قرارداد آپشن Option Contract

قرارداد آپشن یا معاملات آپشن (Option Contract) یکی از ابزارهای مالی مشتقه است که به دارنده آن حق (اما نه تعهد) می‌دهد تا دارایی پایه‌ای (مانند سهام، شاخص، کالا، ارز یا سایر دارایی‌ها) را در قیمتی مشخص (قیمت اعمال یا Strike Price) و در زمانی معین (تاریخ انقضا یا Expiration Date) خریداری کند یا بفروشد. آپشن‌ها در بازارهای مالی به‌عنوان ابزاری برای مدیریت ریسک، کسب سود از تغییرات قیمت، یا ایجاد استراتژی‌های سرمایه‌گذاری پیچیده استفاده می‌شوند.

قرارداد آپشن توافقی است بین دو طرف: خریدار آپشن (Holder) و فروشنده آپشن (Writer). خریدار با پرداخت مبلغی به نام پرمیوم (Premium)، حقی را به دست می‌آورد که می‌تواند دارایی پایه را در آینده با شرایط مشخص خریداری کند یا بفروشد. فروشنده آپشن در ازای دریافت پرمیوم، متعهد می‌شود که در صورت تصمیم خریدار به اعمال آپشن، دارایی را تحویل دهد یا دریافت کند.

در این مقاله، به‌صورت جامع به تعریف قرارداد آپشن، انواع آن، نحوه کارکرد، کاربردها، مزایا و معایب، و همچنین مثال‌های عملی می‌پردازیم.

اجزای اصلی معاملات آپشن

برای درک بهتر این ابزار، ابتدا باید با اجزای تشکیل‌دهنده آن آشنا شویم:

1. دارایی پایه (Underlying Asset): دارایی‌ای که قرارداد آپشن بر مبنای آن بسته می‌شود. می‌تواند سهام، ارز، کالا، شاخص یا هر نوع دارایی مالی دیگر باشد.

2. قیمت اعمال (Strike Price): قیمتی که در قرارداد تعیین می‌شود و خریدار می‌تواند دارایی پایه را بر اساس آن قیمت خرید یا فروش کند.

3. تاریخ سررسید (Expiration Date): تاریخی که پس از آن، قرارداد اعتبار خود را از دست می‌دهد. خریدار باید تا این تاریخ تصمیم بگیرد که از اختیار خود استفاده کند یا نه.

4. پریمیوم (Premium): هزینه‌ای که خریدار بابت خرید این حق (اختیار) به فروشنده پرداخت می‌کند. این مبلغ به صورت کامل و نقدی در زمان خرید پرداخت می‌شود.

5. نوع قرارداد (Call یا Put):

   • Call Option یعنی اختیار خرید

   • Put Option یعنی اختیار فروش

انواع قرارداد آپشن

آپشن‌ها بر اساس نوع حق ایجادشده برای خریدار به دو دسته تقسیم می‌شوند:

1. آپشن خرید (Call Option)

تعریف: به خریدار این حق را می‌دهد که دارایی پایه را در قیمت اعمال مشخص تا تاریخ انقضا خریداری کند.

کاربرد: معمولاً زمانی استفاده می‌شود که سرمایه‌گذار انتظار افزایش قیمت دارایی پایه را دارد.

مثال: فرض کنید یک معامله‌گر یک قرارداد اختیار خرید برای 100 سهم از سهام ABC با قیمت اعمال 25 دلار خریداری می‌کند و 150 دلار برای این اختیار پرداخت می‌کند. اگر در تاریخ انقضا، قیمت سهم ABC به 35 دلار برسد، خریدار اختیار خرید حق خود را برای خرید 100 سهم با قیمت 25 دلار به ازای هر سهم اعمال کرده و آن را به قیمت 35 دلار می‌فروشد. سود خالص وی، به‌جز هزینه‌های تراکنش، برابر با 850 دلار خواهد بود.

2. آپشن فروش (Put Option)

تعریف: به خریدار این حق را می‌دهد که دارایی پایه را در قیمت اعمال مشخص تا تاریخ انقضا بفروشد.

کاربرد: معمولاً زمانی استفاده می‌شود که سرمایه‌گذار انتظار کاهش قیمت دارایی پایه را دارد.

