دائو (DAO) چیست؟ ویژگی های اصلی دائو

دائو (DAO) چیست؟

واژه دائو از “Decentralized Autonomous Organization” گرفته شده که به معنای ”سازمان خودگردان غیر متمرکز” است.

این سازمان اینترنتی و مبنی بر بلاک چین است که تحت مالکیت هیچ شخص یا گروه خاصی نیست و بصورت غیر متمرکز اداره می‌شود. به زبانی ساده تر دائو رویکرد جدیدی در اداره سازمان هاست که در آن هر عضو از آن جامعه بدون در نظر گرفتن موقعیت جغرافیایی و سمت خود, حق یکسانی در ایجاد تغییرات در آن پروژه دارند.

برای مثال یک بانک غیر متمرکز را در نظر بگیرید که بانک های سنتی ای که این روزها با آن ها سروکار داریم تفاوت دارند, این بانک ماهیت فیزیکی ندارد و به صورت اینترنتی کار می‌کند و حاکمیت متمرکزی هم ندارد به گونه ای که همه مشتریان این بانک می‌توانند نقش رئیس بانک را ایفا کنند.

حال فرض کنیم که این بانک غیر متمرکز تصمیم می‌گیرد سودی را که از مشتریان خود دریافت می‌کند را افزایش دهد, در این حالت باید تمامی کاربران این بانک نظر خود را در خصوص این افزایش سود دریافتی از مشتری اعلام کنند و بنابراین این یک رای گیری در میان اعضا انجام می‌شود  که اگر بیشترین موافقت را دریافت کند, تصمیم افزایش سود دریافتی عملی می‌شود در غیر این صورت این اتفاق نمی افتد.

و این درحالیست که در یک بانک سنتی, رئیس بانک برای تمامی مشتریان آن تصمیم می‌گیرد و بدون رای گیری آن را عملی می‌کند.

ماجرای هک دائو

در سال ۲۰۱۶ میلادی گروهی از توسعه دهندگان به نام های استفان توال Stephan Taul و سایمون ینش Simon   Jentzsch  و کریستوف ینش Christoph Jentzsch ایده سازمان خودگردان غیر متمرکز را مطرح کردند و دائو برای اولین بار بوجود آمد.

این توسعه دهندگان برای شرکت غیرمتمرکز خود شروع به جذب سرمایه‌ی عمومی کردند و موفق شدند در طول سه هفته ۱۵۰ میلیون دلار سرمایه جذب کنند که این جذب سرمایه یکی از بزرگترین جذب سرمایه های عمومی در تاریخ بود.

اما قبل از اتمام کامل فرآیند جذب سرمایه متخصصان زیادی درباره وجود باگ در پروژه دائو هشدار داده بودند و در همین میان بود که یک هکر از این فرصت سواستفاده می‌کند و تمامی دارایی های جمع شده را از دائو خارج کرد.

این اتفاق هم به ضرر سرمایه گذاران بود و هم لطمه بزرگی به اعتبار اتریوم وارد کرد چراکه دائو مبتنی بر شبکه اتریوم بود.

خسارت وارده به شبکه اتریوم به گونه ای بود که برای جبران این خسارت تصمیم گرفتند تا یک هاردفورک بر روی اتریوم انجام دهند و از آنجایی که تمامی اعضای جامعه‌ی اتریوم با این هاردفورک موافق نبودند, بلاک چین اتریوم به دو زنجیره مستقل به نام های اتریوم و اتریوم کلاسیک تبدیل شد.

باوجود اینکه این اتفاق شوک بزرگی برای اکوسیستم اتریوم و پروژه دائو بود اما دائو بعد از آن هم همچنان به کارش ادامه داد.

دائو چگونه کار می‌کند؟

گفتیم که دائو یک سازمان غیرمتمرکز است که توسط یک شخص اداره نمی‌شود و به وسیله همه اعضای جامعه آن اداره می‌شود. اما دراینجا این سوال مطرح می‌شود که در این سازمان غیرمتمرکز, اعضای آن چطور می‌توانند در اداره آن نقش داشته باشند؟

در جواب باید گفت که؛ هر کاربری در دائو دارای یک حق رای است و حق رای کاربران در سازمان خودگردان غیرمتمرکز”دائو” را توکنی به نام “Governance Token” یا “توکن حاکمیتی” (واژه Governance  در زبان انگلیسی به معنای “اختیارداری”  نیز می باشد) مشخص می‌کند.

