به طور کلی، معامله بر اساس الگوی مثلث پهن‌شونده ریسک بالایی دارد و تنها معامله‌گران حرفه‌ای و با تجربه باید از آن استفاده کنند. تحلیل این الگو نیازمند مهارت و دانش فنی بیشتر است، زیرا نوسانات شدید آن می‌تواند فشار روانی زیادی به معامله‌گر وارد کند.

برای مدیریت ریسک در این الگو، معمولاً حد ضرر را می‌توان کمی پایین‌تر یا بالاتر از خط روندی که شکسته شده، قرار داد. اما تعیین اهداف قیمتی در این الگو، برخلاف مثلث‌های متقارن، صعودی و نزولی، کار پیچیده‌ای است و نیازمند تطبیق با سایر سطوح حمایت و مقاومت کلیدی است. به همین دلیل، موفقیت در استفاده از مثلث‌های پهن‌شونده به دقت و تحلیل عمیق نیاز دارد.

الگوی مثلث پهن‌شونده، با اینکه پیچیده است، گاهی می‌تواند فرصت‌های سودآوری سریع برای معامله‌گران فراهم کند. اما برای استفاده درست از این الگو، لازم است که تحلیل کاملی از وضعیت بازار و عوامل مؤثر بر نرخ انجام شود.

الگوی مثلث انبساطی صعودی

الگوی مثلث انبساطی نزولی

اهمیت حجم معاملات در تحلیل تکنیکال انواع الگوی Triangle

حجم معاملات در تحلیل تکنیکال الگوهای مثلث (Triangle) اهمیت زیادی دارد. همانطور که در بخش‌های قبلی اشاره کردیم، حجم یکی از عوامل کلیدی برای تأیید سیگنال‌های این الگوها است. زیرا در این الگوها، احتمال استاپ هانتینگ یا شکار حد ضرر بیشتر است و معامله‌گران بدون توجه به حجم معاملات، با خطر ضرر بالاتری مواجه می‌شوند.

در حالت کلی، زمانی که نرخ در داخل مثلث نوسان می‌کند، انتظار می‌رود که حجم معاملات به تدریج کاهش یابد. این کاهش حجم نشانه‌ای از ترس و تردید فعالان بازار است. در این مرحله، نه خریداران و نه فروشندگان تمایل به انجام معاملات با حجم بالا ندارند و بیشتر در انتظار بریک-اوت (خروج از مثلث) هستند.

در لحظه بریک-اوت، باید شاهد افزایش ناگهانی حجم معاملات باشیم. این افزایش حجم، به ویژه اگر با حرکت نمودار نرخ در جهت بریک-اوت هماهنگ باشد، یک سیگنال مهم است که نشان‌دهنده تسلط یک طرف بازار بر طرف دیگر است و احتمال آغاز یک حرکت قدرتمند در نمودار را می‌دهد.

بنابراین، در الگوهای مثلث متقارن یا افزایشی، تنها زمانی باید وارد موقعیت خرید شویم که حجم معاملات به طور قابل توجهی در زمان شکست صعودی مثلث افزایش یابد. برای مثلث‌های نزولی نیز باید منتظر افزایش حجم و ورود موج فروش در لحظه شکست نزولی مثلث باشیم.

توصیه می‌کنیم که حتی پس از شکست مثلث، حجم معاملات را همچنان زیر نظر داشته باشید. اگر حجم معاملات همچنان بالا باقی بماند، این نشان‌دهنده پایداری حرکت تازه نمودار است. اما اگر حجم به سرعت کاهش یابد، احتمال توقف یا برگشت روند وجود دارد.

آموزش معامله با الگوی مثلث

حال که با انواع الگوهای مثلث آشنا شدید و اهمیت حجم معاملات را نیز درک کردید، وقت آن است که روشی برای معامله با این الگوها را یاد بگیریم. استراتژی‌های مبتنی بر الگوهای مثلث (Triangle) بسیار متنوع هستند و هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. در ادامه، یک روش ساده و کاربردی را به‌عنوان نمونه ارائه می‌کنیم.

