رتبه ایران در طلا

طلا یکی از مهم‌ترین و باارزش‌ترین منابع معدنی در جهان است که نقشی تعیین‌کننده در اقتصاد کشورها، ذخایر ارزی و سرمایه‌گذاری ایمن ایفا می‌کند. این فلز گران‌بها همواره به‌عنوان پشتوانه پول ملی، ابزار مقابله با تورم و یکی از ستون‌های اساسی در بازارهای مالی شناخته شده است. در چنین شرایطی، رتبه کشورها در تولید، ذخیره و واردات طلا می‌تواند تصویری شفاف از جایگاه آن‌ها در اقتصاد جهانی ارائه دهد.

در این میان، رتبه ایران در طلا موضوعی قابل توجه است؛ کشوری با منابع معدنی متنوع، ذخایر ارزشمند و پتانسیل بالا در استخراج فلزات گران‌بها. ایران با داشتن معادنی مانند زر‌شوران، موته و سقز، توانسته طی سال‌های اخیر بخشی از نیاز داخلی به طلا را تأمین کند. با این حال، موقعیت ایران در رتبه‌بندی جهانی طلا هم‌چنان نیازمند بررسی دقیق و سیاست‌گذاری هدفمند است؛ چه از منظر میزان تولید، چه در بخش ذخایر زیرزمینی، و چه در حوزه تجارت و واردات این فلز.

در این مقاله، تلاش شده است تا با تکیه بر آخرین داده‌ها و تحلیل‌های اقتصادی، جایگاه ایران در بازار جهانی طلا بررسی شود. از رتبه ایران در تولید و ذخایر طلا گرفته تا روند واردات و تأثیر آن بر بازار داخلی، این نوشتار تصویری جامع از وضعیت فعلی و چشم‌انداز آتی ایران در صنعت طلا ارائه خواهد کرد.

🎧 نسخه پادکست این مطلب را بشنوید: اینجا کلیک کنید

🤖 این پادکست با استفاده از هوش مصنوعی تولید شده است، بنابراین ممکن است در تلفظ برخی کلمات یا جمله‌ها اشتباهات لفظی جزئی وجود داشته باشد.

بزرگ‌ترین دارندگان ذخایر طلای جهان

بر اساس جدیدترین آمارهای جهانی، ایالات متحده آمریکا از سال 1952 تاکنون بزرگ‌ترین دارنده ذخایر طلای جهان باقی مانده است. در پایان سه‌ماهه دوم سال 2024، آمریکا با بیش از 8133 تن طلا در صدر این فهرست قرار دارد؛ این میزان معادل 72.4 درصد از کل ذخایر ارزی این کشور است.

پس از آمریکا، آلمان با ذخایر طلای 3351 تنی و ایتالیا با 2451 تن در جایگاه دوم و سوم قرار دارند. ذخایر طلای این دو کشور به ترتیب 71.4 درصد و 68.3 درصد از کل ذخایر ارزی آنها را تشکیل می‌دهد.

فرانسه و روسیه نیز به ترتیب با 2436 و 2335 تن طلا در رده‌های چهارم و پنجم قرار دارند و سهم قابل توجهی از ذخایر ارزی خود را به این فلز گران‌بها اختصاص داده‌اند.

چین با 2264 تن ذخیره طلا در جایگاه ششم قرار گرفته است؛ این مقدار تنها 4.9 درصد از ذخایر ارزی این کشور را تشکیل می‌دهد.

در ادامه این فهرست، کشورهای ژاپن، هند، هلند و ترکیه به ترتیب در رده‌های هفتم تا دهم جای دارند که نشان‌دهنده اهمیت جهانی طلا در ذخایر مالی کشورها و نقش کلیدی آن در ثبات اقتصادی است.

بانک‌های مرکزی، بزرگ‌ترین خریداران طلا

بانک‌های مرکزی جهان نقش کلیدی در بازار طلا ایفا می‌کنند و بزرگ‌ترین خریداران این فلز گران‌بها به شمار می‌آیند. در سال 2023، چین به عنوان بزرگ‌ترین خریدار خالص طلا معرفی شد و بیش از 224 تن طلا خریداری کرد، رقمی که نشان‌دهنده تلاش این کشور برای تقویت ذخایر ارزی و تنوع‌بخشی به دارایی‌های خود است.

علاوه بر چین، ترکیه نیز در نیمه اول سال 2024 به عنوان بزرگ‌ترین خریدار طلا ثبت شده است که نشان از اهمیت روزافزون این فلز در سیاست‌های مالی و اقتصادی برخی کشورها دارد.

