فرمول محاسبه تولید ناخالص داخلی سرانه کشور

تولید ناخالص داخلی سرانه (GDP per Capita) یکی از شاخص‌های مهم اقتصادی است که برای ارزیابی سطح رفاه و استاندارد زندگی در یک کشور به کار می‌رود.

این شاخص از تقسیم تولید ناخالص داخلی (GDP) بر جمعیت کشور به دست می‌آید و نشان می‌دهد که به طور متوسط، هر فرد در یک کشور چه سهمی از تولید اقتصادی کشور دارد. در واقع، تولید ناخالص داخلی سرانه ابزاری است برای مقایسه‌ی توان اقتصادی و سطح زندگی میان کشورهای مختلف.

فرمول تولید ناخالص داخلی سرانه میانگین تولید اقتصادی کشور را در تقسیم بر کل جمعیت محاسبه می کند. به عبارت دیگر، این تقسیم برابر تولید ناخالص داخلی برای هر ساکن است که نشان دهنده استاندارد زندگی کشور باشد.

اهمیت تولید ناخالص داخلی سرانه

• سنجش سطح زندگی: تولید ناخالص داخلی سرانه به عنوان یک شاخص برای سنجش سطح زندگی و رفاه اقتصادی یک کشور استفاده می‌شود. هرچه تولید ناخالص داخلی سرانه بالاتر باشد، به طور کلی به معنای سطح زندگی بالاتر و دسترسی بیشتر به کالاها و خدمات است.
• مقایسه بین کشورها: تولید ناخالص داخلی سرانه به ما امکان می‌دهد تا سطح زندگی کشورهای مختلف را با هم مقایسه کنیم.
• تعیین سیاست‌های اقتصادی: دولت‌ها از اطلاعات تولید ناخالص داخلی سرانه برای ارزیابی اثربخشی سیاست‌های اقتصادی خود و تعیین سیاست‌های جدید استفاده می‌کنند.

فرمول تولید ناخالص داخلی سرانه

فرمول اصلی برای محاسبه تولید ناخالص داخلی سرانه به صورت زیر است:

در این فرمول:

• GDP (تولید ناخالص داخلی): ارزش کل کالاها و خدمات نهایی تولید شده در یک کشور در یک دوره زمانی معین (معمولاً یک سال). این مقدار می‌تواند به صورت اسمی (Nominal) یا تعدیل شده با تورم (Real) بیان شود.
• Population (جمعیت): تعداد کل افراد ساکن در کشور در همان بازه زمانی.

توضیح اجزای فرمول

1. تولید ناخالص داخلی (GDP):

   • GDP اسمی (Nominal GDP): ارزش کل تولیدات کشور بر اساس قیمت‌های جاری در همان سال.
   • GDP واقعی (Real GDP): ارزش کل تولیدات کشور با در نظر گرفتن تأثیر تورم یا کاهش ارزش پول، بر اساس قیمت‌های ثابت.

   GDP شامل سه روش محاسبه است:

   • روش تولید: مجموع ارزش افزوده تولید شده در همه بخش‌های اقتصادی.
   • روش هزینه: مجموع مخارج برای کالاها و خدمات نهایی، شامل مصرف، سرمایه‌گذاری، مخارج دولتی و خالص صادرات.
   • روش درآمد: مجموع درآمدهای حاصل از تولید شامل دستمزدها، سود شرکت‌ها، و مالیات.

2. جمعیت (Population):

   • عدد کل جمعیت کشور در یک سال خاص. این داده معمولاً از آمارهای رسمی یا تخمین‌های سازمان‌های آماری به دست می‌آید.