شما می‌توانید با ترکیب اصول زیر با سایر روش‌ها، اندیکاتورها و الگوها، استراتژی معاملاتی مخصوص به خود را طراحی کنید. سپس با استفاده از روش‌های بَک‌تست (آزمون گذشته بازار) و فوروارد تست (آزمون در بازار زنده)، آن را بهینه‌سازی و اصلاح نمایید.

• شناسایی الگوی مثلث: اولین قدم، پیدا کردن الگوی مثلث در نمودار نرخ است. برای این کار باید دو خط روند همگرا (یا واگرا در مثلث‌های انبساطی) را شناسایی کنید. دقت داشته باشید که نرخ باید دست کم در سه نقطه با این خطوط برخورد کرده باشد. همچنین توجه به تایم‌فریم نمودار، جهت کلی روند بازار و الگوهای دیگر در اطراف مثلث نیز اهمیت دارد.
• منتظر بریک‌اوت بمانید: بعد از شناسایی الگو، باید با صبر و حوصله منتظر بمانید تا قیمت از یکی از خطوط روند مثلث عبور کند (بریک‌اوت). این شکست باید همراه با افزایش حجم معاملات و شکل‌گیری یک کندل قوی در جهت شکست باشد. برای اطمینان بیشتر، می‌توانید صبر کنید تا یک کندل دیگر نیز در همان جهت بسته شود.
• ورود به معامله: پس از تأیید شکست (بریک‌اوت)، می‌توانید وارد معامله شوید. در صورت بریک‌اوت صعودی، موقعیت خرید (Buy) و در صورت شکست نزولی، موقعیت فروش (Sell) باز می‌کنیم. نکته مهم این است که حجم معامله نباید بیشتر از 2% کل سرمایه شما باشد تا ریسک کنترل شود.
• تعیین حد ضرر: برای مدیریت ریسک، باید حد ضرر را مشخص کنید. در الگوی مثلث صعودی، حد ضرر را کمی پایین‌تر از کف مثلث قرار دهید و در مثلث نزولی، کمی بالاتر از سقف مثلث تنظیم کنید. برای مثلث متقارن، حد ضرر باید بر اساس نوسانات اخیر نرخ تعیین شود. در هر حالت، حد ضرر باید به گونه‌ای باشد که از نظر مالی و روانی برای شما قابل تحمل باشد.
• تعیین اهداف قیمتی: برای مشخص کردن دست کم هدف قیمتی، می‌توانید ارتفاع مثلث (فاصله بین سقف و کف الگو) را اندازه بگیرید و از نقطه شکست به سمت بالا یا پایین اعمال کنید. علاوه بر این، در طول حرکت نرخ ممکن است اهداف دیگری نیز ظاهر شوند که می‌توان با استفاده از ابزارهایی مانند سطوح فیبوناچی، میانگین‌های متحرک و نواحی حمایت و مقاومت کلیدی شناسایی کرد. به طور کلی، بهتر است حد سود شما دست کم 2 برابر یا دست‌کم 1 برابر حد ضرر باشد تا نسبت ریسک به ریوارد منطقی باشد.
• ارزیابی و بهبود مداوم: معامله‌گری یک فرآیند پویا و همیشگی است. پس از هر معامله، لازم است کارکرد خود را ارزیابی کرده و نقاط قوت و ضعف را شناسایی کنید. با تحلیل اشتباهات و تمرکز بر تقویت مهارت‌ها، می‌توانید به تدریج توانایی خود را در معامله با الگوهای مثلث بهبود بخشید و معاملات موفق‌تری داشته باشید.

نحوه معامله با الگوی مثلث (معرفی ستاپ معاملاتی)

برای معامله با الگوی مثلث، باید سه عامل اصلی مشخص شوند:

1. محل حد سود (Take Profit)
2. محل حد ضرر (Stop Loss)
3. نحوه ورود به معامله

در ادامه به توضیح هر یک از این موارد در ارتباط با الگوی مثلث خواهیم پرداخت.

