• بودجه بندی سرمایه ای توسط شرکت ها برای ارزیابی پروژه ها و سرمایه گذاری های بزرگ مانند کارخانه ها یا تجهیزات جدید استفاده می شود.
• این فرآیند شامل تجزیه و تحلیل جریان های نقدی ورودی و خروجی پروژه برای تعیین اینکه آیا بازده مورد انتظار معیار تعیین شده را برآورده می کند یا خیر.
• روش‌های اصلی بودجه بندی سرمایه ای شامل جریان نقدی تنزیل‌شده، تحلیل بازپرداخت و تحلیل توان عملیاتی است.

چرا بودجه بندی سرمایه ای مهم است؟

• تخصیص بهینه منابع: با استفاده از بودجه بندی سرمایه ای، سازمان‌ها می‌توانند منابع مالی خود را به پروژه‌هایی اختصاص دهند که بیشترین بازده را دارند و با اهداف استراتژیک آن‌ها همسو هستند.
• کاهش ریسک: این فرآیند به سازمان‌ها کمک می‌کند تا ریسک‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری را شناسایی و ارزیابی کنند و در نتیجه تصمیمات آگاهانه‌تری اتخاذ کنند.
• بهبود تصمیم‌گیری: با تحلیل دقیق گزینه‌های مختلف سرمایه‌گذاری، سازمان‌ها می‌توانند تصمیمات بهتری اتخاذ کنند و از اتلاف منابع جلوگیری کنند.
• افزایش سودآوری: سرمایه‌گذاری‌های هوشمندانه و مبتنی بر بودجه بندی سرمایه ای می‌توانند به افزایش سودآوری و بهبود عملکرد مالی سازمان‌ها کمک کنند.

مراحل اصلی بودجه بندی سرمایه ای

1. شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری: نخستین مرحله در بودجه بندی سرمایه ای شناسایی پروژه‌های سرمایه‌گذاری است. این پروژه‌ها می‌توانند شامل توسعه محصولات جدید، افزایش ظرفیت تولید، خرید ماشین‌آلات و تجهیزات یا حتی پروژه‌های تحقیق و توسعه باشند.
2. ارزیابی فرصت‌ها: پس از شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری، سازمان باید هر پروژه را به‌دقت ارزیابی کند. ارزیابی شامل تحلیل هزینه‌ها، منافع، ریسک‌ها و منابع موردنیاز برای انجام پروژه است. ابزارهای مالی مختلفی مانند ارزش خالص فعلی (NPV)، نرخ بازده داخلی (IRR)، دوره بازگشت سرمایه (Payback Period) و تحلیل حساسیت برای این کار به کار می‌روند.
3. انتخاب پروژه‌ها: پس از ارزیابی فرصت‌های مختلف، مدیریت باید پروژه‌هایی را انتخاب کند که بهترین بازده را ارائه می‌دهند و با استراتژی‌های بلندمدت شرکت هم‌سو هستند.
4. تخصیص بودجه: در این مرحله، شرکت‌ها باید بودجه موردنیاز برای اجرای پروژه‌های منتخب را تأمین و تخصیص دهند. تأمین منابع مالی می‌تواند از طریق درآمدهای داخلی شرکت، وام‌ها، صدور سهام یا دیگر روش‌های مالی انجام شود.
5. نظارت و پیگیری: پس از اجرای پروژه‌ها، نظارت و پیگیری برای اطمینان از پیشرفت کار مطابق برنامه ضروری است. در صورت نیاز، ممکن است برنامه‌های اولیه تعدیل شوند تا پروژه به نتایج مطلوب دست یابد.

بهترین روش ها در بودجه ریزی سرمایه ای

در زیر روش های مختلف تحلیل بودجه سرمایه ارائه شده است.

