منابع قدرت در بازار

بازار به عنوان بستری برای تبادل کالا، خدمات و اطلاعات، محل تعامل بازیگران مختلفی چون تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان، واسطه‌ها و دولت‌ها است. در این فضا، قدرت توزیع شده نیست؛ بلکه برخی بازیگران، به دلیل داشتن مزایایی خاص، از نفوذ و قدرت بیشتری در تصمیم‌گیری‌ها، قیمت‌گذاری‌ها و جهت‌دهی به بازار برخوردارند. این مزایا را منابع قدرت در بازار می‌نامیم.

قدرت در بازار به توانایی یک بازیگر اقتصادی برای تأثیرگذاری بر قیمت، رفتار رقبا، یا انتخاب‌های مصرف‌کننده اطلاق می‌شود. این قدرت ممکن است به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، رسمی یا غیررسمی، و موقتی یا پایدار اعمال شود. شناخت منابع قدرت در بازار برای تحلیل رفتار بنگاه‌ها، تعیین سیاست‌های رقابتی، تنظیم مقررات و حتی پیش‌بینی تحولات اقتصادی ضروری است.

در این نوشتار، به بررسی جامع انواع منابع قدرت در بازار، عوامل موثر بر آن‌ها، نظریه‌های اقتصادی و اجتماعی مرتبط، و نمونه‌های واقعی خواهیم پرداخت.

دسته‌بندی منابع قدرت در بازار

قدرت در بازار پدیده‌ای پیچیده و چندبُعدی است که از عوامل مختلفی نشأت می‌گیرد. این منابع قدرت به‌طور کلی می‌توانند بر رقابت، قیمت‌گذاری، نوآوری و دسترسی مصرف‌کنندگان به کالاها و خدمات تأثیرگذار باشند.

در این بخش، مهم‌ترین منابع قدرت در بازار را به‌طور سیستماتیک بررسی می‌کنیم و برای هرکدام، نمونه‌هایی از دنیای واقعی ارائه می‌دهیم.

قدرت اقتصادی

قدرت اقتصادی به‌عنوان یکی از بارزترین منابع نفوذ در بازار، معمولاً از سه مؤلفه اصلی تشکیل می‌شود که در ادامه هر یک توضیح داده می‌شود:

• سهم بازار (Market Share): شرکت‌هایی که سهم بزرگی از بازار را در اختیار دارند، قدرت زیادی در قیمت‌گذاری، تعیین استانداردها و جهت‌دهی به روندهای بازار پیدا می‌کنند. این بنگاه‌ها معمولاً می‌توانند تأثیرات زیادی بر رفتار مصرف‌کنندگان و رقبا بگذارند.
  • نمونه: اپل در بازار گوشی‌های هوشمند پریمیوم با سهم قابل‌توجه، قدرت زیادی در تعیین قیمت‌ها و جهت‌گیری‌های فناوری دارد.
• توان مالی و ظرفیت سرمایه‌گذاری: شرکت‌های با منابع مالی گسترده می‌توانند در زمینه‌های تحقیق و توسعه، بازاریابی و ورود به بازارهای جدید سرمایه‌گذاری کنند، که این امر می‌تواند به‌طور چشمگیری به موقعیت آن‌ها در بازار کمک کند.
  • نمونه: گوگل با بودجه کلان خود در تحقیق و توسعه، سلطه بی‌چون‌وچرا بر بازار جستجوی اینترنتی را حفظ کرده است.
• صرفه‌جویی به مقیاس (Economies of Scale): بنگاه‌هایی که قادر به تولید در مقیاس بالا هستند، هزینه‌های تولید را کاهش داده و می‌توانند قیمت‌های رقابتی‌تری ارائه دهند. این امر رقابت را برای شرکت‌های کوچک‌تر دشوار می‌کند.
  • نمونه: والمارت با استفاده از زنجیره تأمین گسترده و مقیاس بالا، می‌تواند قیمت‌های پایین‌تری ارائه دهد که قدرت رقابتی زیادی به آن می‌بخشد.

قدرت اطلاعاتی

در دنیای دیجیتال امروز، داده‌ها به یکی از منابع کلیدی قدرت تبدیل شده‌اند.

