دست نامرئی در اقتصاد Invisible Hand

دست نامرئی در اقتصاد به نیروهای پنهان بازار اطلاق می شود که اقدامات افراد را خارج از منافع شخصی به نفع جامعه هدایت می کند که اولین بار توسط اقتصاددان آدام اسمیت ابداع شد. او این مفهوم را در دو کتاب خود، نظریه احساسات اخلاقی و ثروت ملل، به کار برد. 

این مفهوم نشان می دهد که طرفداری نسبت به نظام سرمایه داری، نیروهای مختلف سرمایه داری که در کنار هم جمع شده اند، مانند منافع شخصی و به نوعی طمع بشریت، در نهایت برای تکامل و پیشرفت جامعه مورد نیاز خواهند بود. یعنی این مفهوم با دخالت بیش از حد دولت مخالف است. دولت باید فقط کالاهای عمومی ضروری را تأمین کند و تصمیم گیری در مورد تخصیص منابع را به بخش خصوصی دولت واگذار کند.

نظریه دست نامرئی چگونه کار می کند؟

دست نامرئی که نمونه نیروی بازار غیرقابل مشاهده است به عرضه و تقاضای کالا در یک بازار کمک می کند. بازار آزاد به دست آوردن تعادل اقتصادی است. بازار آزاد سناریویی را بدون دخالت دولت نشان می دهد. از این رو قیمت کالاها و خدمات زمانی که خریداران و فروشندگان در بازار آزاد مذاکره می کنند، خود تنظیم می شوند. نیروهای سیستم اقتصادی بازار عرضه و تقاضا تثبیت می کنند.

وقتی واحدهای خصوصی مالک بخش قابل توجهی از منابع هستند، کنترل تولید و تخصیص منابع برای آنها آسان است. بازار آزاد با حداقل مداخله دولت، مردم را به تولید یا مصرف منابع بر اساس منافع خود برمی انگیزد. تولیدکنندگان می توانند با عرضه محصول مورد تقاضا از فرصت های بازار بهره مند شوند و رقابت آنها را تشویق به نوآوری می کند. این فعالیت‌ها در نهایت باعث اصلاح و بازسازی اقتصاد می‌شود.

ایده این است که رقابت و نفع شخصی منجر به ارائه بهترین محصولات با پایین‌ترین قیمت برای جلب تقاضای مصرف‌کننده می‌شود که برای تضمین سود ضروری است. همه اینها به افزایش رفاه اجتماعی کمک می کند. با این حال، دلیل این بهبود وضعیت انسان در نهایت خودخواهی است. از این رو رقابت و منفعت شخصی جامعه ای مولد ایجاد می کند که به اقتصاد کمک می کند.

در حالی که اثبات عملاً این که چگونه چنین نیروهای نادیده ای ممکن است بر اقتصاد جهانی تأثیر بگذارند و شکل دهند، دشوار است، اقتصاددانان نئوکلاسیک در قرن گذشته و بیشتر تلاش کرده اند این کار را انجام دهند. آنها معتقدند که  جعبه ابزار قدیمی مداخله دولت به نفع حمایت گرایی و هزینه های هنگفت دولت به سلامت مالی کشور و پیامد آن بر رقابت در بازار آزاد که شرکای تجاری بین المللی را تحت تأثیر قرار می دهد، آسیب می رساند.

نمونه دست نامرئی

برای درک بهتر مفهوم دست نامرئی آدام اسمیت، بیایید به مثال معروفی که توسط ریچارد کانتیلون اقتصاددان در کتاب خود به نام  An Essay on Economic Theory معرفی شده است نگاه کنیم. او توضیح داد که چگونه یک املاک و مستغلات، زمانی که به چند تقسیم می شود اجاره واحدها درآمد بیشتری آورده است در مقایسه با بازده به دست آمده زمانی که یک مالک واحد کنترل کل دارایی املاک را داشت. 

میل به موفقیت و رقابت، کشاورزان واحدهای مستقل را برانگیخت تا فناوری جدید، ابزارهای کشاورزی بهتر و رویه ها را به بازار محدود معرفی کنند. این منجر به رشد درآمد برای همه طرف های درگیر شد زیرا محصولات بهتر بودند. رقابت برای کسب رتبه اول به معنای رضایت بیشتر مشتریان بود که منجر به شیوه های بهتر بازار و حتی مشتریان راضی تر در یک چرخه تئوری بی پایان پیشرفت و نوآوری شد.

نتیجه

دست نامرئی این ایده است که تخصص در تولید می تواند افراد علاقه مند را به تولید آنچه که از نظر اجتماعی ضروری است و به نفع همه است سوق دهد. این به این دلیل است که افزایش تخصص به طور طبیعی منجر به شبکه ای از وابستگی های متقابل می شود، به طوری که یک کفاش برای تولید خانه، غذا، پوشاک و غیره به دیگران نیاز دارد. در حالی که یک سازنده خانه برای کفش به کفاش و برای پوشاک، غذا و غیره خود به دیگران تکیه می کند. نیروهای بازار و رقابت، تولیدکنندگان را ترغیب می‌کند تا با کمترین هزینه، سودآورترین چیزی را بسازند، همچنین پیشرفت فناوری و نوآوری را به نفع همه تشویق می‌کنند.

سوالات متداول