1- دوره بازگشت سرمایه

این روش نشان می‌دهد که چقدر زمان لازم است تا سرمایه‌گذاری اولیه از طریق جریان نقدی بازگردانده شود. به عبارت ساده، دوره بازگشت سرمایه تعداد سال‌هایی است که طول می‌کشد تا هزینه اولیه سرمایه‌گذاری از محل درآمدها جبران شود. هر چه این زمان کوتاه‌تر باشد، بهتر است.

ویژگی‌ها:

• به‌سرعت نشان می‌دهد چقدر زمان لازم است تا سرمایه‌گذاری بازگردد.
• به سادگی قابل محاسبه است.
• ریسک سرمایه‌گذاری را به صورت تقریبی نشان می‌دهد، زیرا سرمایه‌ای که سریع‌تر بازگردد معمولاً کمتر در معرض خطر است.

2- دوره بازپرداخت با تخفیف

در این روش، به ارزش زمانی پول توجه می‌شود. به این معنا که هر چقدر پولی که در آینده دریافت می‌شود زودتر به دست بیاید، ارزش بیشتری دارد. جریان‌های نقدی پروژه با استفاده از نرخ بازده موردنظر تخفیف داده می‌شوند.

ویژگی‌ها:

• ارزش زمانی پول را در نظر می‌گیرد، یعنی پولی که امروز داریم بیشتر از همان مقدار پول در آینده ارزش دارد.
• به ریسک پروژه‌ها توجه می‌کند و هزینه سرمایه را در ارزیابی مدنظر قرار می‌دهد.

3- روش ارزش فعلی خالص

این روش، ارزش فعلی تمامی جریان‌های نقدی آتی پروژه را محاسبه می‌کند. در واقع، NPV تفاوت بین جریان‌های نقدی ورودی و هزینه اولیه پروژه را نشان می‌دهد. اگر نتیجه مثبت باشد، یعنی پروژه سودآور است.

فرمول:

NPV = CF 0 + CF 1 / (1+k) 1 + ... + CF n / (1+k) n

در اینجا:

• CF0 سرمایه‌گذاری اولیه است.
• CFn جریان‌های نقدی آینده بعد از مالیات است.
• k نرخ بازده مورد انتظار یا هزینه سرمایه است.

ویژگی‌ها:

• ارزش زمانی پول را در نظر می‌گیرد.
• تمامی جریان‌های نقدی پروژه را لحاظ می‌کند.
• ریسک‌های موجود در جریان‌های نقدی را با توجه به هزینه سرمایه محاسبه می‌کند.
• به شما کمک می‌کند بفهمید آیا سرمایه‌گذاری موجب افزایش ارزش شرکت می‌شود یا خیر.

4- نرخ بازده داخلی (IRR)

نرخ بازده داخلی یا IRR نرخی است که ارزش فعلی جریان‌های نقدی آتی پروژه را با هزینه‌های اولیه برابر می‌کند. در این روش به دنبال نرخ تخفیلی هستیم که باعث می‌شود ارزش فعلی جریان‌های ورودی و خروجی یکسان شود.

ویژگی‌ها:

• ارزش زمانی پول را در نظر می‌گیرد.
• تمامی جریان‌های نقدی را لحاظ می‌کند.
• ریسک پروژه را بر اساس هزینه سرمایه در نظر می‌گیرد.
• نشان می‌دهد آیا پروژه باعث افزایش ارزش شرکت می‌شود یا خیر.

5- شاخص سودآوری

شاخص سودآوری، نسبت ارزش فعلی جریان‌های نقدی آتی پروژه به هزینه اولیه است. این شاخص به ما می‌گوید که به ازای هر واحد پولی سرمایه‌گذاری، چه مقدار درآمد ایجاد می‌شود.

فرمول:

PI = PV جریان نقدی آینده / CF 0

در اینجا:

• CF0 سرمایه‌گذاری اولیه است.

ویژگی‌ها:

• ارزش زمانی پول را لحاظ می‌کند.
• تمامی جریان‌های نقدی پروژه را در نظر می‌گیرد.
• ریسک پروژه را با استفاده از هزینه سرمایه محاسبه می‌کند.
• مفید برای رتبه‌بندی پروژه‌ها، به‌ویژه زمانی که منابع مالی محدود است.