قدرت اطلاعاتی از دو منشأ اصلی ناشی می‌شود:

• دسترسی گسترده به داده‌های بازار: شرکت‌هایی که به داده‌های دقیق و گسترده از رفتار مشتریان و روندهای بازار دسترسی دارند، می‌توانند تحلیل‌های بهتری انجام دهند و پیشنهادات هدفمندتری به مشتریان ارائه دهند.
  • نمونه: آمازون با تحلیل رفتار مشتریان و پیشنهادات خرید شخصی‌سازی‌شده، مشتریان را ترغیب به خرید بیشتر می‌کند.
• انحصار دانش و فناوری: مالکیت فناوری‌های پیشرفته یا دسترسی به دانش فنی انحصاری، به شرکت‌ها قدرت می‌دهد تا مزیت رقابتی چشمگیری در بازارهای خاص به دست آورند.
  • نمونه: Pfizer با بهره‌گیری از پتنت‌های دارویی، موقعیتی انحصاری در تولید برخی داروها دارد که به آن قدرت قیمت‌گذاری بالا می‌بخشد.

بیشتر بخوانید: بازار انحصاری چیست؟

قدرت برند و وفاداری مشتری

قدرت برند ناشی از اعتماد و ذهنیت مثبت مصرف‌کنندگان است که به بنگاه‌ها کمک می‌کند تا موقعیت بازار خود را حفظ کرده و قدرت رقابتی خود را تقویت کنند.

این قدرت از طریق موارد زیر مشهود است:

• تبلیغات مؤثر: برندهایی که تبلیغات مؤثر و گسترده‌ای دارند، می‌توانند در ذهن مشتریان خود جایگاه ویژه‌ای پیدا کنند.
  • نمونه: برندهایی مانند چام در بازار غذای حیوانات خانگی، با تبلیغات مستمر و تبلیغ کیفیت بالا، سهم بازار بالایی دارند.
• کیفیت محصول: برندهایی که به نوآوری و کیفیت بالا توجه دارند، می‌توانند قیمت‌های بالاتری از مشتریان دریافت کنند و در عین حال وفاداری آن‌ها را حفظ نمایند.
  • نمونه: اپل با تمرکز بر طراحی و نوآوری در محصولاتش، توانسته است مشتریان را به پرداخت قیمت‌های بالاتر ترغیب کند.
• اثر شبکه‌ای: شرکت‌هایی که پلتفرم‌های گسترده‌ای ایجاد می‌کنند، با جذب کاربران بیشتر، قدرت بازار خود را افزایش می‌دهند.
  • نمونه: آمازون و فیسبوک با جذب تعداد زیاد کاربران، موقعیت انحصاری در بازار دارند.

قدرت قانونی و مقرراتی

دولت‌ها از طریق قوانین و مقررات مختلف می‌توانند هم قدرت بازار را ایجاد کرده و هم آن را محدود کنند.

برخی از عوامل تأثیرگذار عبارتند از:

• نفوذ در نهادهای تصمیم‌گیر: شرکت‌هایی که توانایی لابی‌گری قوی دارند، می‌توانند سیاست‌ها و قوانین را به نفع خود تغییر دهند و رقبا را محدود کنند.
  • نمونه: شرکت‌های نفتی در برخی کشورها از حمایت‌های دولتی گسترده برخوردارند که به آن‌ها کمک می‌کند تا در بازار غالب باشند.
• مالکیت حقوقی بر دارایی‌های فکری: حقوقی مانند اختراعات، علائم تجاری و حق مؤلف می‌تواند رقابت را محدود کند و موقعیت انحصاری برای شرکت‌ها ایجاد نماید.
  • نمونه: دیزنی با مالکیت معنوی شخصیت‌های معروف خود مانند میکی‌ماوس، توانسته است در صنعت تولیدات رسانه‌ای خود یک موقعیت غالب ایجاد کند.

کنترل منابع استراتژیک

دسترسی انحصاری به منابع کلیدی، مانند مواد خام، فناوری پیشرفته یا زیرساخت‌های حیاتی، می‌تواند قدرت بازار یک بنگاه را به شدت افزایش دهد:

• منابع طبیعی: شرکت‌هایی که منابع طبیعی نادر و ارزشمند را در اختیار دارند، می‌توانند بر قیمت‌ها و بازار جهانی تأثیر بگذارند.
  • نمونه: شرکت‌های معدنی که معادن نادر را کنترل می‌کنند، قادرند قیمت جهانی را دستکاری کنند.
• فناوری: مالکیت فناوری‌های پیشرفته و انحصاری در برخی صنایع می‌تواند به شرکت‌ها قدرت قیمت‌گذاری و کنترل بر بازار را بدهد.
  • نمونه: اینتل یا TSMC با تسلط بر فناوری‌های پیشرفته تراشه‌سازی، می‌توانند در صنعت نیمه‌رساناها قیمت‌گذاری کنند.
• شبکه‌های توزیع: موقعیت استراتژیک در شبکه‌های توزیع، می‌تواند به شرکت‌ها این امکان را بدهد تا بر قیمت‌گذاری در صنعت‌های خاص تأثیرگذار باشند.
  • نمونه: موقعیت جغرافیایی یک نیروگاه در صنعت برق می‌تواند به آن اجازه دهد قیمت‌ها را تحت تأثیر قرار دهد.