تفسیر تولید ناخالص داخلی سرانه

• GDP سرانه بالا: نشان‌دهنده سطح رفاه بالاتر و قدرت اقتصادی بیشتر مردم در کشور است. این امر معمولاً به معنای زیرساخت‌های بهتر، دسترسی بیشتر به خدمات عمومی، و کیفیت زندگی بالاتر است.
• GDP سرانه پایین: نشان‌دهنده سطح رفاه پایین‌تر و بهره‌وری کمتر اقتصادی به ازای هر فرد است. این ممکن است به معنای وجود مشکلاتی مانند بیکاری، فقر یا ضعف در تولید باشد.

نمونه محاسبه

فرض کنید:

• تولید ناخالص داخلی (GDP) یک کشور برابر 500 میلیارد دلار باشد.
• جمعیت کشور 100 میلیون نفر باشد.

در این مثال، تولید ناخالص داخلی سرانه برابر با 5000 دلار است. به این معنا که به‌طور متوسط، هر فرد از این کشور سهمی معادل 5000 دلار از تولید ناخالص داخلی دارد.

کاربردهای تولید ناخالص داخلی سرانه

1. مقایسه بین کشورها: GDP سرانه معیار مناسبی برای مقایسه سطح رفاه اقتصادی بین کشورها است، زیرا تأثیر تفاوت‌های جمعیتی را در نظر می‌گیرد.
   • مثلاً کشوری با GDP بالا اما جمعیت زیاد ممکن است GDP سرانه پایینی داشته باشد (مانند هند).
   • در مقابل، کشوری با GDP متوسط و جمعیت کم ممکن است GDP سرانه بالایی داشته باشد (مانند لوکزامبورگ).
2. تحلیل استاندارد زندگی: تولید ناخالص داخلی سرانه شاخصی است که سطح زندگی، دسترسی به کالاها و خدمات، و رفاه اقتصادی را در یک جامعه نشان می‌دهد.
3. تعیین سیاست‌های اقتصادی: دولت‌ها می‌توانند از این شاخص برای تدوین سیاست‌هایی در جهت افزایش تولید و کاهش نابرابری‌های اقتصادی استفاده کنند.

محدودیت‌های تولید ناخالص داخلی سرانه

1. بی‌توجهی به نابرابری درآمد: GDP سرانه به میانگین درآمد یا تولید اشاره دارد و نابرابری توزیع ثروت را نشان نمی‌دهد. ممکن است GDP سرانه بالا باشد، اما درآمدها بین اقشار مختلف جامعه به‌صورت نابرابر توزیع شده باشد.
2. بی‌توجهی به کیفیت زندگی: GDP سرانه فقط جنبه‌های اقتصادی را اندازه‌گیری می‌کند و عواملی مانند شادی، آموزش، بهداشت، و محیط زیست را لحاظ نمی‌کند.
3. نوسانات ارزی: اگر تولید ناخالص داخلی به ارز خارجی (مانند دلار) بیان شود، نوسانات نرخ ارز می‌تواند تصویر نادرستی از GDP سرانه ارائه دهد.
4. فعالیت‌های غیررسمی: فعالیت‌های اقتصادی غیررسمی یا زیرزمینی (مانند مشاغل غیرقانونی یا بازار سیاه) در GDP محاسبه نمی‌شوند، در حالی که ممکن است بخش بزرگی از اقتصاد کشور باشند.

عوامل مؤثر بر تولید ناخالص داخلی سرانه

1. بهره‌وری نیروی کار: افزایش بهره‌وری باعث افزایش GDP و در نتیجه افزایش GDP سرانه می‌شود.
2. رشد جمعیت: رشد سریع جمعیت ممکن است GDP سرانه را کاهش دهد، حتی اگر تولید ناخالص داخلی در حال افزایش باشد.
3. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها: سرمایه‌گذاری در فناوری، آموزش و بهداشت می‌تواند GDP سرانه را افزایش دهد.
4. ثبات اقتصادی و سیاسی: کشورهایی با ثبات اقتصادی و سیاسی بیشتر معمولاً GDP سرانه بالاتری دارند.