مثال ها

در اینجا چند نمونه برای درک بهتر روش‌های بودجه‌بندی سرمایه‌ای ارائه شده است.

مثال 1

یک شرکت در حال بررسی دو پروژه برای انتخاب هر کسی است. جریان های نقدی پیش بینی شده به شرح زیر است.

WACC برای شرکت 10 درصد است.

راه حل:

با استفاده از ابزارهای تصمیم گیری بودجه سرمایه ای متداول، اجازه دهید محاسبه کنیم و ببینیم کدام پروژه باید نسبت به دیگری انتخاب شود.

NPV برای پروژه A:

NPV برای پروژه A = 1.27 دلار

NPV برای پروژه B:

NPV برای پروژه B = 1.30 دلار

نرخ بازده داخلی برای پروژه A:

نرخ بازده داخلی برای پروژه A = 14.5٪

نرخ بازده داخلی برای پروژه B:

نرخ بازده داخلی برای پروژه B = 13.1٪

ارزش فعلی خالص برای هر دو پروژه بسیار نزدیک است و بنابراین تصمیم گیری در اینجا بسیار دشوار است.

بنابراین، اگر در هر یک از دو پروژه انجام شود، روش بعدی را برای محاسبه نرخ بازده سرمایه گذاری انتخاب می کنیم. اکنون این بینشی ارائه می‌کند که پروژه A بازده بهتری (14.5%) نسبت به پروژه دوم دارد که خوب اما کمتر از پروژه A ایجاد می‌کند.

از این رو، پروژه A نسبت به پروژه B انتخاب می شود.

مثال 2

در انتخاب پروژه بر اساس دوره بازپرداخت، باید بررسی کنیم که ورودی های هر سال وجود داشته باشد و اینکه چه سالی ورودی ها خروجی را پوشش می دهد.

دو روش برای محاسبه دوره بازپرداخت بر اساس جریان های نقدی وجود دارد که می تواند یکنواخت یا متفاوت باشد.

دوره بازگشت پروژه A:

10 سال، جریان ورودی همیشه همان 100 میلیون دلار باقی می ماند

پروژه A یک جریان نقدی ثابت را نشان می دهد. از این رو دوره بازپرداخت، در این مورد، به عنوان سرمایه گذاری اولیه / خالص جریان نقدی محاسبه می شود. بنابراین، برای اینکه پروژه A بتواند سرمایه اولیه را برآورده کند، تقریباً ده سال طول می کشد.

دوره بازگشت پروژه B:

با افزودن ورودی ها، سرمایه گذاری 1000 میلیون دلاری در 4 سال پوشش داده می شود

از سوی دیگر، پروژه B دارای جریان های نقدی نابرابر است. در این صورت، اگر ورودی های سالانه را جمع آوری کنید، به راحتی می توانید تشخیص دهید که سرمایه گذاری و بازده در چه سالی بسته می شود. بنابراین، نیاز سرمایه گذاری اولیه برای پروژه B در سال چهارم برآورده می شود.

در مقایسه، پروژه A زمان بیشتری برای ایجاد هر گونه سود برای کل کسب و کار صرف می کند و بنابراین پروژه B باید نسبت به پروژه A انتخاب شود.

مثال 3

پروژه ای را در نظر بگیرید که سرمایه اولیه آن 10000 دلار است. با استفاده از دوره بازپرداخت با تخفیف، ما می توانیم بررسی کنیم که آیا انتخاب پروژه ارزشمند است یا خیر.

این یک شکل طولانی از دوره بازپرداخت است که در آن ارزش زمانی عامل پول را در نظر می‌گیرد، بنابراین از جریان‌های نقدی تنزیل‌شده برای رسیدن به تعداد سال‌های مورد نیاز برای برآورده کردن سرمایه‌گذاری اولیه استفاده می‌کند.

