قبل از اینکه در مورد ۹ نوع اندیکاتور حجم بحث کنیم، بیایید بدانیم اهمیت حجم بالا و پایین در بازار سهام چیست:

با دوره معاملات گزینه‌های ما استراتژی‌های معاملاتی را کاوش کنید. ۹ شاخص حجمی را برای موفقیت در معامله‌گری فرا بگیرید.

حجم چیست؟

حجم، مقدار کلی از یک امنیت یا کالایی است که در طول زمان، اغلب در یک روز معاملاتی، معامله می‌شود. برای مثال، تعداد سهامی که بین باز شدن و بسته شدن روزانه یک سهم معامله می‌شوند، به عنوان حجم معاملاتی آن شناخته می‌شود. معامله‌گران فنی به اطلاعات کلیدی مانند حجم معاملات و تغییرات حجم در طول زمان نیاز دارند.

اهمیت حجم بالا

حجم بالا نشان‌دهنده علاقه بیشتر به سهم و وجود خریداران و فروشندگان در آن سهم است. وقتی سهم در روند صعودی است و حجم معاملات همراه با روند صعودی افزایش می‌یابد، سهام ادامه به رشد خواهد داد.

این نشان می‌دهد که خریداران بیشتر و بیشتری به خرید آن سهم علاقه‌مند هستند. به همین ترتیب، وقتی سهم در روند نزولی است و حجم معاملات همراه با روند نزولی افزایش می‌یابد، سهام ادامه به کاهش خواهد داد.

این نشان می‌دهد که فروشندگان بیشتر و بیشتری به فروش آن سهم علاقه‌مند هستند. از نمودار روزانه شرکت ریلاینس می‌توان دید که چگونه افزایش در حجم، قیمت‌های سهم را به پیش می‌برد.

اهمیت حجم پایین

حجم پایین نشان‌دهنده کمبود علاقه به آن سهم خاص است.

وقتی سهم در حال افزایش است و حجم در حال کاهش است، این نشان می‌دهد که علاقه خریداران به سهم کاهش یافته و روند صعودی در حال برگشت است.

به همین ترتیب، وقتی سهم در حال کاهش است و حجم در حال کاهش است، این نشان می‌دهد که علاقه فروشندگان به سهم کاهش یافته و روند نزولی در حال برگشت است.

در زیر جدولی است که خلاصه‌ای از موارد بالا را ارائه می‌دهد:

پس از درک اهمیت حجم بالا و پایین، حالا بیایید ۹ نوع شاخص حجم را بررسی کنیم که به معامله‌گران کمک می‌کند تا حجم را در معامله تجزیه و تحلیل کنند:

انواع اندیکاتورهای حجم

.

1- شاخص حجم متعادل (On-Balance indicator)

حجم متعادل (OBV) شاخص حجمی است که فشار خرید و فروش را به صورت یک شاخص تجمعی محاسبه می‌کند که حجم را در روزهای صعودی جمع‌بندی و از حجم در روزهای نزولی کم می‌کند.

زمانی که قیمت سهم بالاتر از قیمت بسته‌شدن قبلی باشد، تمام حجم آن روز به عنوان حجم صعودی در نظر گرفته می‌شود.

به همین ترتیب، زمانی که قیمت سهم پایین‌تر از قیمت بسته‌شدن قبلی باشد، تمام حجم آن روز به عنوان حجم نزولی در نظر گرفته می‌شود.

بیشتر از ارزش، باید روی جهت آن تمرکز کرد.

• وقتی هم قیمت و هم OBV پیک‌ها و دره‌های بالاتری تولید می‌کنند، احتمال ادامه روند صعودی وجود دارد.

• وقتی هم قیمت و هم OBV پیک‌ها و دره‌های پایین‌تری تولید می‌کنند، احتمال ادامه روند نزولی وجود دارد.

• زمانی که قیمت ادامه به ساختن پیک‌های بالاتر دارد اما OBV پیک‌های پایین‌تری تولید می‌کند، احتمال شکست روند صعودی وجود دارد که به عنوان واگرایی حجم منفی شناخته می‌شود.
• زمانی که قیمت ادامه به ساختن دره‌های پایین‌تر دارد و OBV دره‌های بالاتری تولید می‌کند، احتمال شکست روند نزولی وجود دارد که به عنوان واگرایی حجم مثبت شناخته می‌شود.

این شاخص با اضافه کردن حجم روزانه به مجموع تجمعی هنگامی که قیمت امنیت در پایان روز افزایش یافته، و کم کردن حجم روزانه هنگامی که قیمت امنیت در پایان روز کاهش یافته، محاسبه می‌شود.