مثال: فرض کنید سهام شرکت Y در حال حاضر 50 دلار است. شما یک آپشن فروش با قیمت اعمال 45 دلار و تاریخ انقضا دو ماه آینده به قیمت پرمیوم 3 دلار خریداری می‌کنید. اگر قیمت سهام به 40 دلار کاهش یابد، می‌توانید سهام را با قیمت 45 دلار بفروشید و سود کسب کنید (45 – 40 – 3 = 2 دلار سود به ازای هر سهم). اگر قیمت سهام کاهش نیابد، حداکثر ضرر شما محدود به پرمیوم (3 دلار) است.

انواع معاملات آپشن بر اساس زمان اعمال

آپشن‌ها بر اساس زمان مجاز برای اعمال نیز به دو نوع تقسیم می‌شوند:

1. آپشن آمریکایی (American Option): خریدار می‌تواند آپشن را در هر زمان تا تاریخ انقضا اعمال کند.
2. آپشن اروپایی (European Option): خریدار فقط می‌تواند آپشن را در تاریخ انقضا اعمال کند.

تفاوت: آپشن‌های آمریکایی انعطاف‌پذیری بیشتری دارند، اما ممکن است گران‌تر باشند. آپشن‌های اروپایی معمولاً در بازارهای خاص مانند شاخص‌ها رایج‌تر هستند.

کاربردهای معاملات آپشن

• کاهش ریسک (پوشش ریسک): سرمایه‌گذاران از قراردادهای آپشن برای محافظت در برابر نوسانات شدید قیمتی استفاده می‌کنند. به‌ویژه شرکت‌ها یا افرادی که با کالا یا سهام خاصی درگیر هستند و نگران کاهش یا افزایش قیمت آن در آینده‌اند.
• سفته‌بازی (Speculation): برخی معامله‌گران با استفاده از آپشن، صرفاً با هدف کسب سود از نوسان قیمت دارایی‌ها وارد معامله می‌شوند، بدون اینکه قصد خرید یا فروش واقعی دارایی را داشته باشند.
• کسب درآمد (در نقش فروشنده آپشن): برخی افراد با فروش قراردادهای آپشن، از دریافت پریمیوم به عنوان درآمد ثابت استفاده می‌کنند. البته این کار مستلزم تحلیل دقیق بازار و مدیریت ریسک است.
• استفاده از اهرم (Leverage): با پرداخت مبلغ کمی (پریمیوم)، سرمایه‌گذار می‌تواند در معامله‌ای شرکت کند که در صورت موفقیت، سود آن چند برابر هزینه اولیه باشد. البته اگر تحلیل اشتباه باشد، تمام پریمیوم از دست می‌رود.

عوامل مؤثر بر قیمت آپشن (پرمیوم)

قیمت آپشن تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد:

1. قیمت دارایی پایه: افزایش قیمت دارایی پایه معمولاً باعث افزایش ارزش آپشن خرید و کاهش ارزش آپشن فروش می‌شود.
2. قیمت اعمال: فاصله بین قیمت اعمال و قیمت فعلی دارایی بر ارزش آپشن تأثیر می‌گذارد.
3. زمان تا انقضا: هرچه زمان بیشتری تا انقضا باقی باشد، ارزش زمانی آپشن بیشتر است.
4. نوسانات بازار (Volatility): نوسانات بالاتر باعث افزایش پرمیوم می‌شود، زیرا احتمال تغییرات بزرگ در قیمت دارایی بیشتر است.
5. نرخ بهره: نرخ بهره بالاتر معمولاً ارزش آپشن خرید را افزایش و آپشن فروش را کاهش می‌دهد.
6. سود تقسیمی (برای سهام): پرداخت سود تقسیمی می‌تواند ارزش آپشن خرید را کاهش و آپشن فروش را افزایش دهد.

مدل‌های قیمت‌گذاری مانند مدل بلک-شولز (Black-Scholes) یا مدل دوجمله‌ای (Binomial Model) برای محاسبه پرمیوم آپشن‌ها استفاده می‌شوند.