با توجه به مشاهدات زیر:

جریان های نقدی خاصی در طول سال ها تحت همان پروژه وجود دارد. با استفاده از ارزش زمانی پول، مقدار را محاسبه می کنیم. جریان های نقدی تنزیل شده با نرخ تنزیل از پیش تعیین شده در ستون C بالا، جریان های نقدی تنزیل شده وجود دارد، و ستون D، جریان خروجی اولیه را مشخص می کند که هر سال توسط جریان های نقدی تنزیل مورد انتظار پوشش داده می شود.

دوره بازپرداخت بین سالهای 5 و 6 است. اکنون، از آنجایی که عمر پروژه شش سال است و پروژه در دوره کمتری بازده می دهد، می توانیم استنباط کنیم که این پروژه NPV بهتری دارد. بنابراین، انتخاب این پروژه که می تواند به کسب و کار ارزش بیافزاید، تصمیم خوبی خواهد بود.

مثال 4

استفاده از روش بودجه بندی شاخص سودآوری برای انتخاب بین دو پروژه، که گزینه های آزمایشی برای یک تجارت خاص هستند. در زیر جریان های نقدی مورد انتظار از این دو پروژه آورده شده است:

شاخص سودآوری برای پروژه A:

شاخص سودآوری برای پروژه A = 1.16 دلار

شاخص سودآوری برای پروژه B:

شاخص سودآوری برای پروژه B = 0.90 دلار

شاخص سودآوری همچنین شامل تبدیل جریان‌های نقدی آتی تخمینی منظم با استفاده از نرخ تنزیل است که عمدتاً % WACC برای تجارت است. سپس مجموع این مقادیر فعلی جریان های نقدی آتی با سرمایه گذاری اولیه مقایسه شده و بدین ترتیب شاخص سودآوری به دست می آید.

اگر شاخص سودآوری > 1 باشد، قابل قبول است، به این معنی که جریان های ورودی مطلوب تر از خروجی ها هستند.

در این مورد، پروژه A دارای شاخص 1.16 دلار در مقایسه با پروژه B است که دارای شاخص 0.90 دلار است، که واضح است که پروژه A گزینه بهتری نسبت به پروژه B است، بنابراین، انتخاب شده است.

بنابراین، مثال‌های بالا تصویر روشنی از روش‌های مختلف استفاده از این مفهوم برای ارزیابی فرصت سرمایه‌گذاری و همچنین برنامه‌ریزی مناسب برای اجرای ایده برای ایجاد رشد و گسترش کسب‌وکار به ما می‌دهد.

فواید

اجازه دهید به برخی از مزایای تکنیک های مختلف بودجه بندی سرمایه ای نگاه کنیم.

• برنامه‌ریزی بلندمدت: بودجه بندی سرمایه ای به شرکت‌ها کمک می‌کند تا سرمایه‌گذاری‌های خود را به‌صورت بلندمدت برنامه‌ریزی کنند و از این طریق منابع مالی خود را به بهترین نحو مدیریت کنند.
• بهبود تخصیص منابع: با ارزیابی دقیق پروژه‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها، شرکت‌ها می‌توانند منابع مالی خود را به پروژه‌هایی اختصاص دهند که بیشترین بازده را داشته باشند.
• مدیریت ریسک: با استفاده از تحلیل‌های مختلف مالی، شرکت‌ها می‌توانند ریسک‌های مربوط به هر پروژه را شناسایی و مدیریت کنند. این امر به کاهش خطرات ناشی از سرمایه‌گذاری‌های ناکارآمد کمک می‌کند.
• افزایش بهره‌وری: با اجرای پروژه‌های سودآور و استراتژیک، شرکت‌ها می‌توانند بهره‌وری خود را افزایش دهند و در نتیجه درآمد و سود خود را بهبود بخشند.

