تولید ناخالص داخلی اسمی Nominal GDP

تولید ناخالص داخلی اسمی (Nominal Gross Domestic Product یا Nominal GDP) یکی از شاخص‌های مهم اقتصادی است که ارزش کل کالاها و خدمات نهایی تولید شده در یک کشور را در یک دوره زمانی معین، بدون تعدیل اثرات تورم یا تغییرات سطح قیمت‌ها، اندازه‌گیری می‌کند. این شاخص به واحد پول رایج کشور بیان می‌شود و به دلیل محاسبه بر اساس قیمت‌های جاری، به آن “اسمی” گفته می‌شود.

به زبان ساده، GDP اسمی مجموع ارزش ریالی یا دلاری تمامی کالاها و خدماتی است که در طول یک سال در یک کشور تولید شده‌اند و این ارزش بر اساس قیمت‌های همان سال محاسبه می‌شود، نه قیمت‌های سال‌های قبل یا تعدیل‌شده.

بیشتر بخوانید: تولید ناخالص داخلی واقعی چیست؟

درک تولید ناخالص داخلی اسمی

تولید ناخالصی داخلی یکی از راه های سنجش سلامت و رفاه اقتصاد یک کشور است. ارزش کل همه کالاها و خدماتی است که در یک دوره زمانی معین تولید می شوند، پس از کاهش ارزش کالاهایی که در طول فرآیند تولید به کار می روند.

تولید ناخالصی داخلی اسمی ارزیابی تولید اقتصادی در یک اقتصاد است که قیمت های جاری را در محاسبه آن لحاظ می کند. به عبارت دیگر، تورم یا سرعت افزایش قیمت‌ها را که می‌تواند رقم رشد را افزایش دهد، از بین نمی‌برد. همه کالاها و خدماتی که در تولید ناخالص داخلی اسمی حساب می‌شوند، با قیمت‌هایی که واقعاً در آن سال به فروش می‌رسند، ارزش‌گذاری می‌شوند.

اهمیت تولید ناخالص داخلی اسمی در اقتصاد ایران

در اقتصاد ایران، تولید ناخالص داخلی اسمی به عنوان یکی از شاخص‌های اصلی ارزیابی عملکرد اقتصادی کشور استفاده می‌شود. این شاخص نقش مهمی در تصمیم‌گیری‌های کلان اقتصادی، نظیر سیاست‌های مالی، بودجه‌ریزی و تحلیل وضعیت اقتصادی کشور دارد.

در عین حال، به دلیل نرخ تورم بالا در ایران، GDP اسمی معمولاً افزایش چشمگیری دارد که ممکن است تصویر دقیقی از وضعیت اقتصادی واقعی ارائه ندهد. به همین دلیل، استفاده از تولید ناخالص داخلی واقعی برای بررسی وضعیت اقتصادی کشور در کنار GDP اسمی ضروری است.

کاربردهای تولید ناخالص داخلی اسمی

• مقایسه اقتصادی بین کشورها: از GDP اسمی برای مقایسه اندازه اقتصاد کشورها در یک سال مشخص استفاده می‌شود.
• برنامه‌ریزی اقتصادی: دولت‌ها و سازمان‌های اقتصادی از GDP اسمی برای برنامه‌ریزی بودجه و سیاست‌گذاری اقتصادی استفاده می‌کنند.
• جذب سرمایه‌گذاری: GDP اسمی به عنوان یکی از معیارهای اصلی قدرت اقتصادی یک کشور، می‌تواند سرمایه‌گذاران خارجی را جذب کند.

چه چیزی در GDP اسمی گنجانده می‌شود؟

• کالاهای نهایی: کالاهایی که برای مصرف نهایی تولید شده‌اند و در محاسبه GDP لحاظ می‌شوند.
• خدمات: تمامی خدمات ارائه شده در یک اقتصاد، از جمله خدمات بهداشتی، آموزشی، و مالی.
• تولید داخلی: صرف نظر از اینکه مالکیت عوامل تولید متعلق به چه کسی است، اگر تولید در داخل مرزهای یک کشور انجام شود، در GDP آن کشور محاسبه می‌شود.

اجزای تولید ناخالص داخلی اسمی

تولید ناخالص داخلی اسمی شامل چهار جزء اصلی است که نشان‌دهنده بخش‌های مختلف اقتصادی هستند:

1. مصرف خانوارها (Consumption):

   • هزینه‌هایی که خانوارها برای کالاها و خدمات مانند مواد غذایی، پوشاک، تفریحات، خدمات بهداشتی و آموزش پرداخت می‌کنند.
   • این بخش معمولاً بزرگ‌ترین سهم GDP را به خود اختصاص می‌دهد.

2. سرمایه‌گذاری (Investment):

   • مخارجی که شرکت‌ها برای خرید ماشین‌آلات، تجهیزات، ساخت‌وساز و توسعه کسب‌وکار انجام می‌دهند.
   • سرمایه‌گذاری مسکن‌های جدید توسط خانوارها نیز در این بخش محاسبه می‌شود.

3. مخارج دولتی (Government Spending):

   • هزینه‌هایی که دولت برای ارائه خدمات عمومی مانند آموزش، بهداشت، امنیت و زیرساخت‌ها انجام می‌دهد.

4. خالص صادرات (Net Exports):

   • تفاوت بین صادرات و واردات کشور. اگر ارزش صادرات بیشتر از واردات باشد، این بخش مثبت خواهد بود و به GDP اضافه می‌شود، در غیر این صورت خالص صادرات منفی خواهد بود.

