فرمول برابری قدرت خرید
برابری قدرت خرید (PPP) همانطور که پیشتر گفتیم، ابزاری است برای مقایسهی سطح عمومی قیمتها در کشورهای مختلف و تبدیل واحدهای پول متفاوت به یک واحد مشترک. این ابزار به ما کمک میکند تا قدرت خرید واقعی مردم در کشورهای مختلف را مقایسه کنیم.
فرمول کلی برای محاسبهی PPP به صورت زیر است:
PPP = P1 / P2
در این فرمول:
- PPP: نرخ برابری قدرت خرید بین دو واحد پول
- P1: هزینه یک سبد کالای خاص در کشور 1
- P2: هزینه همان سبد کالا در کشور 2
به عبارت سادهتر، PPP نشان میدهد که برای خرید یک سبد کالای یکسان در دو کشور مختلف، به چه میزان از هر واحد پول نیاز داریم.
پادکست کوتاه این مقاله را همین حالا بصورت آنلاین بشونید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید!
برای شنیدن پادکست بصورت آنلاین لطفا ثبت نام کنید و یا به حساب کاربری خود وارد شوید. در غیر این صورت میتوانید فایل پادکست را در انتهای مقاله، دانلود کنید!
مثال عددی
فرض کنید سبد کالایی شامل یک کیلو برنج، یک لیتر شیر و یک کیلو گوشت باشد. هزینه این سبد کالا در ایران 100,000 تومان و در آمریکا 50 دلار باشد. با توجه به نرخ ارز، فرض کنید 1 دلار برابر با 25,000 تومان باشد. در این صورت:
- PPP = 100,000 تومان / 50 دلار = 2,000 تومان/دلار
این نتیجه به ما میگوید که با توجه به قدرت خرید، 1 دلار آمریکا در این مثال معادل 2,000 تومان ایران است.
روشهای محاسبهی PPP
- روش سبد کالا: متداولترین روش محاسبهی PPP است که در مثال بالا نیز به آن اشاره شد. در این روش، یک سبد کالای مشخص انتخاب شده و قیمت آن در کشورهای مختلف مقایسه میشود.
- روش پاریتت قیمت: این روش بر اساس اصل پاریتت قیمت است که میگوید در بازارهای رقابتی، قیمت یک کالا در کشورهای مختلف باید یکسان باشد (پس از تبدیل به واحد پول مشترک).
- روش رگرسیون: در این روش از روشهای آماری برای برآورد PPP استفاده میشود.
انواع فرمولهای PPP
فرمول PPP میتواند در دو نوع اصلی بیان شود: PPP مطلق و PPP نسبی.
1. PPP مطلق (Absolute PPP)
فرمول PPP مطلق سادهترین شکل این نظریه است. این نسخه از تئوری فرض میکند که یک سبد کالای مشخص باید در هر کشوری، پس از تبدیل ارز، دقیقاً همان قیمت را داشته باشد.
در این فرمول:
- E: نرخ ارز PPP.
- P_A: قیمت سبد کالا در کشور A.
- P_B: قیمت سبد کالا در کشور B.
مثال:
فرض کنید قیمت یک سبد کالا در آمریکا 100 دلار باشد و همان سبد کالا در انگلستان 80 پوند قیمت داشته باشد. نرخ ارز PPP بین دلار و پوند به صورت زیر محاسبه میشود:
این یعنی 1 دلار باید معادل 1.25 پوند باشد.
2. PPP نسبی (Relative PPP)
PPP نسبی رابطه بین تغییرات نرخ ارز و تفاوت در نرخ تورم دو کشور را نشان میدهد. این نسخه بیان میکند که نرخ ارز بین دو کشور باید متناسب با تفاوت در نرخ تورم آنها تغییر کند.
فرمول PPP نسبی به صورت زیر است:
یا به صورت تغییر در نرخ ارز:
در این فرمول:
- E_t: نرخ ارز در زمان t.
- E_0: نرخ ارز در زمان پایه.
- i_A: نرخ تورم در کشور A.
- i_B: نرخ تورم در کشور B.
- ΔE: تغییر نرخ ارز.
مثال:
فرض کنید نرخ تورم در کشور A برابر با 5% و در کشور B برابر با 2% باشد. نرخ ارز باید به گونهای تغییر کند که این تفاوت تورمی را جبران کند:
یعنی نرخ ارز باید 3% تغییر کند تا تفاوت قدرت خرید بین دو کشور برابر شود.
