کتاب جنگ داخلی یمن: بهار عربی، شکل‌گیری دولت و بی‌ثباتی داخلی

کتاب جنگ داخلی یمن، چارچوب نظری نوآورانه‌ای برای درک فروپاشی و جنگ‌های داخلی کشورهایی مانند یمن، سوریه و لیبی پس از خیزش‌های سال 2011 ارائه می‌دهد و از یمن به‌عنوان مطالعه موردی بهره می‌گیرد. تعامل میان انواع مختلف شکل‌گیری دولت و رقابت‌های منطقه‌ای، به ترتیب می‌تواند هم جنگ‌های داخلی این کشورها و هم بقای نظام بحرین را ـ با وجود ماهیت قومی آن ـ توضیح دهد.

تحلیل کتاب در دو سطح به‌هم‌پیوسته انجام می‌گیرد: نخست، سطح داخلی که بر فرآیند شکل‌گیری دولت در کشور مورد نظر تمرکز دارد؛ و دوم، سطح منطقه‌ای که بستر عملیاتی هر کشور و نوع بازیگران درگیر در امور سیاسی آن را بررسی می‌کند.

بی‌ثباتی مکرر در یمن، نتیجه نارضایتی‌های گروهی هم‌پوشانی‌شده‌ای است که بارها به سطح آمده‌اند. این وضعیت بازتابی است از تلاش‌های گوناگون برای شکل‌گیری دولت که نهایتاً در ایجاد یک دولت مدرن ناکام مانده‌اند؛ در کنار نخبگان محوری‌ای که با تکیه بر نشانه‌های قومی تعریف می‌شوند و در عین حال از آن‌ها بهره‌برداری می‌کنند، و در سراسر تاریخ یمن به نزاع دائمی با یکدیگر مشغول بوده‌اند. این سه عنصر ـ یعنی تنش‌های میان گروه‌ها، شکست در شکل‌گیری دولت، و نشانه‌های قومی نخبگان ـ در مرکز معضل یمن قرار دارند.

این کتاب بر پایه تحقیقات آرشیوی اصیل و بیش از 100 مصاحبه‌ای است که نویسنده با تمامی طرف‌های درگیر در جنگ داخلی یمن و نیز برخی بازیگران منطقه‌ای انجام داده است.

الهام مانع (Elham Manea) نویسنده کتاب جنگ داخلی یمن

الهام مانع استاد علوم سیاسی در دانشگاه زوریخ و از چهره‌های شناخته‌شده در حوزه‌ سیاست خاورمیانه، اسلام سیاسی و حقوق زنان است. او دارای تابعیت دوگانه یمنی و سوئیسی است و زندگی و تحصیلات خود را میان جهان عرب و غرب گذرانده است؛ همین تجربه‌ی میان‌فرهنگی، به تحلیل‌های او عمق و دیدگاهی چندلایه بخشیده است.

تحصیلات دانشگاهی‌اش را با مدرک کارشناسی علوم سیاسی از دانشگاه کویت آغاز کرد، سپس کارشناسی ارشد را در دانشگاه آمریکایی واشینگتن در رشته سیاست تطبیقی گذراند و سرانجام دکترای علوم سیاسی را از دانشگاه زوریخ دریافت کرد.

پیش از آغاز فعالیت دانشگاهی، مدتی به‌عنوان خبرنگار در بخش عربی رادیو سوئیس بین‌المللی کار کرد و پس از آن به‌تدریج به عنوان پژوهشگر و مشاور در حوزه‌های حقوق بشر، اصلاحات سیاسی، و نقش دین در سیاست جوامع عربی شناخته شد.

تمرکز اصلی پژوهش‌های مانع بر کشورهای شبه‌جزیره عربستان، دولت‌های شکننده در مناطق بحران‌زده خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA)، به‌ویژه یمن، و همچنین موقعیت زنان تحت قوانین اسلامی است. او در آثارش همواره نگاهی انتقادی به نقش قدرت‌های مذهبی و سازوکارهای حکومتی استبدادی داشته و با صراحت از لزوم اصلاحات ساختاری در جوامع عرب‌زبان سخن گفته است.

از جمله کتاب‌های شاخص او می‌توان به «دولت عرب و حقوق زنان» و «زنان و قانون شریعت» اشاره کرد؛ آثاری که به بررسی تأثیر ساختارهای حقوقی و مذهبی بر موقعیت اجتماعی و سیاسی زنان می‌پردازند.