مزایای تولید ناخالص داخلی اسمی

• ساده و مستقیم: تولید ناخالص داخلی اسمی، بر اساس قیمت‌های جاری محاسبه می‌شود و نیازی به تعدیل برای اثرات تورم ندارد.
• اندازه‌گیری رشد اقتصادی کوتاه‌مدت: این شاخص ابزار مناسبی برای بررسی تغییرات اقتصادی در بازه‌های کوتاه‌مدت است.
• ارزیابی قدرت اقتصادی: تولید ناخالص داخلی اسمی به عنوان معیاری برای مقایسه قدرت اقتصادی کشورها در یک بازه زمانی خاص استفاده می‌شود.

معایب و محدودیت‌های تولید ناخالص داخلی اسمی

• تأثیر تورم: چون GDP اسمی تحت تأثیر سطح قیمت‌ها قرار می‌گیرد، نمی‌تواند تصویر دقیقی از رشد واقعی اقتصاد ارائه دهد. افزایش GDP اسمی ممکن است صرفاً به دلیل افزایش قیمت‌ها (تورم) باشد و نه رشد واقعی تولید.
• عدم مقایسه‌پذیری بین سال‌های مختلف: به دلیل تغییرات قیمت‌ها و سطح تورم، مقایسه GDP اسمی در سال‌های مختلف نتایج دقیقی به دست نمی‌دهد.
• عدم نمایش توزیع درآمد: GDP اسمی اطلاعاتی درباره توزیع درآمد یا سطح رفاه مردم ارائه نمی‌دهد.
• عدم در نظر گرفتن اقتصاد غیررسمی: تولیدات و خدماتی که در اقتصاد غیررسمی انجام می‌شوند، در GDP اسمی محاسبه نمی‌شوند.

مشکلات تولید ناخالص داخلی اسمی

رقم اسمی تولید ناخالصی داخلی زمانی که به خودی خود در نظر گرفته شود می‌تواند گمراه‌کننده باشد، زیرا می‌تواند کاربر را به این تصور وادار کند که رشد قابل‌توجهی رخ داده است، در حالی که در واقع صرفاً یک جهش در نرخ تورم یک کشور وجود داشته است

نحوه محاسبه تولید ناخالص داخلی اسمی

فرمول کلی تولید ناخالص داخلی اسمی به صورت زیر است:

GDP اسمی = مقدار کالاها و خدمات × قیمت جاری آنها

این فرمول به صورت دقیق‌تر در قالب محاسبه زیر بیان می‌شود:

GDP اسمی = مخارج مصرفی خانوار + سرمایه‌گذاری + مخارج دولتی + (صادرات – واردات)

مثال 

فرض کنید در یک کشور در سال 1402 تنها دو نوع کالا تولید می‌شود: نان و کفش.

• قیمت هر نان: 10 هزار تومان
• تعداد نان تولید شده: 100 عدد
• قیمت هر کفش: 200 هزار تومان
• تعداد کفش تولید شده: 50 جفت

تولید ناخالص داخلی اسمی به صورت زیر محاسبه می‌شود:

GDP اسمی = (تعداد نان × قیمت نان) + (تعداد کفش × قیمت کفش)
GDP اسمی = (100 × 10,000) + (50 × 200,000)
GDP اسمی = 1,000,000 + 10,000,000 = 11,000,000 تومان

۲۰۲۱ بهتر از سال ۲۰۲۰ است. با این حال، ارقام دقیق را تنها در صورتی می توان به دست آورد که تأثیر نوسانات بازار بر قیمت بازار در نظر گرفته شود.

اثرات تورم بر تولید ناخالصی داخلی اسمی

از آنجایی که با قیمت‌های جاری اندازه‌گیری می‌شود، رشد تولید ناخالص داخلی اسمی از سال به سال ممکن است منعکس‌کننده افزایش قیمت‌ها در مقابل رشد تعداد کالاها و خدمات تولید شده باشد. اگر همه قیمت‌ها کم و بیش با هم افزایش پیدا کنند، که به عنوان تورم شناخته می‌شود ، این امر باعث می‌شود تولید ناخالصی داخلی اسمی بیشتر به نظر برسد. تورم یک نیروی منفی برای فعالان اقتصادی است زیرا قدرت خرید درآمد و پس‌انداز را هم برای مصرف‌کنندگان و هم برای سرمایه‌گذاران کاهش می‌دهد.

تورم معمولاً با استفاده از شاخص قیمت مصرف کننده (CPI) یا شاخص قیمت تولید کننده (PPI) اندازه گیری می شود. CPI تغییرات قیمت را از دیدگاه خریدار یا نحوه تأثیر آنها بر مصرف کننده اندازه گیری می کند. PPI از سوی دیگر، میانگین تغییر قیمت‌های فروش را که به تولیدکنندگان در اقتصاد پرداخت می‌شود، اندازه‌گیری می‌کند.

وقتی سطح کلی قیمت اقتصاد بالا می رود، مصرف کنندگان باید برای خرید همان مقدار کالا هزینه بیشتری بپردازند. اگر درآمد یک فرد در یک دوره معین ۱۰ درصد افزایش یابد اما تورم نیز ۱۰ درصد افزایش یابد، آنگاه درآمد واقعی (یا قدرت خرید) فرد بدون تغییر است. عبارت واقعی در درآمد واقعی صرفاً منعکس کننده درآمد پس از کسر تورم از رقم است. ایالات متحده بزرگترین اقتصاد جهان است و پس از آن چین و ژاپن قرار دارند.

سوالات متداول