رفتارهای استراتژیک و تبانی

برخی شرکت‌ها با استفاده از رفتارهای رقابتی غیرمتعارف، قدرت خود را حفظ می‌کنند و مانع از ورود رقبا به بازار می‌شوند:

• قیمت‌گذاری تهاجمی (Dumping): کاهش موقت قیمت‌ها برای حذف رقبا و گسترش سهم بازار.
• • نمونه: بنگاه‌هایی که از این روش برای از بین بردن رقبای کوچک‌تر استفاده می‌کنند.
• قراردادهای انحصاری: مجبور کردن تأمین‌کنندگان به همکاری انحصاری با یک بنگاه.
  • نمونه: برخی شرکت‌ها از این شیوه برای کنترل تمام تولیدات یا منابع خود استفاده می‌کنند.
• تبانی پنهان: هماهنگی غیررسمی بین بنگاه‌ها برای تثبیت قیمتها و کاهش رقابت.
  • نمونه: در برخی صنایع، تبانی برای تعیین قیمت‌ها به ضرر مصرف‌کنندگان و بازار انجام می‌شود.

بیشتر بخوانید: بازار رقابت کامل چیست؟

ساختار بازار به‌عنوان منبع قدرت اقتصادی

یکی از منابع اصلی قدرت در بازار، ساختار رقابتی یا انحصاری حاکم بر آن است. نوع ساختار بازار تعیین می‌کند که چند بازیگر اصلی در آن حضور دارند، رقابت تا چه اندازه آزاد است، و بازیگران تا چه میزان می‌توانند بر قیمت‌ها، عرضه و رفتار مصرف‌کنندگان اثر بگذارند.

هرچه ساختار بازار به سمت تمرکز بیشتر حرکت کند، قدرت بازیگران اصلی نیز به‌تبع آن افزایش می‌یابد. به‌ویژه در ساختارهای انحصاری یا نیمه‌انحصاری، بنگاه‌ها می‌توانند کنترل بیشتری بر شرایط بازار داشته باشند و از این طریق، به منبعی پایدار از قدرت اقتصادی دست یابند.

در ساختار «انحصار کامل» تنها یک شرکت یا بنگاه عرضه‌کننده اصلی کالا یا خدمات است و هیچ رقیب مؤثری در بازار حضور ندارد. این وضعیت به شرکت امکان می‌دهد که بدون دغدغه رقابت، قیمت‌ها را به دلخواه تعیین کرده و میزان عرضه را بر مبنای منافع خود تنظیم کند.

انحصار کامل معمولاً در نتیجه موانع ورود شکل می‌گیرد؛ مانند نیاز به سرمایه‌گذاری عظیم، مالکیت انحصاری بر منابع یا فناوری خاص، یا حمایت‌های قانونی و امتیازات دولتی. نمونه بارز این وضعیت را می‌توان در بازار برق برخی کشورها مشاهده کرد که یک شرکت دولتی یا خصوصی به‌دلیل موقعیت جغرافیایی خاص، به‌تنهایی تأمین‌کننده انرژی منطقه است و از قدرت قابل‌توجهی در تعیین قیمت و شرایط بازار برخوردار است.

در مقابل، ساختار «انحصار چندجانبه» یا الیگوپولی زمانی شکل می‌گیرد که تعداد محدودی از شرکت‌های بزرگ، بازار را میان خود تقسیم کرده‌اند. این شرکت‌ها اغلب سهم بالایی از بازار را در اختیار دارند و تصمیمات یکی بر رفتار دیگران تأثیر مستقیم می‌گذارد. در بسیاری موارد، این شرکت‌ها به‌صورت رسمی یا غیررسمی با یکدیگر هماهنگی می‌کنند و از طریق سازوکارهایی مانند تثبیت قیمت یا کنترل عرضه، رقابت را محدود می‌سازند.