هر پروژه در دائو (DAO) دارای یک توکن حاکمیتی یا ”Governance Token” می‌باشد که دارندگان آن توکن می‌توانند در تصمیم گیری پروژه دائو مشارکت داشته باشند. از طرفی تعداد توکن های یک کاربر در هرپروژه دائو رابطه مستقیمی با حق رای گیری آن کاربر دارد.

به این صورت که هرچه تعداد توکن های حاکمیتی یک کاربر بیشتر باشد, آن کاربر از حق رای گیری بیشتری برخوردار خواهد بود.

برای مثال پلتفرم وام‌دهی میکردائو دارای دو توکن به نام‌های دای “DAI” و میکر “Maker” می باشد که در آن توکن میکر یا “Maker” توکن حاکمیتی میکردائو می‌باشد که دارندگان توکن میکر می‌توانند رای خود را درباره تغییراتی که قرار است در این پلتفرم انجام شود, اعلام کنند.

توکن های حاکمیتی برخی از دائوهای معروف:

گفتیم که توکن حاکمیتی به توکنی گفته می‌شود که حق رای کاربران در پروژه‌های دائو را مشخص می‌کند, در اینجا تعدادی از توکن های حاکمیتی برخی از دائوهای معروف را مطرح می‌کنیم:

• یونی سواپ یا “UNI”
• میکردائو یا “MKR”
• دش یا “DASH”
• گیت‌کوین یا “GTC”
• آراگون یا “ANT”
• دائواستک یا “GEN”

از دیگر بخش‌های اصلی هر اکوسیستم دائو پیشنهادها یا “پروپوزال‌ها” می باشند. به این صورت که هرکاربری که برای بهبود عملکرد یک دائو پیشنهاد یا پروپوزالی داشته باشد, می‌تواند پیشنهاد خود را در شبکه ثبت کند و دیگر اعضا به آن رای دهند.

سایر اعضا در شبکه می‌توانند با استفاده از توکن های حاکمیتی خود به پیشنهاد مطرح شده رای دهند و در صورتی که اکثریت اعضا به آن پیشنهاد رای موافق بدهند, پروپوزال به اجرا گذاشته خواهد شد و درمقابل درصورتی که تعداد آرای لازم از سوی اعضای شبکه را دریافت نکند, پیشنهاد به مرحله اجرا درآورده  

سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که موافقت چه درصدی از اعضا برای تاییدشدن یک پروپوزال لازم است؟

درجواب باید گفت که این مساله در هر دائو متفاوت است و بستگی به قانونی دارد که از ابتدا در قرارداد هوشمند آن کدنویسی شده است.

سه ویژگی اصلی هر دائو:

تا اینجا که با دائو و سازوکار آن آشنا شدیم فهمیدیم که هر DAO سه ویژگی اساسی دارد که عبارتند از:

• بهره مندی از قراردادهای هوشمند
• داشتن توکن حاکمیتی “Governance Token“
• امکان ثبت پروپوزال

آیا بیتکوین یک دائو است؟

بسیاری از افراد معتقد بودند براین امر که چون بیت کوین غیرمتمرکز و مبتنی بر بلاک چین است و همینطور حاکمیت شبکه آن به دست کاربران آن است, پس قدیمی ترین دائو در جهان محسوب می‌شود درحالیکه با توجه به تعاریفی که از یک دائو ارائه دادیم؛ متوجه می‌شویم که بیت کوین یک دائو نیست.

علت آن هم این است که بیت کوین از فناوری قرارداد هوشمند پشتیبانی نمی‌کند و از طرفی توکن حاکمیت خاصی هم ندارد پس نمی توان بیت کوین را یک دائو دانست.

معرفی پروژه های مطرح در حوزه دائو

• یونی سواپ (UNI)

یونی سواپ که یک پروتکل “Open Source” یا اصطلاحن متن باز است که برای تبادل توکن های ERC20 می‌باشد که بر روی شبکه اتریوم اجرا می‌شود. صرافی یونی سواپ یکی از پلتفرم های سیستم مالی غیر متمرکز یا همان دیفای است.