• اگر قیمت بسته‌شدن امروز بیشتر از دیروز باشد: OBV = OBV دیروز + حجم امروز
• اگر قیمت بسته‌شدن امروز کمتر از دیروز باشد: OBV = OBV دیروز – حجم امروز
• اگر قیمت بسته‌شدن امروز برابر با دیروز باشد: OBV = OBV دیروز

2. شاخص RSI حجمی (Volume RSI)

شاخص RSI حجمی (شاخص قدرت نسبی) یک شاخص حجمی است که مشابه شاخص قدرت نسبی است با این تفاوت که به جای تغییرات قیمت، حجم صعودی و حجم نزولی در فرمول RSI استفاده می‌شوند.

شاخص RSI حجمی در محدوده‌ای از 0 تا 100 درصد، حول خط مرکزی 50 درصد نوسان می‌کند.

یکی از روش‌های استفاده از این شاخص حجمی، معامله بر اساس سیگنال‌های تولید شده در نقاط تقاطع شاخص و خط مرکزی 50 درصد است که شاخص حول آن نوسان می‌کند.

• زمانی که مقدار RSI حجمی بالای 50 درصد باشد، به عنوان گاوی تلقی می‌شود که نشان می‌دهد حجم گاوی بر حجم خرسی غلبه دارد.
• زمانی که مقدار RSI حجمی زیر 50 درصد باشد، به عنوان خرسی تلقی می‌شود که نشان می‌دهد حجم خرسی بر حجم گاوی غلبه دارد.

بنابراین، باید زمانی خرید کرد که شاخص از زیر خط 50 درصد به بالا حرکت کند و زمانی فروخت که شاخص از بالای خط 50 درصد به زیر حرکت کند، همانطور که در نمودار روزانه شرکت برهت هوی الکترونیکس محدود نشان داده شده است.

3. شاخص روند قیمت حجمی (Volume Price Trend Indicator) اندیکاتور حجم

شاخص روند قیمت حجمی (VPT) یک شاخص حجمی است که در تعیین جهت قیمت سهم و همچنین قدرت تغییر قیمت کمک می‌کند.

این شاخص شامل یک خط حجم تجمعی است که با افزودن یا کم کردن چندین برابر تغییر درصدی در روند قیمت سهم و حجم فعلی، که بر اساس حرکت‌های صعودی یا نزولی امنیت است، تشکیل شده است.

این شاخص مشابه شاخص حجم متعادل (OBV) است، یعنی حجم تجمعی را اندازه‌گیری می‌کند و همچنین اطلاعاتی در مورد جریان پول امنیت به معامله‌گران می‌دهد.

تفسیرهای شاخص VPT به شرح زیر است:

• افزایش قیمت و حجم، روند صعودی قیمت را تأیید می‌کند.
• کاهش قیمت و حجم، روند نزولی قیمت را تأیید می‌کند.
• افزایش قیمت همراه با روند حجم کاهشی یا ثابت، واگرایی منفی است که نشان می‌دهد حرکت قیمت نزولی ضعیف است و ممکن است برگردد.
• کاهش قیمت همراه با روند حجم افزایشی یا ثابت، واگرایی مثبت است که نشان می‌دهد حرکت قیمت صعودی ضعیف است و ممکن است برگردد.

در زیر نمودار روزانه شرکت برهت هوی الکترونیکس محدود آمده است که شاخص VPT را نشان می‌دهد:

۴. شاخص جریان پولی (Money flow index)

شاخص جریان پولی (MFI) هم شاخص حرکت و هم حجم است که با تجزیه و تحلیل هم زمان و هم قیمت برای اندازه‌گیری فشار معاملاتی – خرید یا فروش – کار می‌کند.

این شاخص همچنین به عنوان شاخص قدرت نسبی (RSI) مبتنی بر حجم شناخته می‌شود، زیرا علاوه بر قیمت، حجم را نیز شامل می‌شود، برخلاف RSI که تنها قیمت را در بر می‌گیرد.

