وام کریپتو

در چند سال اخیر، یکی از سرویس‌هایی که به‌طور ویژه میان فعالان بازار رمزارز محبوبیت پیدا کرده، وام کریپتویی است. در این روش، کاربر بدون آنکه مجبور باشد دارایی دیجیتال خود را بفروشد، می‌تواند با وثیقه‌گذاری رمزارز، نقدینگی مورد نیازش را دریافت کند.

اما همین نقطه قوت یک سؤال اساسی ایجاد می‌کند: آیا وام کریپتویی واقعاً یک فرصت هوشمندانه برای حفظ دارایی و استفاده از رشد احتمالی آینده است، یا می‌تواند به ابزاری خطرناک تبدیل شود که در صورت ناآگاهی، سرمایه کاربر را در معرض ریسک‌های جدی قرار دهد؟

برای اینکه این فرصت به تهدید و دریچه‌ای برای از دست رفتن دارایی تبدیل نشود، لازم است نحوه کار آن را بدانیم و ریسک‌ها را دقیق بشناسیم. در ادامه تلاش می‌کنیم به این پرسش پاسخ دهیم و ابعاد مختلف وام کریپتویی را بررسی کنیم.

وام کریپتویی چیست و چگونه کار می‌کند؟

وام کریپتویی نوعی وام مبتنی بر دارایی دیجیتال است. در این روش، کاربر دارایی رمزارزی خود را به عنوان وثیقه در یک پلتفرم قرار می‌دهد و در مقابل، تتر یا یک رمزارز پایدار دیگر دریافت می‌کند.

در اینجا، وثیقه مانند یک امانت نزد پلتفرم باقی می‌ماند و تا زمانی که کل بدهی وام‌گیرنده پرداخت نشده باشد، دارایی وثیقه‌شده در اختیار پلتفرم می‌ماند.

در طول زمان، اگر بدهی فرد به دلیل دیرکرد افزایش پیدا کند یا ارزش وثیقه کاهش یابد، پلتفرم وثیقه را نقد می‌کند و بدهی را تسویه می‌کند.

این مدل وام برای کسانی مناسب است که نیاز به نقدینگی دارند اما نمی‌خواهند رمزارز خود را بفروشند. بسیاری از تریدرها، هولدرها و فعالان حوزه کریپتو از این روش استفاده می‌کنند تا بدون دست زدن به دارایی اصلی، سرمایه در گردش داشته باشند.

چرا وام کریپتویی به وجود آمد؟

ایده وام کریپتویی از نیاز کاربران به نقدینگی بدون فروش دارایی شکل گرفت.

برای مثال، کاربری که بیتکوین دارد، ممکن است پیش‌بینی کند قیمت آن در آینده رشد می‌کند. در چنین شرایطی، ترجیح می‌دهد بیتکوین خود را نفروشد، اما در لحظه نیاز به پول نقد یا استیبل‌کوین داشته باشد. وام کریپتویی دقیقاً همین نیاز را پاسخ می‌دهد.

همچنین بازار کریپتو دائماً در حال نوسان است. کسانی که به دنبال حفظ موقعیت‌های معاملاتی خود هستند یا قصد اجرای استراتژی‌های معاملاتی دارند، می‌توانند با وثیقه گذاشتن رمزارز و دریافت نقدینگی، بدون خروج از بازار به فعالیت ادامه دهند.

انواع وام‌های کریپتویی

1. وام معمولی با وثیقه رمزارزیدر این روش، کاربر دارایی خود مثل بیتکوین یا اتریوم را وثیقه می‌گذارد و در مقابل، تتر دریافت می‌کند. این مدل رایج‌ترین نوع وام در پلتفرم‌های کریپتویی است.

2. وام بدون وثیقه یا فلش لون (Flash Loan) فلش لون نوعی وام است که فقط در دیفای وجود دارد و در یک بلوک از بلاکچین انجام می‌شود. کاربر می‌تواند بدون وثیقه، مقدار مشخصی دارایی دریافت کند و باید در همان لحظه همه آن را به قرارداد برگرداند. اگر این اتفاق نیفتد، تراکنش از ابتدا انجام نمی‌شود.
   این مدل معمولاً برای کاربران حرفه‌ای و توسعه‌دهندگان مناسب است و ریسک‌های زیادی دارد. برای کاربر معمولی استفاده از آن توصیه نمی‌شود.

نحوه کار وام کریپتویی با یک مثال عددی

فرض کنید کاربر ۱ بیتکوین در یک پلتفرم وثیقه می‌گذارد. قیمت فعلی بیتکوین را 100,000 دلار در نظر می‌گیریم. پلتفرم اعلام می‌کند که تا 70 درصد ارزش وثیقه وام می‌دهد. بنابراین کاربر می‌تواند 70,000 دلار تتر وام بگیرد.

نسبت وام به وثیقه (LTV)

LTV نسبت مقدار وام به ارزش دارایی وثیقه‌شده است.