مقایسه GDP سرانه اسمی و واقعی

• GDP سرانه اسمی (Nominal): تولید ناخالص داخلی سرانه بر اساس قیمت‌های جاری است و تأثیر تورم یا کاهش ارزش پول را در نظر نمی‌گیرد.
• GDP سرانه واقعی (Real): تولید ناخالص داخلی سرانه با تعدیل تأثیرات تورم محاسبه می‌شود و تصویر دقیق‌تری از استاندارد زندگی ارائه می‌دهد.

مثال ها

مثال ۱

کشور X یک اقتصاد کوچک در حال رشد است. سال گذشته این کشور تولید ناخالص داخلی خود را حدود ۴۰۰ میلیون دلار گزارش کرد و جمعیت کشور طبق گزارش سرشماری قبلی ۲۰۰۰۰۰ نفر است. بنابراین، شما باید تولید ناخالص داخلی سرانه یا کشور X را محاسبه کنید.

راه حل:

از داده های زیر برای محاسبه تولید ناخالص داخلی سرانه استفاده کنید.

• تولید ناخالص داخلی کشور X: 400,000,000
• جمعیت کشور X: 200000 نفر

 محاسبه تولید ناخالص داخلی سرانه را می توان به صورت زیر انجام داد:

= ۴۰۰,۰۰۰,۰۰۰ دلار / ۲۰۰,۰۰۰

تولید ناخالص داخلی سرانه خواهد بود.

• تولید ناخالص داخلی سرانه = ۲۰۰۰ دلار

بنابراین، تولید ناخالص داخلی سرانه کشور X 2000 دلار است.

مثال ۲ فرمول تولید ناخالص داخلی سرانه

کشور MCX در تلاش است تا تولید ناخالص داخلی کشور را مشخص کند و سپس می خواهد تولید ناخالص داخلی و سرانه کشور را اینآماروزارت دولت داده های زیر را در اختیار آنها قرار داده است:

از داده های زیر برای محاسبه تولید ناخالص داخلی سرانه استفاده کنید.

انتخابات کشور در سال آینده برگزار می شود. رئیس جمهور نگران است که آیا آنها در تولید ناخالص داخلی سرانه رشد داشته باشند. بر اساس آخرین سرشماری انجام شده، جمعیت کشور ۳،۲۳۷،۴۵۰،۰۵۰ نفر است. تخمین زده می شود که جمعیت از سرشماری قبلی به ترتیب ۳ و ۵ درصد در سال ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ رشد داشته است.

بر اساس اطلاعات موجود، باید تولید ناخالص داخلی سرانه را برآورد کنید.

راه حل:

رقم تولید ناخالص داخلی به طور مستقیم در اینجا ذکر نشده است. بنابراین، تولید ناخالص داخلی کشور را با استفاده از روش هزینه ای محاسبه می کنیم که در آن کل سرمایه گذاری اضافه شده و فقط واردات کسر می شود.

تولید ناخالص داخلی کشور در سال ۱۳۹۶ به شرح زیر است:

• = (۱۳۰۰۰۰۰۰۰+۴۶۵۵۰۰۰۰۰+۶۶۵۰۰۰۰۰۰۰)+۳۳۲۵۰۰۰۰۰۰-۹۹۷۵۰۰۰۰۰
• تولید ناخالص داخلی کشور = ۱۰۷۷۳۰۰۰۰۰۰
  

تولید ناخالص داخلی کشور در سال ۲۰۱۸ به شرح زیر است:

• = (۱۹۴۵۷۹۰۰۰۰+۷۴۲۹۳۸۰۰۰+۹۰۲۱۳۹۰۰۰۰)+۴۵۵۴۹۱۷۵۰۰-۱۱۸۰۷۴۰۷۵۰
• تولید ناخالص داخلی کشور = ۱۵۰۸۴۲۹۴۷۵۰

علاوه بر این، جمعیت کشور نیز رشد داشته است.

بر اساس آخرین سرشماری، جمعیت در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ ۳ و ۵ درصد رشد داشته است.