فرمول محاسبه MFI:

قیمت معمول = (بالاترین + پایین‌ترین + قیمت بسته شدن)/۳

جریان پول خام = قیمت معمول × حجم

نسبت جریان پول = (جریان پول مثبت دوره ۱۴)/ (جریان پول منفی دوره ۱۴)

شاخص جریان پولی = ۱۰۰ – ۱۰۰/(۱ + نسبت جریان پول)

شاخص جریان پولی (MFI) تقریباً مشابه RSI قابل تفسیر است. سیگنال‌های معاملاتی توسط این شاخص زمانی تولید می‌شوند که سهم واگرایی گاوی یا خرسی، تقاطع‌ها و زمانی که سهم در منطقه خرید بیش از حد یا فروش بیش از حد قرار دارد را نشان می‌دهد، همانطور که در نمودار روزانه شرکت برهت هوی الکترونیکس محدود نشان داده شده است:

۵. شاخص جریان پولی چایکین (Chaikin Money Flow Indicator) اندیکاتور حجم

شاخص جریان پولی چایکین یک شاخص حجمی است که در اندازه‌گیری مقدار حجم جریان پول برای یک دوره خاص کمک می‌کند.

جریان پولی چایکین حجم جریان پول را برای یک دوره بازبینی خاص، معمولاً ۲۰ یا ۲۱ روز، اضافه می‌کند. این شاخص مشابه یک نوسان‌ساز، بالا/پایین خط صفر نوسان می‌کند.

بر اساس این شاخص، زمانی که قیمت بسته شدن نزدیک به بالاترین است، انباشت بیشتری اتفاق می‌افتد. به همین ترتیب زمانی که قیمت بسته شدن نزدیک به پایین‌ترین است، توزیع بیشتری اتفاق می‌افتد.

• ارزش CMF بالای خط صفر نشان‌دهنده قدرت در بازار است در حالی که ارزش زیر خط صفر نشان‌دهنده ضعف در بازار است.
• باید منتظر ماند تا CMF جهت شکست قیمت را تأیید کند، به عنوان مثال، اگر قیمت از مقاومت به بالا شکست، باید منتظر ماند تا CMF یک ارزش مثبت داشته باشد تا جهت شکست را تأیید کند.
• سیگنال فروش CMF زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت به بالاترین حد در مناطق خرید بیش از حد می‌رسد، با CMF که با یک بالاترین پایین‌تر واگرایی منفی دارد.
• سیگنال خرید CMF زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت به پایین‌ترین حد می‌رسد با CMF که با یک پایین‌ترین بالاتر واگرایی مثبت دارد.

از نمودار روزانه بل لتد، می‌توان دید که پس از واگرایی‌های خرسی، قیمت‌های سهم چگونه کاهش می‌یابد:

6. تجمیع/توزیع (Accumulation/distribution)

خط تجمیع توزیع یک شاخص حجمی است که جریان تجمعی پول وارد شده و خارج شده از یک سهم را اندازه‌گیری می‌کند.

یک ضریب مثبت بالا به همراه حجم بالا، فشار خرید قوی را نشان می‌دهد که باعث افزایش شاخص می‌شود. از طرف دیگر، یک عدد منفی پایین به همراه حجم بالا، فشار فروش قوی را نشان می‌دهد که باعث کاهش شاخص می‌شود.

این شاخص سعی در تشخیص واگرایی‌های مثبت یا منفی در داده‌های قیمت و حجم دارد که نشان‌دهنده هشدار پیشرفته‌ای از حرکات قیمت آینده است.

از نمودار روزانه شرکت مفاسیس می‌توان دید که پس از ایجاد واگرایی‌های خرسی، قیمت‌های سهم چگونه کاهش می‌یابد:

یک معامله‌گر که در حال تجمیع سهام است، به سادگی سهام را خریداری می‌کند. همچنین، یک معامله‌گر که سهام را به بازار عرضه می‌کند، در حال فروش است.

بنابراین، شاخص تجمیع/توزیع تقاضا و عرضه را که حرکت قیمت را راننده می‌کند، ارزیابی می‌کند.

7. آسانی حرکت (Ease of movement) اندیکاتور حجم

شاخص آسانی حرکت، شاخص حجمی دیگری است که در اندازه‌گیری “آسانی” حرکت قیمت یک سهم بین سطوح مختلف بر اساس روندهای حجم کمک می‌کند. قیمتی که به راحتی حرکت می‌کند، قیمتی است که برای یک دوره خاص در روند خود ادامه می‌دهد.

این شاخص در بازارهای پرنوسان که روندها به وضوح قابل دیدن نیستند، بهتر عمل می‌کند.

این شاخص بهترین عملکرد را دارد زمانی که برای چارچوب‌های زمانی طولانی‌تر، مانند نمودار روزانه استفاده می‌شود، زیرا روندها را بر اساس میانگین‌های حجم شناسایی می‌کند.