مزایا قرارداد آپشن

• اهرم مالی (Leverage): آپشن‌ها به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهند با سرمایه کم، کنترل مقدار زیادی از دارایی پایه را به دست آورند.
• ریسک محدود برای خریدار: حداکثر ضرر خریدار آپشن به پرمیوم پرداخت‌شده محدود است.
• انعطاف‌پذیری: آپشن‌ها امکان ایجاد استراتژی‌های متنوع برای هر نوع پیش‌بینی بازار (صعودی، نزولی، یا خنثی) را فراهم می‌کنند.
• مدیریت ریسک: آپشن‌ها ابزاری مؤثر برای کاهش ریسک پرتفوی هستند.

معایب قرارداد آپشن

• ریسک بالا برای فروشنده: فروشندگان آپشن ممکن است با ضررهای نامحدود مواجه شوند، به‌ویژه در فروش آپشن خرید بدون پوشش.
• پیچیدگی: درک آپشن‌ها و استراتژی‌های مرتبط با آن‌ها نیازمند دانش و تجربه است.
• کاهش ارزش زمانی: ارزش آپشن‌ها با نزدیک شدن به تاریخ انقضا کاهش می‌یابد، حتی اگر قیمت دارایی تغییر نکند.
• هزینه پرمیوم: پرمیوم می‌تواند در برخی موارد گران باشد، به‌ویژه برای آپشن‌هایی با نوسانات بالا.

نحوه کارکرد معاملات آپشن

برای درک بهتر نحوه کارکرد آپشن‌ها، مراحل زیر را در نظر بگیرید:

1. خرید آپشن: سرمایه‌گذار با تحلیل بازار تصمیم می‌گیرد که یک آپشن خرید یا فروش بخرد. او پرمیوم را به فروشنده پرداخت می‌کند.
2. تغییرات قیمت دارایی پایه: قیمت دارایی پایه در طول زمان تغییر می‌کند و این تغییرات بر ارزش آپشن تأثیر می‌گذارند.
3. تصمیم‌گیری در مورد اعمال: خریدار تصمیم می‌گیرد که آیا آپشن را اعمال کند (دارایی را بخرد یا بفروشد) یا خیر. اگر اعمال آپشن سودآور نباشد، خریدار می‌تواند اجازه دهد آپشن منقضی شود و تنها پرمیوم را از دست بدهد.
4. نقش فروشنده: فروشنده آپشن در صورت اعمال آپشن توسط خریدار، موظف است تعهد خود را اجرا کند (دارایی را تحویل دهد یا دریافت کند).

روش‌های معامله قرارداد آپشن

روش دسترسی به قراردادهای آپشن بسته به نوع بازار متفاوت است. در بازار بورس، کارگزاری‌ها مسئول ارائه این محصولات هستند و قراردادهای آپشن معمولاً تحت نظارت نهادهای مالی مانند سازمان بورس قرار دارند. این نهادها محدودیت‌هایی را برای شرایط قراردادهای آپشن تعیین می‌کنند تا از رعایت مقررات اطمینان حاصل شود.

در بازارهای فرابورس، شرکت‌ها و افراد می‌توانند قراردادهای آپشن سفارشی‌شده خود را طراحی کرده و در بازارهای OTC (بازار خارج از بورس) معامله کنند. همچنین در بازارهای غیرمتمرکز مانند ارز دیجیتال، قراردادهای آپشن از طریق پلتفرم‌ها و خدمات مشتقات صرافی‌ها قابل معامله هستند. در این نوع بازارها، معمولاً شرایط خاصی مانند حداقل سرمایه برای وثیقه‌گذاری و ضرورت احراز هویت برای فعالیت وجود دارد.

همچنین در یک قرارداد آپشن استاندارد، ابزارهایی برای مدیریت ریسک وجود دارد. برای مثال، حد ضرر (Stop Loss) و حد سود (Take Profit) از جمله این ابزارها هستند که به سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند ریسک‌های مرتبط با این قراردادها را کاهش دهند.

ارزش آپشن

ارزش آپشن به دو بخش تقسیم می‌شود:

• ارزش ذاتی (Intrinsic Value): تفاوت بین قیمت فعلی دارایی پایه و قیمت اعمال (اگر سودآور باشد).
• ارزش زمانی (Time Value): ارزشی که به دلیل زمان باقی‌مانده تا انقضا و احتمال تغییر قیمت دارایی به آپشن اضافه می‌شود.