نحوه ورود به معامله

پس از رسم مثلث و تأیید اعتبار الگو، منتظر می‌مانیم تا یکی از اضلاع مثلث شکسته شود.

هنگامی که شکست اتفاق افتاد، دو روش برای ورود به معامله وجود دارد:

• معامله با کندل برک اوت: در این روش، به محض بسته شدن یک کندل بالای مثلث، وارد معامله خرید می‌شویم و وارونه، اگر کندل زیر مثلث بسته شود، وارد معامله فروش می‌شویم. به عنوان مثال، در شرایطی که کندل شکست به سمت پایین حرکت کرده است، وارد پوزیشن فروش می‌شویم. علاوه بر محدوده قرمزرنگ که مکان پیشنهادی برای حد ضرر است، نقاط قرمز دیگر نیز می‌توانند مکان‌های مناسب برای تعیین حد ضرر باشند.
• معامله با پولبک: در این روش، پس از شکست مقاومت الگو، قیمت به محل شکست باز می‌گردد و این تبدیل مقاومت به حمایت را مشاهده می‌کنیم. سپس با تشکیل یک کندل پین بار صعودی (کندل سیگنال) و یک کندل ماروبوزو صعودی (کندل تایید)، شکسته شدن مثلث تأیید می‌شود. در این حالت، به محض بسته شدن کندل تایید، وارد معامله خرید می‌شویم. همچنین می‌توان حد ضرر را پشت کندل سیگنال قرار داد تا ریسک کاهش یابد.

تعیین محل حد سود

نرخ معمولاً به اندازه‌ی قاعده مثلث پس از شکست، در جهت روند تازه حرکت می‌کند. هرچند این حرکت همیشه قطعی نیست و ممکن است بیشتر یا کمتر از حد پیش‌بینی شده ادامه یابد، اما یکی از روش‌های پرکاربرد برای تعیین حد سود در الگوی مثلث، استفاده از اندازه‌ی قاعده مثلث به عنوان تارگت قیمتی است.

تعیین محل حد ضرر

محل حد ضرر می‌تواند به روش‌های گوناگونی تعیین شود. یکی از رایج‌ترین روش‌ها که ریسک بیشتری دارد، قرار دادن حد ضرر پشت کندلی است که شکست مثلث را تایید کرده است. این روش نسبت ریوارد به ریسک بالایی دارد، اما احتمال فعال شدن حد ضرر نیز بیشتر است. در مقابل، روش‌های محافظه‌کارانه‌تری نیز وجود دارد که ریسک را کاهش می‌دهند و احتمال موفقیت را افزایش می‌دهند.

برای مثال، اگر نمودار نرخ مثلث را به سمت پایین بشکند، حد ضرر را بالای یکی از سقف‌ها قرار می‌دهیم. هرچه سقف بالاتری انتخاب کنیم، معامله ایمن‌تر خواهد بود، اما ریوارد به ریسک کاهش می‌یابد. به‌طور مشابه، زمانی که نمودار نرخ مثلث را به سمت بالا بشکند، حد ضرر را پایین‌تر از یکی از کف‌ها قرار می‌دهیم.

مزایای الگوی مثلث

• سادگی و سهولت شناسایی: الگوهای مثلث از جمله الگوهایی هستند که نسبتاً آسان شناسایی می‌شوند. حتی معامله‌گران مبتدی نیز با کمی تمرین می‌توانند این الگوها را در نمودار پیدا کنند.
• قابلیت استفاده در تایم فریم‌های گوناگون: مثلث‌ها در تایم فریم‌های گوناگون قابل شناسایی هستند و البته تشکیل این الگوها در تایم فریم‌های بالاتر اعتبار بیشتری دارد.
• ارائه فرصت مناسب برای ورود: الگوهای مثلث فرصت‌های معاملاتی مداومی ایجاد می‌کنند، بنابراین حتی معامله‌گرانی که از حرکت‌های قبلی جا مانده‌اند، می‌توانند در زمان مناسب وارد معامله شوند.
• حد ضرر و حد سود مشخص: با استفاده از ارتفاع مثلث و سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال، می‌توان برای معاملات مبتنی بر مثلث، حد ضرر و اهداف قیمتی مشخصی تعریف کرد.