در مورد وضعیت ایران، اطلاعات دقیقی از میزان ذخایر طلای بانک مرکزی منتشر نمی‌شود و آمار رسمی در این زمینه به صورت شفاف در دسترس نیست. با این وجود، گزارش موسسه تامسون رویترز در سال 2016 نشان می‌دهد که ایران در آن سال جایگاه پنجم در میان خریداران طلا را داشته و بیش از 39 تن طلا خریداری کرده است.

همچنین، در سه‌ماهه اول سال 2017، میزان خرید طلا توسط ایران نسبت به سال قبل با رشد 27 درصدی همراه بوده است. این آمار نشان‌دهنده توجه ایران به ذخایر طلای خود به عنوان بخشی از سیاست‌های اقتصادی و مالی است، هرچند داده‌های دقیق‌تر و به‌روزتر در دسترس نیست.

ذخایر طلای رسمی ایران: مقدار، رتبه و روند تغییرات

ذخایر طلای رسمی ایران بخشی از کل ذخایر ارزی خارجی کشور است که شامل طلا، ارزهای خارجی (مانند یورو و یوان) و حقوق ویژه برداشت (SDR) از IMF می‌شود. طبق گزارش‌های اخیر، ایران در سال‌های ۲۰۲۴-۲۰۲۵، استراتژی خود را بر افزایش سهم طلا در ذخایر متمرکز کرده است. رئیس بانک مرکزی ایران، محمد رضا فرزین، در دسامبر ۲۰۲۴ اعلام کرد که ۲۰ درصد از ذخایر ارزی خارجی ایران به طلا تبدیل شده و ایران یکی از بالاترین نسبت‌های طلا به کل ذخایر را در جهان دارد. این نسبت، ایران را در میان ۵ کشور برتر جهان از نظر خرید طلا قرار می‌دهد.

• مقدار فعلی ذخایر طلای رسمی: بر اساس داده‌های شورای جهانی طلا (تا مارس ۲۰۲۵)، ذخایر رسمی ایران حدود ۹۰۷ تن تخمین زده می‌شود (خریداری‌شده با میانگین قیمت ۶۰۰ دلار به ازای هر اونس). با این حال، گزارش‌های رسمی CBI مقدار دقیق‌تری حدود ۵۰۰ تن را تأیید می‌کند، که ارزش آن با قیمت فعلی طلا (حدود ۳۴۰۰ دلار به ازای هر اونس در اکتبر ۲۰۲۵) بیش از ۶۰ میلیارد دلار است. کل ذخایر ارزی ایران (شامل طلا) حدود ۱۲۵.۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۵ گزارش شده، که طلا نقش کلیدی در آن ایفا می‌کند.
• رتبه جهانی: ایران در رتبه‌بندی جهانی ذخایر طلای رسمی، حدود رتبه ۱۷-۲۰ را دارد (بر اساس داده‌های IMF و World Gold Council تا Q2 ۲۰۲۵). این رتبه، ایران را پشت سر غول‌هایی مانند ایالات متحده، آلمان و چین قرار می‌دهد، اما بالاتر از بسیاری از کشورهای در حال توسعه مانند عربستان سعودی (۳۲۳ تن) و امارات (۷۴ تن) است. در مقایسه، نسبت طلا به کل ذخایر ایران (حدود ۲۰%) بسیار بالاتر از میانگین جهانی (۱۰-۱۵%) است، که ایران را در رتبه برتر از نظر نسبت قرار می‌دهد.

جدول مقایسه‌ای: رتبه‌بندی ۱۰ کشور برتر ذخایر طلای رسمی (تا اکتبر ۲۰۲۵)

برای درک بهتر موقعیت ایران، جدول زیر بر اساس داده‌های Trading Economics و World Gold Council (به تن) آورده شده است. (ایران در این لیست حدود ۹۰۷ تن، رتبه ۱۸ فرضی).

توضیح جدول: ایالات متحده بیش از ۷۰% ذخایر جهانی را دارد، اما کشورهایی مانند ترکیه و روسیه (مانند ایران) طلا را برای مقابله با تحریم‌ها افزایش داده‌اند. ایران با ۹۰۷ تن، بالاتر از ترکیه در مقدار مطلق است، اما رتبه‌اش به دلیل گزارش‌های ناقص IMF پایین‌تر نشان داده می‌شود.