جمعیت کشور در سال ۱۳۹۶ به شرح زیر است:

• =۳۲۳۷۴۵۰۰۵۰*۳%
• جمعیت کشور در سال ۱۳۹۶ = ۹۷۱۲۳۵۰۱٫۵۰
  

جمعیت کشور در سال ۱۳۹۷ به شرح زیر است:

• =۳۲۳۷۴۵۰۰۵۰*۵%
• جمعیت کشور در سال ۲۰۱۸ = ۱۶۱۸۷۲۵۰۲ . ۵۰
  

بنابراین، محاسبه تولید ناخالص داخلی سرانه برای سال ۱۳۹۶ به شرح زیر است:

=۱۰۷۷۳۰۰۰۰۰۰/۹۷۱۲۳۵۰۱٫۵۰

تولید ناخالص داخلی سرانه خواهد بود.

• تولید ناخالص داخلی سرانه = ۱۱۰٫۹۲
  

بنابراین، محاسبه تولید ناخالص داخلی سرانه برای سال ۲۰۱۸ به شرح زیر است:

=۱۵۰۸۴۲۹۴۷۵۰/۱۶۱۸۷۲۵۰۲٫۵۰

تولید ناخالص داخلی سرانه خواهد بود.

• تولید ناخالص داخلی سرانه = ۹۳٫۱۹
  

بنابراین، تولید ناخالص داخلی سرانه MCX کشور از سال ۲۰۱۷ کاهش یافته است.

مثال ۳ فرمول تولید ناخالص داخلی سرانه

طبق داده های موجود در worldpopulationview.com، تولید ناخالص داخلی و جمعیت کشورهای مختلف در زیر موجود است:

از داده های زیر برای محاسبه تولید ناخالص داخلی سرانه استفاده کنید.

شما باید تولید ناخالص داخلی سرانه را محاسبه کنید و در مورد آن نظر دهید.

راه حل:

بنابراین، محاسبه تولید ناخالص داخلی سرانه به شرح زیر است:

= ۲۱۴۱۰۲۳۰۰۰۰۰۰۰/۳۲۹۰۶۴۹۱۷

تولید ناخالص داخلی سرانه خواهد بود.

• تولید ناخالص داخلی سرانه = ۶۵۰۶۳٫۸۵
  

به همین ترتیب، می‌توانیم تولید ناخالص داخلی سرانه سایر کشورها را مطابق شکل زیر محاسبه کنیم:

می توان مشاهده کرد که جمعیت هند و چین بیشتر است. از این رو، تولید ناخالص داخلی سرانه آنها رقم پایینی را نشان می دهد. علاوه بر این، تولید ناخالص داخلی هند بیشتر از بریتانیا است. اما باز هم به دلیل جمعیت زیادش، نشان می‌دهد که هند خیلی از بریتانیا عقب‌تر است، که وقتی فقط تولید ناخالص داخلی مقایسه شود، به نظر نمی‌رسد.

ایالات متحده در تولید ناخالص داخلی مطلق و همچنین سرانه عملکرد خوبی دارد. ژاپن از مزیت جمعیت کمتر برخوردار است. از این رو سرانه آن خوب است.

نتیجه‌گیری

تولید ناخالص داخلی سرانه شاخصی اساسی برای ارزیابی رفاه اقتصادی و استاندارد زندگی در یک کشور است. این شاخص با تقسیم تولید ناخالص داخلی بر جمعیت، تصویری از سهم هر فرد از تولید اقتصادی ارائه می‌دهد.

با وجود محدودیت‌ها، GDP سرانه ابزاری قدرتمند برای مقایسه اقتصاد کشورها و برنامه‌ریزی برای بهبود وضعیت اقتصادی است. برای دستیابی به تصویر کامل‌تر از رفاه، باید آن را همراه با شاخص‌های دیگری مانند نابرابری درآمد، شاخص توسعه انسانی (HDI)، و کیفیت زندگی تحلیل کرد.