مثالهای بیشتر برای درک بهتر برابری قدرت خرید (PPP)
برابری قدرت خرید (PPP) همانطور که قبلاً توضیح داده شد، به ما کمک میکند تا قدرت خرید ارزهای مختلف را در کشورهای مختلف مقایسه کنیم. برای درک بهتر این مفهوم، بیایید چند مثال دیگر بررسی کنیم:
مثال: همبرگر بیگ مک
یکی از معروفترین مثالها برای توضیح PPP، مقایسهی قیمت همبرگر بیگ مک در کشورهای مختلف است. این مقایسه توسط مجلهی اکونومیست انجام میشود و به عنوان شاخصی ساده و قابل فهم برای مقایسهی قدرت خرید استفاده میشود.
فرض کنید قیمت یک بیگ مک در ایالات متحده 5 دلار و در ایران 50,000 تومان باشد. اگر نرخ ارز رسمی 25,000 تومان به دلار باشد، به نظر میرسد که قیمت بیگ مک در ایران دو برابر ایالات متحده است. اما اگر PPP را در نظر بگیریم و فرض کنیم که با 50,000 تومان در ایران میتوان کالا و خدماتی به ارزش 10 دلار در ایالات متحده خریداری کرد، در این صورت PPP برابر 10,000 تومان به دلار خواهد بود.
مثال: سبد کالاهای اساسی
برای محاسبهی دقیقتر PPP، معمولاً از یک سبد کالا که شامل کالاهای اساسی مانند غذا، پوشاک، مسکن و حمل و نقل است، استفاده میشود. این سبد کالا باید نمایندهی سبد مصرفی متوسط خانوارها در هر دو کشور باشد.
فرض کنید سبد کالای اساسی در ایران شامل 10 کیلو برنج، 5 لیتر شیر، 2 کیلو گوشت و یک متر پارچه باشد. هزینه این سبد کالا در ایران 100,000 تومان و در آمریکا 200 دلار باشد. با توجه به این اطلاعات، میتوان PPP را محاسبه کرد.
مثال: خرید یک گوشی هوشمند
فرض کنید میخواهید یک مدل خاص از گوشی هوشمند را خریداری کنید. قیمت این گوشی در ایالات متحده 800 دلار و در ایران 12,000,000 تومان باشد.
اگر نرخ ارز رسمی 25,000 تومان به دلار باشد، به نظر میرسد که قیمت گوشی در ایران بسیار بیشتر است. اما اگر PPP را در نظر بگیریم و فرض کنیم که با 12,000,000 تومان در ایران میتوان کالا و خدماتی به ارزش 600 دلار در ایالات متحده خریداری کرد، در این صورت PPP برابر 20,000 تومان به دلار خواهد بود. این نشان میدهد که با وجود تفاوت در نرخ ارز رسمی، قدرت خرید مردم در ایران برای خرید این گوشی هوشمند کمتر از مردم ایالات متحده است.
مثال: هزینه زندگی در دو شهر
فرض کنید میخواهید هزینه زندگی در دو شهر تهران و نیویورک را مقایسه کنید. برای این کار، یک سبد کالای اساسی شامل اجاره مسکن، غذا، حمل و نقل و سایر هزینههای زندگی روزمره را در نظر میگیریم. فرض کنید هزینه این سبد کالا در تهران ماهانه 5,000,000 تومان و در نیویورک 3,000 دلار باشد.
اگر نرخ ارز رسمی 25,000 تومان به دلار باشد، به نظر میرسد که هزینه زندگی در تهران کمتر است. اما اگر PPP را در نظر بگیریم و فرض کنیم که با 5,000,000 تومان در تهران میتوان کالا و خدماتی به ارزش 2,500 دلار در نیویورک خریداری کرد، در این صورت PPP برابر 2,000 تومان به دلار خواهد بود. این نشان میدهد که با وجود تفاوت در نرخ ارز رسمی، هزینه زندگی در تهران به نسبت نیویورک کمتر است.
مثال: مقایسه درآمدها
فرض کنید فردی در ایران ماهانه 10,000,000 تومان و فردی در ایالات متحده ماهانه 5,000 دلار درآمد دارد. اگر نرخ ارز رسمی 25,000 تومان به دلار باشد، به نظر میرسد که درآمد فرد ایرانی کمتر است.
اما اگر PPP را در نظر بگیریم و فرض کنیم که با 10,000,000 تومان در ایران میتوان کالا و خدماتی به ارزش 4,000 دلار در ایالات متحده خریداری کرد، در این صورت قدرت خرید واقعی فرد ایرانی کمتر از فرد آمریکایی است.
کاربردهای PPP
- مقایسهی سطح زندگی: PPP به ما کمک میکند تا سطح زندگی در کشورهای مختلف را مقایسه کنیم.
- تعیین اندازه اقتصاد: PPP برای محاسبهی GDP به دلار ثابت استفاده میشود.