معایب الگوی مثلث

• نیاز به تأیید با سایر ابزارها: الگوی مثلث به تنهایی برای ورود به معاملات کافی نیست و باید همراه با سایر شاخص‌های تکنیکال و اندیکاتورها استفاده شود تا دقت پیش‌بینی افزایش یابد.
• احتمال شکست کاذب: گاهی اوقات پس از بریک‌اوت از مثلث، نرخ دوباره به داخل آن باز می‌گردد. این پدیده شکست کاذب نامیده می‌شود و می‌تواند باعث ضرر برای معامله‌گران شود.
• نبود قطعیت در مثلث‌های انبساطی: برخلاف سایر انواع مثلث، مثلث‌های انبساطی سیگنال واضحی ارائه نمی‌دهند و احتمال خطا در پیش‌بینی آنها زیاد است.
• ریسک از دست دادن فرصت‌ها: منتظر ماندن برای تکمیل الگوی مثلث و تأیید بریک‌اوت می‌تواند باعث از دست دادن بخش‌هایی از حرکت نرخ شود.
• نزدیک بودن احتمال شکست و موفقیت: طبق آموزه‌های ال بروکس، مثلث‌ها به دلیل ماهیت رنج بودن، احتمال بریک‌اوت از هر دو طرف (صعودی و نزولی) 50-50 درصد است و حتی در مورد موفقیت یا شکست بریک‌اوت نیز شانس تقریباً برابر وجود دارد.

فاکتورهای زمانی در تحلیل تکنیکال الگوی مثلث

الگوهای مثلث معمولاً در دسته الگوهای میان‌مدت قرار می‌گیرند و برای شکل‌گیری آنها معمولاً بین 1 تا 3 ماه زمان نیاز است. با این حال، در برخی موارد این الگوها در کمتر از یک ماه نیز تشکیل می‌شوند که در این صورت به الگوهای کوتاه‌مدت تبدیل می‌شوند و تحلیل آنها نیازمند استفاده از استراتژی‌های مناسب برای الگوهای کوتاه‌مدت و ابزارهای تحلیل تکنیکال است.

بنابراین، برای تحلیل الگوهای مثلث، علاوه بر حجم، باید به زمان نیز توجه کرد تا نقطه تکمیل و شکست الگو مشخص شود و بتوان بهترین نقطه ورود یا خروج را تعیین کرد.

تعیین اعتبار الگوی مثلث

الگوی مثلث زمانی معتبرتر است که دو معیار زیر را داشته باشد:

قانون دو سوم

جان مورفی، تحلیل‌گر معروف، در کتاب خود «تحلیل تکنیکال در بازارهای مالی»، قانون دو سوم را معرفی کرده است. طبق این قانون، در یک الگوی مثلث معتبر، نمودار نرخ پس از طی دو سوم از طول مثلث، از آن خارج شده و خط مقاومت یا حمایت را شکسته و بریک‌اوت می‌کند. این قاعده به اعتبار بیشتر الگو کمک می‌کند.

وقتی یک مثلث (چه متقارن، افزایشی یا کاهشی) تشکیل می‌شود، می‌توان یک بازه زمانی از نقطه آغاز تا نقطه انتهایی مثلث (جایی که خطوط حمایت و مقاومت به هم می‌رسند) در نظر گرفت. طبق قانون دو سوم، نرخ قبل از رسیدن به انتهای مثلث و پس از طی حدود دو سوم از این مسیر زمانی، یکی از خطوط حمایت یا مقاومت را شکسته و از الگو خارج می‌شود.