این صرافی از یک سری قرارداد های هوشمند تشکیل شده که به هرکسی اجازه می دهد به صورت مستقیم با سایر کاربران بلاک چین اتریوم معامله کند. پس با توجه به این مساله می‌توان گفت یونی سواپ یک صرافی غیر متمرکز یا DEX می‌باشد. این پلتفرم در ماه سپتامبر سال ۲۰۲۰ توکن حاکمیتی خود را با نام یونی “UNI” عرضه کرد. دارندگان توکن حاکمیتی یونی می‌توانند نظر خود را درباره مسائل مختلفی از جمله کارمزدهای معاملاتی, نقشه راه و قوانین صرافی یونی سواپ بیان کنند.

صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ از کاربران خود احراز هویت یا KYC نمی‌خواهد و کاربران برای معاملات خود دراین صرافی صرفن به یک والت یا کیف پول از نوع Web3 نیاز دارند. یکی از انواع کیف پول های تحت وب یا Web3  کیف پول متامسک است.

• میکردائو (MKR)

میکردائو یک سیستم مالی نوآوری یا یک پلتفرم وام‌دهی است که این پلتفرم دو توکن مخصوص دارد:

• استیبل کوین دای
• توکن میکر

درواقع MakerDao یک پروتکل مبتنی بر بلاک چین اتریوم است که استیبل کوین دای “DAI”  را صادر کرده و وام های دارای پشتوانه وثیقه را بدون واسطه تسهیل می‌کند.

این پلتفرم غیرمتمرکز بوده و در راستای پشتیبانی از دیگر ارزهای دیجیتال راه اندازی شده است. از آنجایی که این پلتفرم بر روی شبکه اتریوم قرار دارد, توسط قرارداد های هوشمند فعالیت خود را انجام می‌دهد.

بنابراین در پلتفرم میکردائو هم از قراردادهای هوشمند بهره گرفته می‌شود و هم دارای توکن مخصوص میکر می‌باشد که یک استیبل کوین است و توکن حاکمیتی آن به حساب می‌آید.

ازطرفی تمامی دارندگان توکن MKR می‌توانند در تصمیم گیری های میکردائو در خصوص حفظ ثبات شبکه, نرخ سود, کارمزد و حتی تعطیلی اضطراری این پلتفرم مشارکت داشته باشند.

• آوی (AAVE)

آوی یا “AAVE” یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز بر روی شبکه اتریوم است که به تمامی کاربران خود اجازه می‌دهد تا طیف وسیعی از ارزهای دیجیتال را وام بگیرند و یا حتی با وام دادن دارایی خود کسب سود کنند.

توکن حاکمیتی این پلتفرم نیز “AAVE”  نام دارد. که تمامی دارندگان این توکن می‌توانند نظر خود را در رابطه با مواردی از جمله اضافه کردن دارایی های جدید, نرخ وثیقه و مدیریت پارامترهای پلتفرم اعلام کنند.

• آراگون (ANT)

آراگون هم یک برنامه غیرمتمرکز بر بستر بلاک چین اتریوم است که به تمام افراد این امکان را می‌دهد تا یک سازمان غیرمتمرکز را ایجاد و مدیریت کنند. این پروژه خودش به عنوان یک دائو طراحی شده است و هدف کلی آن تامین ابزارهای مورد نیاز دائو است.

توکن حاکمیتی این پلتفرم با نماد ANT می‌باشد. این توکن حق رای در خصوص پروپوزال ها یا پیشنهادهای توسعه را اعطا می‌کند. هرچه توکن های در اختیار کاربر بیشتر باشد در این حالت قدرت رای دهی کاربر هم بیشتر می‌شود. لازم به ذکر است که توکن ANT یک توکن ERC20 می‌باشد.

• دائو استک (DAOstack)

دائواستک یا DAOstack هم در دسته دائو ها قرار می‌گیرد که در واقع یک استک نرم افزاری و “Open Source” است که برای پشتیبانی از یک شبکه جهانی و تعامل پذیر طراحی شده است.

که از آن برای ساخت دائوهای مختلفی که به فعالیت های گروهی و تعاملی نیاز دارند استفاده می‌شود.یکی دیگر از کاربردهای دائو استک, فراهم کردن ابزارهایی برای ارتباط بین همه دائوهایی است که بر روی آن اجرا شده اند.

توکن حاکمیتی دائو استک  GEN یا جن نام دارد.

• گیت کوین (Gitcoin)

Gitcoin   یا گیت کوین یک پلتفرم مستقل و غیر متمرکز است که از تمامی توسعه دهندگانی که در حال ساخت اپلیکیشن های Open Source  هستند پشتیبانی می‌کند.