محدودیت ها

• نیاز به اطلاعات دقیق: بودجه بندی سرمایه ای نیازمند اطلاعات دقیق و کاملی درباره هزینه‌ها، منافع و ریسک‌های پروژه‌ها است. کمبود اطلاعات ممکن است منجر به تصمیمات اشتباه شود.
• عدم قطعیت: بسیاری از پروژه‌های سرمایه‌ای به دلیل تأثیرپذیری از عوامل خارجی مانند تغییرات اقتصادی، نرخ بهره و تغییرات بازار با عدم قطعیت همراه هستند.
• زمان‌بر بودن: فرایند بودجه بندی سرمایه ای می‌تواند زمان‌بر و پیچیده باشد. تحلیل دقیق پروژه‌ها، ارزیابی ریسک‌ها و تخصیص منابع نیازمند زمان و تلاش زیادی است.
• تأثیر متقابل پروژه‌ها: بعضی از پروژه‌ها ممکن است بر سایر پروژه‌ها و برنامه‌های شرکت تأثیر بگذارند، که این موضوع مدیریت بودجه بندی سرمایه ای را پیچیده‌تر می‌کند.

 بودجه بندی سرمایه ای در مقابل ساختار سرمایه

برخی از تفاوت های دو مفهوم فوق به شرح زیر است:

• بودجه‌بندی سرمایه‌ای: تصمیمات مربوط به سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت برای گسترش کسب‌وکار.
• ساختار سرمایه: کل وجوهی که شرکت برای پوشش هزینه‌های عملیاتی و سرمایه‌گذاری جمع‌آوری می‌کند و شامل بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام می‌شود.

بودجه‌بندی سرمایه‌ای بر پروژه‌ها و تملک‌ها متمرکز است، در حالی که ساختار سرمایه به مدیریت کل منابع مالی اشاره دارد.

 بودجه بندی سرمایه ای در مقابل بودجه بندی هزینه ای 

• بودجه‌بندی سرمایه‌ای: برای پروژه‌های بزرگ و بلندمدت برنامه‌ریزی می‌کند و انتظار بازگشت هزینه‌ها و ایجاد سود را دارد.
• بودجه‌بندی هزینه‌ای: به هزینه‌های فوری و جاری می‌پردازد، مانند اجاره یا حقوق کارمندان که ممکن است سود مستقیمی ایجاد نکنند اما کسب‌وکار را فعال نگه می‌دارند.

بودجه‌بندی سرمایه‌ای مربوط به سرمایه‌گذاری‌های آینده است و به دوره بازگشت سرمایه توجه دارد، در حالی که بودجه‌بندی هزینه‌ای برای حفظ کسب‌وکار در کوتاه‌مدت استفاده می‌شود.

نکات مهم در بودجه بندی سرمایه ای

• توجه به اهداف استراتژیک: پروژه‌های سرمایه‌گذاری باید با اهداف بلندمدت سازمان همسو باشند.
• انعطاف‌پذیری: برنامه‌ریزی باید به گونه‌ای باشد که بتوان آن را با توجه به تغییرات محیطی و شرایط بازار تطبیق داد.
• استفاده از ابزارهای تحلیل مالی: استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی و ابزارهای تحلیل مالی می‌تواند به بهبود دقت و سرعت تصمیم‌گیری کمک کند.
• در نظر گرفتن ریسک: ارزیابی دقیق ریسک‌های مرتبط با هر پروژه ضروری است.

در نهایت، بودجه بندی سرمایه ای یک ابزار قدرتمند برای تصمیم‌گیری‌های مالی است که به سازمان‌ها کمک می‌کند تا آینده مالی خود را شکل دهند.

نتیجه گیری

 بودجه بندی سرمایه ای ابزار مفیدی است که شرکت ها می توانند از آن برای تصمیم گیری در مورد اختصاص سرمایه به یک پروژه جدید یا سرمایه گذاری استفاده کنند. چندین روش بودجه بندی سرمایه ای وجود دارد که مدیران می توانند از آنها استفاده کنند، از روش های خام اما سریع تا پیچیده تر و پیچیده تر.

سوالات متداول