الیگوپولی برخلاف ظاهر رقابتی خود، در عمل می‌تواند ساختاری بسته و غیرپویا باشد که مانع ورود بازیگران جدید شده و رقابت را به حداقل می‌رساند. نمونه شاخص آن سازمان اوپک است که با هماهنگی کشورهای عضو در تعیین سطح تولید نفت، عملاً بر قیمت جهانی نفت تأثیر می‌گذارد و از این طریق قدرت بالایی در بازار انرژی به‌دست می‌آورد.

در مجموع، ساختار بازار را می‌توان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع قدرت در اقتصاد بازار تلقی کرد. ساختارهایی مانند انحصار و الیگوپولی، به بنگاه‌ها این امکان را می‌دهند که مستقل از فشار رقابتی، بر روندهای کلان بازار اثرگذار باشند و از این طریق نفوذ خود را تثبیت کنند. بنابراین، تحلیل قدرت در بازار بدون توجه به ساختار بازار، ناقص و گمراه‌کننده خواهد بود.

تأثیر قدرت بازار بر رقابت و مصرف‌کننده

قدرت در بازار، پدیده‌ای خنثی نیست؛ بلکه تأثیرات گسترده‌ای بر ساختار رقابت و وضعیت مصرف‌کنندگان دارد. این تأثیرات می‌توانند هم مثبت و هم منفی باشند، بسته به نحوه استفاده از این قدرت و میزان نظارت بر آن.

جنبه‌های منفی قدرت بیش‌ازحد در بازار

زمانی که یک یا چند بازیگر از قدرت بازار به‌صورت انحصاری یا ناعادلانه بهره‌برداری می‌کنند، نتایج زیر ممکن است پدید آید:

• کاهش رقابت: حضور بازیگران قدرتمند می‌تواند باعث تضعیف یا حذف رقبای کوچک‌تر شود. در نتیجه، تنوع در بازار کاهش می‌یابد و نوآوری کمتر اتفاق می‌افتد.
• افزایش قیمت برای مصرف‌کننده: شرکت‌های دارای قدرت بازار می‌توانند با نبود رقابت مؤثر، قیمت‌ها را بالاتر از سطح رقابتی نگه دارند. این موضوع بار مالی بیشتری بر دوش مصرف‌کننده می‌گذارد.
• گرایش به انحصار و سلطه: قدرت بیش از اندازه ممکن است منجر به رفتارهای انحصارطلبانه شود، مانند خرید یا حذف رقبا، محدود کردن دسترسی به کانال‌های توزیع، یا بستن قراردادهای انحصاری.
• مانع‌تراشی برای نوآوران و تازه‌واردان: شرکت‌های مسلط ممکن است با بهره‌گیری از منابع مالی یا شبکه توزیع گسترده، عملاً راه ورود برای استارتاپ‌ها یا کسب‌وکارهای نوآور را ببندند، حتی اگر آن‌ها ایده‌های بهتری داشته باشند.

نقش نهادهای ناظر

به منظور جلوگیری از آسیب‌های ناشی از تمرکز بیش از حد قدرت در بازار، نهادهای تنظیم‌گر و حمایتی در بسیاری از کشورها فعال هستند.

این نهادها با هدف حفظ تعادل در بازار و حمایت از منافع عمومی، اقدامات زیر را انجام می‌دهند:

• سازمان‌های رقابت (Competition Authorities): با بررسی رفتارهای ضد رقابتی، جلوگیری از ادغام‌های مضر، و برخورد با سوءاستفاده از موقعیت مسلط، تلاش می‌کنند بازار را پویا و منصفانه نگه دارند.
• سازمان‌های حمایت از مصرف‌کننده: این نهادها بر حقوق مصرف‌کنندگان نظارت دارند، از جمله جلوگیری از قیمت‌گذاری ناعادلانه، تبلیغات گمراه‌کننده یا کیفیت پایین کالا و خدمات.