در مثال ما:

LTV=70,000100,000=70%LTV = \frac{70,000}{100,000} = 70\%LTV=100,00070,000​=70%

هر چه LTV بالاتر باشد، کاربر نزدیک‌تر به نقطه لیکویید شدن قرار می‌گیرد. اگر قیمت بیتکوین کاهش یابد، وثیقه دیگر به اندازه کافی ارزش ندارد که وام کاربر را پوشش دهد.

نقطه لیکویید شدن چگونه محاسبه می‌شود؟

اگر قیمت بیتکوین پایین بیاید، LTV بالا می‌رود. برای مثال، با LTV اولیه 70 درصد و LTV خطرناک 85 درصد:

قیمت خطر=70,0000.85≈82,300 دلار\text{قیمت خطر} = \frac{70,000}{0.85} \approx 82,300 \text{ دلار}قیمت خطر=0.8570,000​≈82,300 دلار

اگر قیمت به 80,000 دلار برسد:

LTV=70,00080,000=87.5%LTV = \frac{70,000}{80,000} = 87.5\%LTV=80,00070,000​=87.5%

در این مرحله، پلتفرم بخشی از بیتکوین کاربر را به طور خودکار می‌فروشد تا وام را تسویه یا کاهش دهد.

جمع‌بندی مثال:

• وام اولیه: 70,000 دلار
• ارزش اولیه وثیقه: 100,000 دلار
• آستانه لیکویید شدن: حدود 82,000 دلار
• قیمت خطرناک: زیر 85,000 دلار

این مثال نشان می‌دهد حتی اگر کاربر قصد فروش دارایی نداشته باشد، نوسان قیمت می‌تواند فروش خودکار دارایی را به همراه داشته باشد.

ریسک‌ها و هشدارهای مهم

1. ریسک کاهش قیمت: کاهش ارزش وثیقه احتمال لیکویید شدن را افزایش می‌دهد.
2. امنیت پلتفرم: پلتفرم‌های غیرمعتبر یا سابقه هک دارند، دارایی را در خطر قرار می‌دهند.
3. احتمال کلاهبرداری: وبسایت‌ها یا پروژه‌های بدون سابقه ممکن است دارایی را قفل کنند یا متواری شوند.
4. ریسک قرارداد هوشمند: در پلتفرم‌های دیفای، اشکال در قراردادهای هوشمند می‌تواند به دارایی آسیب بزند.
5. کارمزدهای پنهان: برخی پلتفرم‌ها کارمزدهای مخفی دارند که باید بررسی شود.

مقایسه وام سنتی و وام کریپتویی

معرفی پلتفرم‌های وام کریپتویی

1. Aave: پروتکل غیرمتمرکز وام‌دهی، امن و ممیزی‌شده، با قراردادهای هوشمند عمومی.
2. Nexo: پلتفرم متمرکز با حساب‌های سودده، نرخ سود و وام متفاوت بر اساس سطح عضویت و LTV.
3. Binance Loans: وام شناور با وثیقه اضافی، محدودیت زمانی ندارد، کاربران ایرانی نمی‌توانند استفاده کنند.
4. ViaBTC: سرویس وام با وثیقه بیتکوین و لایتکوین، بدون احراز هویت، نرخ کارمزد 9.9٪ سالانه.
5. پلتفرم‌های ایرانی: متمرکز، LTV پایین‌تر، نرخ بهره ثابت، نیاز به احراز هویت، تسویه ساده‌تر.

چه زمانی نباید وام کریپتویی گرفت؟

• بازار نزولی و احتمال کاهش قیمت وثیقه
• عدم توانایی بازپرداخت سود
• دارایی وثیقه بسیار پرریسک
• عدم آشنایی با LTV و مکانیزم لیکویید شدن
• پلتفرم شفاف و معتبر نباشد

در این شرایط، وام کریپتویی می‌تواند باعث از دست رفتن تمام دارایی شود.

جمع‌بندی

وام کریپتویی یک ابزار مالی پرکاربرد است که می‌تواند دسترسی سریع به نقدینگی ایجاد کند. اما در کنار مزایا، ریسک‌های جدی مانند لیکویید شدن، امنیت پلتفرم و احتمال کلاهبرداری هم وجود دارد. کاربران باید قبل از دریافت وام، نرخ سود، کارمزدها، نوسان قیمت و امنیت پلتفرم را دقیق بررسی کنند.

برای کاربران ایرانی، انتخاب پلتفرم مطمئن و بررسی ریسک‌های قانونی اهمیت بیشتری دارد.

سلب مسئولیت

نظرات مطرح‌شده صرفاً برای اطلاع‌رسانی است و به منزله تأیید هیچ‌یک از محصولات یا خدمات ذکرشده یا توصیه سرمایه‌گذاری نیست. پیش از اتخاذ تصمیمات مالی، با متخصصان واجد صلاحیت مشورت کنید.

نویسنده: محمد صابر نی ساز