مثال: اگر قیمت سهام 120 دلار باشد و قیمت اعمال آپشن خرید 100 دلار، ارزش ذاتی آپشن 20 دلار است. ارزش زمانی به عواملی مانند نوسانات بازار و زمان باقی‌مانده بستگی دارد.

مثال عددی ساده معاملات آپشن

فرض کنیم قیمت فعلی سهم الف 100 هزار تومان است. شما یک قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال 110 هزار تومان و پریمیوم 5 هزار تومان می‌خرید. اگر در تاریخ سررسید، قیمت سهم به 130 هزار تومان برسد:

• شما آن را با 110 هزار تومان می‌خرید (طبق قرارداد)
• در بازار با 130 هزار تومان می‌فروشید
• سود شما: 20 هزار تومان منهای 5 هزار تومان (پریمیوم) = 15 هزار تومان

اگر سهم افت کند و زیر 110 هزار تومان باقی بماند، شما معامله را انجام نمی‌دهید و فقط پریمیوم را از دست می‌دهید.

مثال‌های عملی معاملات آپشن

مثال 1: استفاده از آپشن خرید برای سفته‌بازی

فرض کنید تحلیل شما نشان می‌دهد که سهام شرکت Z از 200 دلار به 250 دلار در سه ماه آینده افزایش خواهد یافت. شما یک آپشن خرید با قیمت اعمال 210 دلار و پرمیوم 10 دلار خریداری می‌کنید.

• اگر قیمت سهام به 250 دلار برسد، ارزش ذاتی آپشن 40 دلار (250 – 210) خواهد بود. سود شما پس از کسر پرمیوم 30 دلار به ازای هر سهم است.
• اگر قیمت سهام به 200 دلار یا کمتر برسد، آپشن بی‌ارزش می‌شود و شما فقط 10 دلار پرمیوم را از دست می‌دهید.

مثال 2: استفاده از آپشن فروش برای مدیریت ریسک

شما 1000 سهم شرکت W به قیمت 80 دلار دارید و نگران کاهش قیمت هستید. یک آپشن فروش با قیمت اعمال 75 دلار و پرمیوم 4 دلار خریداری می‌کنید.

• اگر قیمت سهام به 60 دلار کاهش یابد، می‌توانید سهام را با قیمت 75 دلار بفروشید و ضرر خود را به 4 دلار پرمیوم محدود کنید.
• اگر قیمت سهام افزایش یابد، آپشن را اعمال نمی‌کنید و فقط پرمیوم را از دست می‌دهید.

مثال کاربردی از اهرم در اختیار معامله

فرض کنید قیمت سهم شرکت ABC برابر ۱۰۰ دلار است. شما پیش‌بینی می‌کنید که قیمت آن طی یک ماه آینده افزایش می‌یابد. دو انتخاب دارید:

1. خرید مستقیم سهام: خرید ۱۰۰ سهم با قیمت ۱۰۰ دلار = ۱۰,۰۰۰ دلار سرمایه‌گذاری.

2. خرید یک قرارداد اختیار خرید (Call): قیمت اعمال ۱۰۰ دلار، سررسید یک‌ماهه، قیمت قرارداد ۲ دلار در هر سهم. هر قرارداد شامل ۱۰۰ سهم است → هزینه کل = ۲ × ۱۰۰ = ۲۰۰ دلار.

اگر پس از یک ماه، قیمت سهم به ۱۲۰ دلار برسد:

1. در حالت اول: سود = (۱۲۰ – ۱۰۰) × ۱۰۰ = ۲,۰۰۰ دلار.
2. در حالت دوم: قیمت اختیار احتمالاً به ۲۰ دلار می‌رسد → ارزش قرارداد = ۲۰ × ۱۰۰ = ۲,۰۰۰ دلار → سود خالص = ۲,۰۰۰ – ۲۰۰ = ۱,۸۰۰ دلار.

حال فرض کنید کل ۱۰,۰۰۰ دلار را صرف خرید قرارداد اختیار کرده بودید → ۵۰ قرارداد می‌خریدید. اگر قیمت قراردادها به ۲۰۰۰ دلار برسد، سود کلی می‌شود:

• سود = (۲,۰۰۰ × ۵۰) – (۲۰۰ × ۵۰) = ۹۰,۰۰۰ دلار.