الهام مانع همچنین عضو کمیسیون فدرال مهاجرت سوئیس است و در دفاع از حقوق بشر، آزادی بیان و مبارزه با افراط‌گرایی مذهبی، فعالیت‌های گسترده‌ای در سطح بین‌المللی داشته است. او بارها در رسانه‌ها و نشست‌های جهانی به عنوان تحلیل‌گر و سخنران حضور داشته و از جمله چهره‌هایی است که تلاش می‌کند گفت‌وگو میان سنت و مدرنیته را به‌نفع پیشرفت و حقوق فردی بازتعریف کند.

نقدها و بازخوردهای برجسته درباره کتاب الهام مانع

اهمیت این کتاب تنها در آن نیست که تحلیلی جامع از معضل بی‌ثباتی در یمن ارائه می‌دهد، بلکه به‌دلیل چارچوب نظری آن نیز هست که برای درک سیاست داخلی کشورهای عربی، به‌ویژه پس از «بهار عربی»، بسیار حائز اهمیت است.

در واقع، دکتر الهام مانع توانسته است همه عوامل کلیدی لازم برای فهم سیاست یمن را به‌خوبی درک کند؛ چه برسد به توانایی او در سنجش وزن نسبی این عوامل و پیش‌بینی سناریوهای مختلف برای آینده یمن. به باور من، مطالعه این اثر برجسته، تلاشی ضروری و جدی برای یافتن راه‌حلی پایدار در یمن است.

احمد یوسف احمد، استاد علوم سیاسی، دانشگاه قاهره

این کتاب تحلیلی متقاعدکننده از مبارزات ادامه‌دار یمن است. اثر الهام مانع با بینش‌های نوآورانه‌ای که ارائه می‌دهد، منبعی ضروری برای هر کسی است که بخواهد پیچیدگی‌های یمن و منطقه را به‌درستی درک کند.

دکتر ماریکه برانت، مؤسسه مردم‌شناسی اجتماعی، آکادمی علوم اتریش

کتاب جدید پروفسور مانع واقعاً ممتاز است. پرداخت دقیق و چندوجهی او به سیر تحول هویت‌های قبیله‌ای و مذهبی در دوره‌های عثمانی و بریتانیایی، ریشه‌های عقیدتی/سیاسی رقابت‌های مذهبی، و سیر شکل‌گیری جامعه‌شناسی سیاسی منحصربه‌فرد یمن، نمونه‌ای شاخص از یک پژوهش عمیق است.

به یاد نمی‌آورم که تاکنون متنی انگلیسی درباره یمن خوانده باشم که چنین جزئی‌نگری، چنین دامنه‌ای از منابع عربی و به‌ویژه یمنی — چه مکتوب و چه شفاهی — و چنین تسلطی بر بستر اجتماعی داشته باشد. زمان آن رسیده که یمن خودش سخن بگوید؛ و اینجا، قطعاً چنین کرده است.

سِر جان جنکینز، مرکز ژئوپولیتیک دانشگاه کمبریج

فهرست کتاب جنگ داخلی یمن

• List of Maps
• List of Figures
• Introduction
• The Arab Spring and its Outcomes (بهار عربی و پیامدهای آن)
• The Yemeni Civil War and Youth Upsprings (جنگ داخلی یمن و خیزش‌های جوانان)
• Legacies of Geography, Tribes, and Religious Beliefs (میراث جغرافیا، قبایل و باورهای دینی)
• The Narrative Dilemma (معضل روایت)
• Legacies of Ottoman Imperialism (میراث امپریالیسم عثمانی)
• Legacies of Colonization (میراث استعمار)
• The Cunning State and the Politics of Survival  (دولت مکار و سیاست بقا)
• The Role of the Cunning State (نقش دولت مکار)
• Conclusion: Yemen’s Transition Towards Chaos (نتیجه‌گیری: گذار یمن به‌سوی هرج‌ومرج)
• Notes (یادداشت‌ها)
• Interviews (مصاحبه‌ها)
• Bibliography (کتاب‌نامه)
• Index (نمایه)

ویژگی های کتاب جنگ داخلی یمن

• نویسنده: الهام مانع
• سال انتشار:2024
• ناشر: Univ of Exeter Pr
• زبان: انگلیسی
• تعداد صفحات: 280
• نوع فایل: pdf
• حجم: 6.52 مگابایت
• قیمت: رایگان