کاربران این پلتفرم می‌توانند تمامی پروژه هایی که بر روی این پلتفرم وجود دارند را مشاهده کنند و از میان آن ها پروژه ای را که قصد سرمایه گذاری بر روی آن دارند را انتخاب کنند.

توکن حاکمیتی پلتفرم گیت کوین با نماد GTC مشخص می‌شود و دارندگان این توکن می‌توانند در رابطه با مواردی از جمله نحوه مدیریت سرمایه یا حل و فصل منازعات تصمیم گیری کنند.

• دش (DASH)

دش که اولین بار با نام Darkcoin در سال ۲۰۱۴ با تاکید بر ناشناس بودن و حفظ حریم خصوصی کاربران با عنوان یک پرایوسی کوین منتشر شد. این ارز یک جایگزین قابل اعتماد برای حواله های بین المللی است.

دش نیز همانند بیت کوین متن باز یا Open Source  هست و از بلاک چین استفاده می‌کند اما تفاوت عمده دش با بیت کوین در این است که دش تراکنش های سریعتر و ارزان تری دارد و نحوه استخراج دش با بیت کوین اندکی متفاوت است و از آنجایی که دش یک پرایوسی کوین است پس در دش امکان ایجاد تراکنش های ناشناس وجود دارد.

دش یک دائو محسوب می‌شود چرا که برخلاف بیت کوین یک مکانیسم حاکمیتی دارد و به تمامی سهام‌داران خود اجازه می‌دهد درباره چگونگی به کارگیری ذخایر دش اظهارنظر کند.

توکن حاکمیتی دش با نماد DASH مشخص می‌شود.

مشکلات دائوها

باتوجه به توضیحاتی که در خصوص دائوها دادیم و گفتیم که دائوها یک سازمان خودگردان مستقل هستند که باید از سه ویژگی برخوردار باشند تا در دسته دائوها قرار بگیرند و آن سه ویژگی عبارتند از:

بهره مندی از فناوری قراردادهای هوشمند, داشتن یک توکن حاکمیتی و امکان ثبت پروپوزال.

بطور کلی دائوها دو مشکل اساسی دارند:

• پیچیدگی ذاتی
• امکان وجود باگ

توسعه یک دائو و حتی استفاده از آن کار چندان راحتی نیست و نیاز به دانش و اطلاعات مخصوص به خود دارد.

از طرفی ازآنجایی که دائوها بصورت مستقل اداره می‌شوند و هیچ واسطه ای ندارند و همینطور از قراردادهای هوشمند بهره می‌گیرند و به این ترتیب همه قوانین مربوط به دائوها در قرارداد هوشمندشان کدنویسی می‌شوند, بنابراین هرگونه باگ و ایرادی در این کدنویسی ها می‌تواند عملکرد دائو را مختل کند و یا حتی منجر به نابودی آن شود.

چطور می‌توانیم یک دائو را راه اندازی کنیم؟

برای راه اندازی یک دائو لازم است که ابتدا دانش فنی مورد نیاز آن را فرا بگیرید و همینطور با برنامه نویسی بلاک چین آشنا شوید.

در صورتیکه این دانش و اطلاعات مورد نیاز را دارید می‌توانید قرارداد هوشمند دائوی خود را کدنویسی کنید. در گام  بعدی لازم است که با فروش اولیه توکن های حاکمیتی خود جذب سرمایه کنید. در این حالت تمام کسانی که توکن های حاکمیتی شما را خریداری می‌کنند سهام‌داران دائوی شما خواهند بود.

در مرحله بعدی و پس از جذب سرمایه, کافیست دائوی خود را بر روی بلاک چین راه اندازی کنید. بلافاصله پس از این مرحله دیگر شما به عنوان توسعه دهنده هیچ امتیاز یا برتری خاصی نسبت به دیگر سهام‌داران ندارید.

جمع بندی

با توجه به مطالب بالا متوجه می‌شویم که در واقع هدف اصلی دائو نه تنها غیر متمرکز کردن بلکه رسیدن به سطحی ست که دیگر یک سیستم یا نهاد واحد یا حتی یک شخص به تنهایی نتواند برای کل یک شبکه تصمیم گیری کند که این ویژگی یکی از ویژگی های کمتر دیده شده در پلتفرم های دیگر است از این رو می‌توان گفت در آینده ای نه چندان دور دائو ها می‌توانند رشد زیادی داشته باشند.