- سرمایهگذاری و تجارت: PPP میتواند برای سرمایهگذاران و تجار مفید باشد تا بتوانند تصمیمات بهتری بگیرند.
- تعیین سیاستهای اقتصادی: دولتها میتوانند از PPP برای تعیین سیاستهای اقتصادی مناسب استفاده کنند.
عوامل مؤثر بر دقت فرمول PPP
فرمولهای PPP در شرایط ایدهآل دقیق عمل میکنند، اما در عمل عواملی وجود دارند که میتوانند دقت آنها را کاهش دهند:
- هزینههای حملونقل و تعرفهها: این هزینهها میتوانند قیمت کالاها را در کشورهای مختلف تغییر دهند و باعث شوند PPP دقیق برقرار نشود.
- کیفیت متفاوت کالاها: کالاهای مشابه ممکن است در کشورهای مختلف کیفیت متفاوتی داشته باشند که قیمت آنها را تحت تأثیر قرار میدهد.
- عوامل غیرقابل تجارت (Non-tradable): خدمات و کالاهایی که قابل تجارت نیستند (مانند اجاره مسکن) ممکن است باعث انحراف از PPP شوند.
- مالیات و سیاستهای مالی: مالیاتهای متفاوت بر کالاها و خدمات در کشورها میتواند بر قیمتها تأثیر بگذارد.
- ساختار بازار و رقابت: در بازارهای غیررقابتی، قیمتها ممکن است با سطح واقعی تقاضا و عرضه همخوانی نداشته باشند.
محدودیتهای فرمول PPP
اگرچه فرمول PPP ابزار مفیدی است، اما در عمل با محدودیتهایی روبهروست:
- فرض بازارهای کامل: PPP فرض میکند که بازارها کامل و رقابتی هستند، اما در واقعیت چنین نیست.
- یکسان نبودن سبد کالاها: کالاهای موجود در سبد مورد محاسبه ممکن است در کشورهای مختلف متفاوت باشند.
- تأثیر نرخ بهره و جریان سرمایه: نرخ ارز واقعی میتواند تحت تأثیر عوامل دیگری مانند نرخ بهره یا جریان سرمایه باشد.
موارد استفاده از فرمول PPP
فرمولهای PPP کاربردهای گستردهای در اقتصاد دارند، از جمله:
1. تعیین نرخ ارز تعادلی
PPP یک معیار نظری برای تعیین نرخ ارز تعادلی ارائه میدهد. اگر نرخ ارز واقعی از نرخ ارز PPP فاصله داشته باشد، میتوان گفت که یک ارز کمارزش یا بیشارزشگذاری شده است.
2. مقایسه درآمدها و تولید ناخالص داخلی (GDP)
PPP در محاسبه GDP کشورها به کار میرود. به جای استفاده از نرخ ارز بازار، از نرخ ارز PPP استفاده میشود تا تفاوتهای قدرت خرید مردم در کشورهای مختلف بهطور دقیقتر منعکس شود.
3. تحلیل تورم و تغییرات نرخ ارز
PPP نسبی به تحلیل تأثیر نرخ تورم بر نرخ ارز کمک میکند. اگر نرخ تورم در یک کشور بالا باشد، ارزش ارز آن کشور در مقایسه با کشورهای دیگر کاهش خواهد یافت.
4. مقایسه قیمتها در کشورهای مختلف
از PPP میتوان برای مقایسه قیمت کالاها و خدمات در کشورهای مختلف استفاده کرد. شاخصهایی مانند شاخص بیگمک از این مفهوم بهره میگیرند.
نتیجهگیری
فرمول برابری قدرت خرید (PPP) یک ابزار کلیدی در تحلیلهای اقتصادی بینالمللی است که به درک بهتر تفاوتهای قیمتی و قدرت خرید در کشورهای مختلف کمک میکند. این فرمولها، اگرچه در شرایط واقعی ممکن است دقیق نباشند، اما برای مقایسه اقتصادی و تحلیل نرخ ارز همچنان بسیار مفید هستند.
با در نظر گرفتن محدودیتهای آن و استفاده مناسب از انواع PPP (مطلق و نسبی)، میتوان اطلاعات ارزشمندی برای سیاستگذاریهای اقتصادی و تحلیلهای بینالمللی به دست آورد.
سوالات متداول
فرمول برابری قدرت خرید (PPP) چیست؟
فرمول PPP نشان میدهد که نرخ ارز میان دو کشور باید به گونهای باشد که قدرت خرید یک واحد پولی در هر دو کشور برابر شود. به صورت ساده، این فرمول به شکل زیر بیان میشود:
تفاوت بین PPP مطلق و PPP نسبی چیست؟
- PPP مطلق: قیمت یک سبد کالای یکسان در هر کشور، پس از تبدیل ارز، باید برابر باشد.