این مثال نشان می‌دهد چطور اختیارها می‌توانند سودهای بزرگ از سرمایه‌گذاری کوچک ایجاد کنند، اما نباید فراموش کرد که این ابزارها ریسک بالایی نیز دارند.

استراتژی‌های رایج آپشن

• Covered Call: فروش آپشن خرید در حالی که سهام پایه را در اختیار دارید، برای کسب درآمد از پرمیوم.
• Protective Put: خرید آپشن فروش برای محافظت از سهام در برابر کاهش قیمت.
• Straddle: خرید همزمان آپشن خرید و فروش با همان قیمت اعمال و تاریخ انقضا، برای سود بردن از تغییرات بزرگ قیمت (صعودی یا نزولی).
• Bull Spread: ترکیب خرید و فروش آپشن خرید با قیمت‌های اعمال مختلف برای سود بردن از افزایش محدود قیمت.
• Straddle: خرید هم‌زمان یک اختیار خرید و یک اختیار فروش با قیمت اعمال یکسان و تاریخ انقضای مشترک برای بهره‌برداری از نوسانات شدید بازار.
• Strangle: خرید یک اختیار خرید و یک اختیار فروش با قیمت‌های اعمال متفاوت ولی با تاریخ انقضا یکسان برای سود بردن از نوسانات بزرگ.
• Butterfly Spread: ترکیبی از چند اختیار معامله برای کسب سود در صورت تثبیت قیمت دارایی پایه در نزدیکی یک سطح مشخص.
• Calendar Spread: خرید و فروش اختیارهایی با قیمت اعمال یکسان ولی با تاریخ‌های انقضای متفاوت برای استفاده از تغییرات زمان و نوسان.

بازارهای معاملاتی آپشن

• بورسهای جهانی: CBOE (شیکاگو)، NASDAQ، NYSE
• بورس ایران: در بازار مشتقه بورس تهران آپشن سهام و شاخص معامله میشود.
• بازارهای غیرمتمرکز (کریپتو): صرافیهای بایننس، OKX و…

ریسک‌ها و پاداش‌های قراردادهای اختیار

معامله با اختیارها می‌تواند ساده یا پیچیده باشد؛ از استراتژی‌های ساده پوشش ریسک تا سفته‌بازی‌های پیچیده. هرچند سودها ممکن است زیاد باشد، اما خطرات نیز زیاد هستند.

اختیارها ابزارهایی قدرتمند برای محافظت از پرتفوی یا افزایش بازدهی آن هستند، اما باید درک کاملی از نوسانات بازار، کاهش ارزش زمانی (Time Decay) و سایر عوامل داشته باشید.

همچنین باید زمان‌بندی درستی بین انقضای اختیار و زمان حرکت قیمت دارایی پایه داشته باشید. همچنین لازم است برای زمان فروش یا اجرای اختیار، برنامه مشخصی داشته باشید.

ریسک‌ها و پاداش‌های اختیار خرید (Call)

ریسک‌ها:

• اگر قیمت سهام از قیمت اعمال بیشتر نشود، اختیار بی‌ارزش می‌شود → از دست دادن کل سرمایه (حق بیمه).
• کاهش ارزش زمانی باعث کاهش قیمت اختیار با نزدیک‌شدن به تاریخ انقضا می‌شود.
• نوسانات زیاد بازار ممکن است هزینه اختیار را بالا ببرد بدون اینکه سودی در پی داشته باشد.

پاداش‌ها:

• با سرمایه کم می‌توانید کنترل مقدار زیادی از سهام را در دست بگیرید (اهرم).
• حداکثر ضرر، تنها همان حق بیمه‌ای است که پرداخت شده.
• امکان سود زیاد در صورت افزایش قیمت سهام.

ریسک‌ها و پاداش‌های اختیار فروش (Put)

ریسک‌ها:

• اگر قیمت سهم بالاتر از قیمت اعمال بماند، اختیار بی‌ارزش می‌شود.
• کاهش ارزش زمانی باعث کاهش قیمت اختیار می‌شود.
• در بازارهای پرنوسان، قیمت اختیار فروش ممکن است گران شود و سود را کاهش دهد.