جان مورفی هشدار می‌دهد که اگر نمودار نرخ تا انتهای مثلث حرکت کند بدون اینکه شکستی اتفاق بیفتد، احتمال اینکه الگو قدرت خود را از دست بدهد و شکست قوی رخ ندهد، افزایش می‌یابد.

بنابراین، بهترین زمان برای بریک‌اوت یک مثلث، قبل از رسیدن به انتهای آن و حدود دو سوم مسیر است. این نکته به ما کمک می‌کند تا زمان مناسب‌تری برای ورود به معامله انتخاب کنیم و زمانی که قیمت از دو سوم طول مثلث عبور کرد، دیگر منتظر شکست خاصی نباشیم و به سناریوهای دیگر بپردازیم.

تشکیل مثلث در نواحی حمایت و مقاومت معتبر

الگوی مثلث زمانی قدرت بیشتری دارد که در نواحی حمایت و مقاومت معتبر شکل بگیرد. در این صورت، احتمال اینکه پس از شکست مثلث، روند تازه‌ای در جهت حرکت قیمت آغاز شود، بیشتر می‌شود.

در این شرایط، اگر الگوی مثلث در یک ناحیه مقاومتی معتبر شکل بگیرد و قیمت دوباره به این ناحیه بازگردد، می‌توان وارد معامله فروش شد. به عبارت دیگر، در نواحی حمایت و مقاومت معتبر، الگوی مثلث به عنوان سیگنالی قوی برای تغییر روند و ورود به معاملات در نظر گرفته می‌شود.

برای مثال، در تایم فریم 15 دقیقه، پس از ورود نمودار نرخ به یک ناحیه مقاومتی، الگوی مثلث متقارن تشکیل می‌شود. معمولاً احتمال شکست این الگو از بالا یا پایین برابر است (50-50)، اما زمانی که این الگو در ناحیه مقاومتی شکل می‌گیرد، به دلیل فشار بیشتر فروشندگان، احتمال شکست به سمت پایین افزایش می‌یابد.  در چنین شرایطی، بررسی نواحی حمایت و مقاومت معتبر به ما کمک می‌کند تا پیش‌بینی دقیق‌تری از جهت حرکت نرخ داشته باشیم.

در نواحی مقاومتی قدرتمند، زمانی که نمودار نرخ از بالای مثلث خارج می‌شود، احتمال وقوع برک اوت ناموفق (fake breakout) بالاتر است. در این شرایط، فشار فروش ممکن است باعث بازگشت قیمت شود.

وارون آن، در نواحی حمایتی، وقتی نمودار نرخ از پایین مثلث خارج می‌شود، احتمال بازگشت نرخ و حرکت در جهت مخالف افزایش می‌یابد. در هر دو حالت، تحلیل دقیق نواحی حمایت و مقاومت می‌تواند به پیش‌بینی دقیق‌تر جهت حرکت قیمت کمک کند.

شکست‌های الگوهای مثلثی

شکست در الگوی مثلث زمانی رخ می‌دهد که حرکت نمودار نرخ از مرزهای الگوی مثلث خارج می‌شود، که می‌تواند نشان‌دهنده معکوس شدن روند یا ادامه آن باشد.

در الگوهای مثلثی، ممکن است دو نوع شکست مشاهده شود:

• شکست معتبر: زمانی رخ می‌دهد که نرخ به طور واقعی از مرزهای الگوی مثلث عبور کرده و روند تازه‌ای در جهت شکست آغاز می‌شود. در این حالت، حرکت قیمت از الگو ادامه می‌یابد و روند بازار به‌طور قابل‌اعتماد تغییر می‌کند.
• شکست تقلبی (فیک): زمانی اتفاق می‌افتد که نرخ به طور موقت از مرزهای الگوی مثلث خارج می‌شود، اما پس از مدتی به سرعت معکوس می‌شود و به داخل مثلث باز می‌گردد. این نوع شکست معمولاً معامله‌گران را فریب می‌دهد، زیرا بسیاری از آنها بر اساس شکست اولیه وارد معامله می‌شوند و سپس با معکوس شدن قیمت ضرر می‌کنند.