این شاخص سیگنال‌های خرید و فروش را هنگامی تولید می‌کند که از خط مرکزی ۰ عبور کند یا واگرایی‌های گاوی یا خرسی ایجاد کند، همانطور که در نمودار زیر نشان داده شده است:

8. شاخص حجم منفی (Negative volume index)

شاخص حجم منفی (NVI) یک شاخص تجمعی است که از تغییر در حجم برای تصمیم‌گیری در مورد زمانی که پول هوشمند فعال است، استفاده می‌کند.

این شاخص بر اساس فرض کار می‌کند که پول هوشمند در روزهایی که حجم کاهش می‌یابد فعال است و پول کمتر هوشمند در روزهایی که حجم افزایش می‌یابد فعال است.

بر اساس این شاخص، یک بازار گاوی زمانی است که NVI بالاتر از میانگین متحرک ۲۵۵ روزه خود باشد و یک بازار خرسی زمانی است که NVI پایین‌تر از آن باشد.

9. میانگین وزنی قیمت بر اساس حجم (Volume-weighted average price) اندیکاتور حجم

میانگین وزنی قیمت بر اساس حجم نشان‌دهنده قیمت میانگینی است که یک دارایی طی جلسه معاملاتی با در نظر گرفتن هم قیمت و هم حجم معامله شده است.

این شاخص ارزش واقعی که امنیت در آن معامله می‌شود را نشان می‌دهد، بنابراین می‌تواند نشان دهد که امنیت با قیمت منصفانه خریداری یا فروخته شده است یا خیر.

معامله‌گران از VWAP برای حذف سر و صدا در بازار و به دست آوردن ایده‌ای از قیمت‌هایی که خریداران و فروشندگان تمایل به انجام معامله دارند، استفاده می‌کنند.

زمانی که VWAP در حال افزایش است یا قیمت از خط VWAP به بالا می‌رود، نشان می‌دهد که قیمت‌ها در روند صعودی هستند. در حالی که اگر VWAP در حال کاهش است یا قیمت از خط VWAP به پایین می‌رود، نشان می‌دهد که قیمت‌ها در روند نزولی هستند.

نتیجه

همانطور که بحث شد، تحلیل اندیکاتور حجم بازار سهام یک پارامتر فنی بسیار مهم برای معامله‌گران و سرمایه‌گذاران است. شاخص‌های حجمی زیادی وجود دارند اما ما برخی از رایج‌ترین و محبوب‌ترین‌ها را بررسی کردیم. معامله‌گران باید آنها را مطالعه کرده و به ابزار تحلیلی خود برای بهبود معاملات‌شان اضافه کنند.

سوالات متداول (FAQ)

بهترین شاخص برای حجم چیست؟

اندیکاتور حجم مثبت (PVI) و شاخص حجم منفی (NVI) دو شاخص حجمی رایج و پرکاربرد هستند که از تحلیل حجم پشتیبانی می‌کنند. شاخص حجم مثبت قصد دارد تا به اندازه‌گیری اینکه چگونه یا چقدر حجم معاملات بهبود یافته است، بپردازد.

شاخص‌های حجمی چه هستند؟

شاخص‌های حجمی با بررسی حجم معاملات، پیش‌بینی می‌کنند که آیا اقدام قیمت احتمالا ادامه خواهد یافت یا معکوس خواهد شد. شاخص حجم متعادل (OBV)، جریان پول و نرخ تغییر برخی از معیارهای حجمی است که به طور مکرر استفاده می‌شوند.

بهترین شاخص حجمی برای معامله گزینه‌ها (اختیار معامله) چیست؟

نسبت فروش به خرید (put-call ratio) حجم معاملات در گزینه‌های فروش را در مقابل گزینه‌های خرید اندازه‌گیری می‌کند. تغییرات در ارزش نسبت فروش به خرید تا حدی بیش از ارزش مطلق آن، نشان‌دهنده تغییر در روحیه کل بازار است. این یکی از بهترین شاخص‌ها برای معامله گزینه‌ها است.

کدام شاخص، حجم معامله را نشان می‌دهد؟

هنگامی که تغییرات قیمت و حجم به طور همزمان رخ می‌دهد، شاخص حجم معاملاتی (Trade Volume Index – TVI)، یک شاخص فنی، به طور قابل توجهی در جهت روند قیمت حرکت می‌کند. بر خلاف بسیاری از شاخص‌های فنی دیگر، TVI معمولاً با استفاده از داده‌های قیمت درون‌روزی توسعه یافته است.