پاداش‌ها:

• می‌توان از کاهش قیمت سهام سود برد بدون نیاز به فروش استقراضی.
• ابزار مناسبی برای محافظت از سبد سهام در برابر کاهش ارزش.
• ضرر محدود به همان حق بیمه پرداختی است.

پوشش ریسک و سفته‌بازی با استفاده از قراردادهای اختیار

پوشش ریسک: قراردادهای اختیار ابزاری مؤثر برای محافظت از دارایی‌ها در برابر افت قیمت هستند، در حالی که همچنان امکان سود از رشد قیمت باقی می‌ماند. مثلاً اگر شما یک مدیر پرتفوی هستید و نگران افت قیمت سهام‌تان هستید، می‌توانید اختیار فروش (Put) بخرید. اگر سهام افت کند، ارزش اختیار فروش بالا می‌رود و ضررها را جبران می‌کند.

سفته‌بازی: چون اختیارها نوعی اهرم (Leverage) دارند، سرمایه‌گذاران می‌توانند با پرداخت مبلغ کمی (حق بیمه)، بر روی مقدار زیادی از سهام شرط‌بندی کنند. مثلاً اگر فکر می‌کنید قیمت سهام شرکتی بالا می‌رود، می‌توانید اختیار خرید (Call) بخرید. اگر حدس شما درست باشد و قیمت از سطح مشخصی (قیمت اعمال) فراتر برود، سود شما می‌تواند چند برابر سرمایه اولیه باشد.

آیا مشتقات مالی دیگری مانند اختیار معامله وجود دارد؟

بله، چندین ابزار مشتقه دیگر نیز مانند «قراردادهای آتی» (Futures)، «قراردادهای سلف» (Forwards) و «سوآپ‌ها» (Swaps) وجود دارند. هرکدام از این مشتقات ویژگی‌ها، کاربردها و سطوح ریسک خاص خود را دارند. مانند اختیار معامله، این ابزارها نیز برای پوشش ریسک (hedging)، سفته‌بازی بر اساس تغییرات آینده دارایی پایه، و همچنین تنوع‌بخشی به پرتفوی استفاده می‌شوند.

هجینگ طبیعی (Natural Hedging) چیست؟

هجینگ طبیعی یک روش مدیریت ریسک است که برای کاهش اثرات منفی احتمالی ناشی از تغییرات قیمت، نرخ بهره و سایر ریسک‌های مالی به کار می‌رود. در این روش، ساختار پرتفوی به‌گونه‌ای تنظیم می‌شود که سود یک دارایی بتواند زیان دارایی دیگر را جبران کند، بدون نیاز به استفاده از ابزارهای مشتقه.

نکات مهم برای سرمایه‌گذاری در آپشن‌ها

• تحلیل بازار: پیش از خرید یا فروش آپشن، تحلیل تکنیکال و بنیادی انجام دهید.
• مدیریت ریسک: همیشه مقدار سرمایه‌ای که می‌توانید از دست بدهید را مشخص کنید.
• آموزش: با مفاهیم آپشن و استراتژی‌های آن آشنا شوید، مثلاً از طریق شبیه‌سازی معاملات در حساب‌های دمو.
• نظارت بر بازار: تغییرات قیمت دارایی پایه، اخبار شرکت‌ها، و عوامل کلان اقتصادی را رصد کنید.

تفاوت آپشن با سایر ابزارهای مشتقه

• فوروارد (Forward) و فیوچرز (Futures): تعهد به خرید/فروش در آینده دارند، درحالیکه آپشن یک حق اختیار است.
• سواپ (Swap): تبادل جریان نقدی بین دو طرف است، نه خرید/فروش دارایی.

تفاوت قرارداد آپشن با قرارداد آتی (Futures)

جمع‌بندی

قرارداد آپشن ابزاری حرفه‌ای و قدرتمند در بازارهای مالی است که به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد از فرصت‌های سودآور بازار استفاده کنند یا خود را در برابر زیان محافظت نمایند. درک مفاهیم پایه، تحلیل دقیق بازار و مدیریت ریسک، از ملزومات استفاده موفق از این ابزار هستند.

اگرچه قرارداد آپشن در ابتدا ممکن است کمی پیچیده به نظر برسد، اما با یادگیری مستمر و تجربه در بازار، می‌تواند به یکی از موثرترین ابزارهای سرمایه‌گذاری و مدیریت ریسک تبدیل شود.