- PPP نسبی: تغییرات نرخ ارز باید متناسب با تفاوت در نرخ تورم دو کشور باشد.
چرا نرخ ارز واقعی با نرخ ارز PPP متفاوت است؟
نرخ ارز واقعی تحت تأثیر عوامل دیگری مانند هزینههای حملونقل، تعرفهها، مالیات، کیفیت کالاها، و جریان سرمایه قرار دارد که باعث میشود نرخ ارز واقعی از نرخ ارز بر مبنای PPP فاصله داشته باشد.
چه عواملی دقت فرمول برابری قدرت خرید را تحت تأثیر قرار میدهند؟
- هزینههای حملونقل
- مالیاتها و تعرفهها
- کیفیت متفاوت کالاها
- عوامل غیرقابل تجارت مانند خدمات
- ساختار بازار و میزان رقابت
فرمول برابری قدرت خرید برای چه مواردی استفاده میشود؟
- تعیین نرخ ارز تعادلی
- مقایسه تولید ناخالص داخلی (GDP) کشورها
- تحلیل تأثیر تورم بر نرخ ارز
- مقایسه قیمتها در کشورهای مختلف
فرمول برابری قدرت خرید نسبی چگونه محاسبه میشود؟
فرمول PPP نسبی رابطه تغییرات نرخ ارز و تفاوت در نرخ تورم دو کشور را نشان میدهد:
در اینجا:
- ΔE: تغییر نرخ ارز
- i_A: نرخ تورم در کشور A
- i_B: نرخ تورم در کشور B
چگونه برابری قدرت خرید در محاسبه GDP استفاده میشود؟
در محاسبه GDP بر اساس PPP، به جای نرخ ارز بازار، از نرخ ارز PPP استفاده میشود تا قدرت خرید واقعی مردم در کشورهای مختلف بهتر منعکس شود.
شاخص بیگمک چگونه به برابری قدرت خرید مرتبط است؟
شاخص بیگمک قیمت یکسان یک همبرگر بیگمک را در کشورهای مختلف مقایسه میکند. این شاخص به صورت ساده و ملموس اختلاف بین نرخ ارز واقعی و نرخ ارز PPP را نشان میدهد.
آیا برابری قدرت خرید در همه کشورها برقرار است؟
خیر، به دلیل عوامل مانند تعرفهها، کیفیت کالاها، و هزینههای حملونقل، PPP به صورت کامل در عمل برقرار نمیشود.
چه سازمانهایی از فرمول برابری قدرت خرید استفاده میکنند؟
سازمانهای بینالمللی مانند بانک جهانی (World Bank)، صندوق بینالمللی پول (IMF)، و سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) از PPP برای تحلیل اقتصاد کشورها و مقایسه تولید ناخالص داخلی استفاده میکنند.
تفاوت نرخ ارز بازار و نرخ ارز برابری قدرت خرید چیست؟
- نرخ ارز بازار: نرخ ارزی است که در بازارهای مالی معامله میشود و تحت تأثیر عرضه و تقاضا قرار دارد.
- نرخ ارز PPP: نرخ نظری است که قدرت خرید بین دو کشور را برابر میکند.
آیا فرمول ب رابری قدرت خریدبرای همه کالاها کاربرد دارد؟
فرمول PPP بیشتر برای کالاهای قابل تجارت کاربرد دارد، اما برای کالاها و خدمات غیرقابل تجارت (مانند مسکن یا خدمات محلی) ممکن است نتایج دقیقی ارائه نکند.
چگونه میتوان از برابری قدرت خرید برای پیشبینی نرخ ارز استفاده کرد؟
با استفاده از تفاوت در نرخ تورم دو کشور، PPP نسبی میتواند تغییرات احتمالی در نرخ ارز را پیشبینی کند.
آیا برابری قدرت خرید بر سیاستهای اقتصادی تأثیر میگذارد؟
بله، PPP اطلاعات مفیدی درباره نرخ ارز تعادلی، اثر تورم، و قدرت خرید ارائه میدهد که میتواند به دولتها در سیاستگذاریهای مالی و ارزی کمک کند.
چه محدودیتهایی در استفاده از فرمول برابری قدرت خرید وجود دارد؟
- بازارهای واقعی کامل و رقابتی نیستند.
- سبد کالاها ممکن است در کشورهای مختلف متفاوت باشد.
- عوامل غیرقابل تجارت و تعرفهها میتوانند دقت محاسبات را کاهش دهند.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.