برای تشخیص اینکه یک شکست در الگوی مثلث معتبر است یا تقلبی، چند فاکتور کلیدی باید در نظر گرفته شود:

• حجم معاملات: یک شکست معتبر معمولاً با افزایش حجم معاملات همراه است. اگر حجم معاملات در زمان شکست بالا باشد، احتمالاً این شکست واقعی است.
• زمان شکسته شدن الگو: زمانی که نرخ به مرزهای الگو نزدیک می‌شود و از آن عبور می‌کند، مدت‌زمان تشکیل الگو نیز می‌تواند کارگر باشد. شکستی که در مراحل اولیه تشکیل الگو رخ دهد، ممکن است تقلبی باشد.
• بازگشت قیمت: اگر قیمت بلافاصله پس از شکستن الگو به داخل مثلث برگردد، احتمال شکست تقلبی بیشتر است.

با بررسی این فاکتورها، می‌توان تصمیم گرفت که آیا شکست معتبر است یا نیاز به احتیاط بیشتر دارد.

در ابتدا، معامله‌گران باید به دنبال تایید شکست از راه سایر اندیکاتورها و بررسی قدرت کندل‌ها و مومنتوم بازار باشند. برای مثال، اگر یک شکست صعودی اتفاق بیفتد، معامله‌گران می‌توانند منتظر افزایش مومنتوم یا الگوهای کندل صعودی برای تایید این شکست باشند. به همین ترتیب، اگر شکست نزولی رخ دهد، باید به دنبال الگوهای کندل نزولی یا افزایش مومنتوم برای تایید این شکست باشند.

مرحله بعدی، توجه به مدت زمان مرحله تثبیت یا تجمیع قبل از شکست است. به طور کلی، هر چه این مرحله طولانی‌تر باشد، احتمال معتبر بودن شکست بیشتر است. در مقابل، اگر مرحله تثبیت کوتاه باشد، احتمال رخ دادن شکست‌های جعلی بیشتر می‌شود.

در نهایت، برای مدیریت ریسک، معامله‌گران باید از دستورات حد ضرر استفاده کنند. با قرار دادن حد ضرر کمی زیر نقطه شکست صعودی یا بالاتر از نقطه شکست نزولی، می‌توانند در صورت وقوع شکست جعلی، از ضررهای غیرضروری جلوگیری کنند.

نتیجه گیری

در ابتدای مقاله اشاره کردیم که استفاده از الگوی مثلث در بازارهای مالی بسیار رایج است. اگرچه این الگو در ظاهر ساده و قابل شناسایی به نظر می‌رسد، اما تفاوت‌های ظریف انواع آن، ایجاد استراتژی سودآور با آن را پیچیده می‌کند.

معامله موفق با مثلث‌ها نیاز به درک عمیق از مفاهیم آن، ترکیب با اندیکاتورهای کاربردی و کنترل احساسات دارد. مثلث‌های صعودی، نزولی، متقارن و انبساطی در نگاه اول مشابه به نظر می‌رسند، بنابراین تشخیص دقیق آنها اهمیت زیادی دارد. همچنین، دیدگاه‌های گوناگون در مورد این الگوها وجود دارد که باید قبل از استفاده از آن‌ها، تحقیقات کامل انجام شود.

سوالات متداول

الگوی مثلث چیست؟

الگوی مثلث یکی از الگوهای کلاسیک است که از تقاطع دو خط روند (شیب‌دار یا افقی) تشکیل می‌شود. این الگو نشان‌دهنده یک دوره تثبیت در بازار است که به نوعی آمادگی برای بریک‌اوت ایجاد می‌کند. الگوی مثلث می‌تواند هم به عنوان الگویی ادامه‌دهنده کار کند و هم به عنوان الگویی بازگشتی.