سوالات متداول

1. معاملات آپشن دقیقاً چیست؟

قرارداد آپشن، قراردادی است که به خریدار آن حق (و نه الزام) خرید یا فروش یک دارایی را در تاریخ معین و با قیمت مشخص می‌دهد.

2. فرق اختیار خرید (Call) و اختیار فروش (Put) چیست؟

اختیار خرید به دارنده اجازه می‌دهد یک دارایی را بخرد، در حالی‌که اختیار فروش به او اجازه می‌دهد آن را بفروشد.

3. آیا خریدار آپشن مجبور به انجام معامله است؟

خیر. خریدار آپشن فقط “اختیار” دارد و می‌تواند تصمیم بگیرد که از آن استفاده کند یا خیر. اگر استفاده نکند، فقط پریمیوم پرداخت‌شده را از دست می‌دهد.

4. پریمیوم چیست؟

پریمیوم مبلغی است که خریدار برای خرید قرارداد آپشن به فروشنده پرداخت می‌کند. این مبلغ غیرقابل‌استرداد است و هزینه اصلی معامله محسوب می‌شود.

5. اگر آپشن تا تاریخ سررسید استفاده نشود، چه می‌شود؟

اگر خریدار از اختیار خود استفاده نکند، آپشن باطل می‌شود و پریمیوم از بین می‌رود.

6. آیا در معاملات آپشن سود و زیان محدود است؟

برای خریدار، زیان محدود به پریمیوم است اما سود می‌تواند زیاد باشد (در حالت آپشن خرید). برای فروشنده، سود محدود به پریمیوم است ولی ممکن است زیان زیادی متحمل شود.

7. چه عواملی روی قیمت آپشن تأثیر می‌گذارند؟

عوامل مهم شامل قیمت دارایی پایه، فاصله تا سررسید، نوسان قیمت دارایی، نرخ بهره و قیمت اعمال است.

8. آیا معاملات آپشن فقط در بازارهای خارجی وجود دارد؟

خیر. در بورس ایران نیز اختیار معامله (آپشن) برای برخی نمادها فعال است، هرچند به گستردگی بازارهای جهانی نیست.

9. آیا می‌توان معاملات آپشن را قبل از تاریخ سررسید فروخت؟

بله. در بسیاری از بازارها، قراردادهای آپشن قابلیت معامله در بازار ثانویه را دارند.

10. برای شروع معاملات آپشن چه چیزهایی باید یاد بگیرم؟

ابتدا مفاهیم پایه مثل Call، Put، پریمیوم، قیمت اعمال و سررسید را یاد بگیرید، سپس با استراتژی‌های مختلف مثل خرید آپشن، فروش آپشن، اسپردها و هجینگ آشنا شوید.

11. آیا قراردادهای آپشن فقط برای سهام هستند؟

خیر. آپشن‌ها می‌توانند برای ارز، طلا، کالاهای اساسی، شاخص‌ها و حتی ارزهای دیجیتال تعریف شوند.

12. در معاملات آپشن چه کسی سود می‌برد؟

اگر پیش‌بینی بازار خریدار درست از آب درآید، او سود می‌برد. در غیر این صورت فروشنده پریمیوم را کسب می‌کند.

13. معاملات آپشن برای چه کسانی مناسب است؟

برای معامله‌گران حرفه‌ای، سرمایه‌گذاران محتاط برای پوشش ریسک، و کسانی که مایل‌اند با سرمایه کم سود بیشتری کسب کنند، ولی در عین حال آموزش و تجربه کافی داشته باشند.

14. آیا می‌توان بدون داشتن دارایی پایه، آپشن خرید یا فروش کرد؟

بله. خریدار آپشن نیازی به داشتن دارایی پایه ندارد، ولی فروشنده ممکن است نیاز به وثیقه یا دارایی داشته باشد (بسته به قوانین بازار).

15. آیا ممکن است کل سرمایه در معاملات آپشن از بین برود؟

در صورت تحلیل اشتباه، خریدار فقط پریمیوم پرداخت‌شده را از دست می‌دهد. اما فروشنده ممکن است متحمل زیان بسیار زیادی شود، مگر اینکه پوشش لازم داشته باشد.