نکته مهم: قدرت لزوماً بد نیست

در عین حال، باید توجه داشت که قدرت در بازار همواره منفی نیست. شرکت‌هایی که با نوآوری، کیفیت بالا، کارایی و ارزش‌آفرینی به جایگاه قدرتمند دست می‌یابند، ممکن است برای کل اکوسیستم بازار مفید باشند:

• افزایش بهره‌وری
• ارتقای استانداردهای بازار
• سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نو
• ایجاد شغل و توسعه بازارهای جهانی

اثرات قدرت بازار و راهکارهای نظارتی

قدرت بازار، به‌ویژه زمانی که در اختیار تعداد محدودی از بازیگران متمرکز شود، می‌تواند پیامدهایی منفی برای کارکرد اقتصادی و رفاه عمومی به همراه داشته باشد. اگرچه قدرت در برخی موارد می‌تواند موجب ثبات، سرمایه‌گذاری و نوآوری شود، اما در نبود نظارت و رقابت سالم، آثار منفی آن بر مصرف‌کننده و ساختار اقتصادی قابل توجه است.

یکی از نخستین آثار منفی قدرت بازار، کاهش رفاه مصرف‌کننده است. بنگاه‌هایی که قدرت مسلط دارند، معمولاً می‌توانند قیمت‌ها را بالاتر از سطح رقابتی نگه دارند و هم‌زمان، گزینه‌های مصرفی را محدود کنند. این وضعیت منجر به کاهش انتخاب برای مصرف‌کننده، افزایش هزینه زندگی، و در برخی موارد، ایجاد نابرابری در دسترسی به کالاها و خدمات اساسی می‌شود.

از سوی دیگر، قدرت بیش از حد در بازار می‌تواند به تخصیص ناکارآمد منابع بینجامد. بنگاه‌های انحصارگر یا مسلط، در غیاب رقابت، تولید را کمتر از سطح بهینه اجتماعی نگه می‌دارند تا قیمت‌ها را بالا نگه دارند. این رویکرد، بهره‌وری کل اقتصاد را کاهش داده و از ظرفیت کامل تولید و مصرف جلوگیری می‌کند.

بیشتر بخوانید: تخصیص منابع چیست؟

همچنین، انحصار و قدرت بالا در بازار می‌تواند عاملی بازدارنده در مسیر نوآوری باشد. شرکت‌های مسلط که از موقعیت تثبیت‌شده برخوردارند، انگیزه‌ای جدی برای بهبود کیفیت محصولات یا توسعه فناوری‌های جدید ندارند؛ چرا که نیازی به رقابت برای حفظ جایگاه خود احساس نمی‌کنند. این وضعیت به رکود فنی و فناوری در صنایع منتهی شده و پویایی اقتصادی را تضعیف می‌کند.

برای مقابله با این پیامدها، مجموعه‌ای از راهکارهای نظارتی و سیاست‌گذاری عمومی مطرح شده است. نخست، تقویت قوانین ضد انحصار و نهادهای تنظیم‌گر یکی از مهم‌ترین ابزارهای مقابله با تمرکز قدرت در بازار است. این قوانین، با نظارت بر فرآیندهای ادغام و تملک شرکت‌ها، ممنوعیت تبانی میان رقبا، و مقابله با سوءاستفاده از موقعیت مسلط، نقش اساسی در حفظ رقابت ایفا می‌کنند.

دوم، ایجاد شفافیت اطلاعاتی در بازار می‌تواند قدرت را متعادل‌تر کند. الزام شرکت‌ها به انتشار عمومی داده‌های مربوط به قیمت، کیفیت، یا شرایط خدمات، به مصرف‌کنندگان و رقبا امکان می‌دهد تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند و از سوءاستفاده اطلاعاتی بازیگران بزرگ جلوگیری شود.

در نهایت، حمایت هدفمند از بنگاه‌های کوچک و نوپا نیز یک ابزار کلیدی در کاهش تمرکز قدرت محسوب می‌شود. دولت‌ها می‌توانند با ارائه تسهیلات مالی، مشاوره‌های فنی، و کاهش موانع ورود، فضای رقابت را برای بازیگران جدید باز کرده و مانع تثبیت انحصارات شوند.

در مجموع، قدرت بازار پدیده‌ای چندوجهی است که اگرچه می‌تواند در مواردی به کارایی و رشد منجر شود، اما در صورت فقدان نظارت مؤثر، به یکی از موانع اصلی عدالت اقتصادی، نوآوری و پویایی بازار تبدیل خواهد شد. از همین رو، سیاست‌گذاری فعال و دقیق در این حوزه ضرورتی انکارناپذیر دارد.

نظریه‌های مرتبط با منابع قدرت در بازار

درک عمیق منابع قدرت در بازار تنها با شناخت مصادیق آن کامل نمی‌شود، بلکه باید از منظر نظریه‌های علمی نیز مورد تحلیل قرار گیرد.

چند نظریه کلیدی در اقتصاد، مدیریت و علوم سازمانی به ما کمک می‌کنند تا سازوکارهای قدرت در بازار را بهتر بفهمیم:

نظریه بازی (Game Theory)

کاربرد: تحلیل رفتار رقابتی یا همکارانه میان بازیگران بازار

نظریه بازی به بررسی تصمیم‌گیری راهبردی در شرایطی می‌پردازد که نتایج تصمیم هر بازیگر به تصمیمات سایرین وابسته است. در بازار، شرکت‌ها مانند بازیکنانی در یک بازی عمل می‌کنند که اقداماتشان (مثل تعیین قیمت، ورود یا خروج از بازار، یا تبانی) بر نتایج سایر رقبا تأثیر می‌گذارد.

بیشتر بخوانید: نظریه بازی چیست؟

مثال‌ها:

• بازی قیمت‌گذاری بین دو شرکت بزرگ (مانند کوکاکولا و پپسی)
• تحلیل تبانی پنهان در بازارهای انحصاری
• استراتژی‌های جلوگیری از ورود رقیب با کاهش مصنوعی قیمت‌ها (Predatory Pricing)

نظریه مزیت رقابتی پورتر (Porter’s Five Forces)

کاربرد: شناسایی عوامل ساختاری مؤثر بر قدرت شرکت در بازار

مایکل پورتر، استاد برجسته دانشگاه هاروارد، مدل پنج‌نیروی رقابتی را برای تحلیل جذابیت و پویایی هر بازار طراحی کرد.

طبق این مدل، قدرت هر بنگاه اقتصادی به میزان تأثیرپذیری از پنج عامل بستگی دارد:

• قدرت چانه‌زنی خریداران: آیا مشتریان قدرت فشار برای کاهش قیمت یا ارتقای کیفیت دارند؟
• قدرت چانه‌زنی تأمین‌کنندگان: آیا تأمین‌کنندگان می‌توانند قیمت مواد اولیه را بالا ببرند؟
• تهدید ورود بازیگران جدید: آیا ورود تازه‌واردها آسان است یا با موانعی مانند نیاز به سرمایه بالا یا برند قوی مواجه هستند؟
• تهدید محصولات جایگزین: آیا کالا یا خدمات دیگری می‌توانند نیاز مشابهی را برآورده کنند؟
• شدت رقابت درون صنعت: آیا رقابت بین بازیگران موجود، بسیار شدید یا نسبتاً پایدار است؟

این نظریه به تحلیل ساختار بازار و شناخت نقاط قوت یا ضعف بنگاه‌ها در برابر نیروهای خارجی کمک می‌کند.

نظریه وابستگی منابع (Resource Dependency Theory)

کاربرد: تحلیل روابط قدرت در شبکه‌ای از سازمان‌ها و تأمین‌کنندگان

این نظریه که توسط پژوهشگرانی چون جفری ففر (Jeffrey Pfeffer) و جرالد سالمانسیک (Gerald Salancik) توسعه یافته، بر این فرض استوار است که هیچ سازمانی کاملاً خودکفا نیست و برای دستیابی به منابع حیاتی، ناگزیر به برقراری روابط با سایر سازمان‌ها است.

• هرچه یک سازمان بیشتر به منابعی خاص نیاز داشته باشد و آن منابع تحت کنترل بازیگری دیگر باشد، قدرت آن بازیگر افزایش می‌یابد.
• این روابط وابستگی باعث ایجاد ساختارهای قدرت می‌شوند که می‌توانند استراتژی‌ها، تصمیم‌گیری‌ها و حتی ساختار سازمانی را تحت تأثیر قرار دهند.

مثال‌ها:

• شرکت‌های تولیدی که به یک یا چند تأمین‌کننده کلیدی برای مواد اولیه وابسته‌اند.
• کسب‌وکارهای آنلاین که برای حضور در بازار ناگزیر از همکاری با پلتفرم‌هایی چون گوگل یا اپل هستند.

این نظریه‌ها با وجود تفاوت در دیدگاه و سطح تحلیل (خرد یا کلان)، همگی در تبیین نحوه شکل‌گیری، اعمال و پایداری قدرت در بازار نقش کلیدی دارند. در کنار شناخت منابع قدرت، بهره‌گیری از این چارچوب‌های نظری می‌تواند تحلیل‌های راهبردی را عمیق‌تر و دقیق‌تر کند.

مثال‌های واقعی از اعمال قدرت در بازار