روند تاریخی ذخایر طلای رسمی ایران

• دهه ۲۰۱۰: تحریم‌های هسته‌ای، ذخایر را به حدود ۹۰ تن کاهش داد. در ۲۰۱۲، CBI حدود ۹۰۷ تن خرید (ارزش ۵۴ میلیارد دلار).
• ۲۰۱۵-۲۰۲۰: با توافق برجام، ذخایر به ۱۱۱.۶ میلیارد دلار (شامل ۱۰% طلا) رسید، اما خروج ترامپ آن را به ۶۸ میلیارد دلار رساند.
• ۲۰۲۱-۲۰۲۳: تمرکز بر طلا؛ ۱۵% ذخایر به طلا تبدیل شد. تولید سکه‌های طلا توسط CBI برای کنترل تورم.
• ۲۰۲۴-۲۰۲۵: واردات طلا سه برابر شد (۱۰۰ تن در ۲۰۲۴). در Q2 ۲۰۲۵، خرید سکه و شمش ۲۰% افزایش یافت. فرزین اعلام کرد ایران “یکی از قوی‌ترین ذخایر طلا در دهه‌های اخیر” را دارد، که با فروش پهپاد به روسیه (پرداخت با طلا) تقویت شد.

عوامل کلیدی: تحریم‌ها، تورم ۴۰%+ در ایران، و افزایش قیمت جهانی طلا (از ۱۸۰۰ دلار در ۲۰۲۰ به ۳۴۰۰ دلار در ۲۰۲۵).

جایگاه ایران در ذخایر جهانی طلا

بر اساس گزارش منتشرشده از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس، ذخایر طلای ایران حدود 800 تن برآورد شده است که معادل تقریباً یک درصد از ذخایر جهانی بوده و ایران را در جایگاه هجدهم جهان قرار می‌دهد. این آمار نشان‌دهنده حضور قابل‌توجه ایران در میان کشورهای دارنده ذخایر طلا است، هرچند سهم کشور از تولید جهانی همچنان اندک باقی مانده است.

گزارش مزبور، که به بررسی وضعیت زنجیره فلزات راهبردی و به‌ویژه صنعت طلا در جهان و ایران پرداخته، نشان می‌دهد که ارزش صادرات جهانی طلا در سال 2022 به حدود 469 میلیارد دلار رسیده است و این فلز را به هفتمین کالای تجاری جهان تبدیل کرده است. با وجود این حجم از تجارت، صرفِ داشتن ذخایر طلا مزیت رقابتی محسوب نمی‌شود، بلکه توانایی تبدیل این ذخایر به شمش خالص، استفاده از فناوری‌های نوین، و ایجاد ساختارهای مالی بین‌المللی کارآمد است که امکان حضور مؤثر در بازار جهانی را فراهم می‌کند.

نکته قابل تأمل دیگر، تمرکز بالای ذخایر طلا در پنج کشور استرالیا، روسیه، آفریقای جنوبی، ایالات متحده و چین است که بیش از نیمی از ذخایر جهان را در اختیار دارند. در این میان، ایران نیز با قرارگیری در کمربند کانی‌سازی طلای موسوم به «پورفیری»، از پتانسیل مناسبی برای توسعه معادن و افزایش ظرفیت تولید برخوردار است.

در سال 1402، میزان تولید کانسنگ طلای ایران به 14 تن رسید که سهمی حدود 0.4 درصدی از تولید جهانی را شامل می‌شود. این در حالی است که کشورهای دارای ساختار زمین‌شناسی مشابه، تولیداتی به‌مراتب بالاتر دارند. به‌نظر می‌رسد عوامل متعددی مانع توسعه بخش بالادست زنجیره طلای ایران شده‌اند؛ از جمله محدودیت‌های زیست‌محیطی ناشی از استفاده از سیانور در فرآوری طلا، که منجر به مخالفت نهادهای نظارتی با صدور مجوزهای جدید شده است.

همچنین، با توجه به اینکه بخش عمده‌ای از ذخایر کشور از نوع کانسنگ سولفیدی است و ذخایر اکسیدی رو به اتمام هستند، اهمیت بهره‌برداری صنعتی از ذخایر سولفیدی بیش از پیش احساس می‌شود. این نوع کانسنگ‌ها نیازمند فناوری‌های پیچیده‌تر، زمان بیشتر برای فرآوری، و در برخی موارد بازیابی پایین‌تر هستند. از این‌رو، توسعه زیرساخت‌های فنی، سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرفته و اصلاح فرآیندهای تولید می‌تواند مسیر ارتقاء رتبه ایران در طلا را در بلندمدت هموار سازد.

رتبه ایران در تولید طلا

با وجود ذخایر قابل‌توجه و موقعیت زمین‌شناسی مساعد، ایران هنوز سهم محدودی از تولید طلای جهان را به خود اختصاص داده است. در حال حاضر، 24 معدن فعال طلا در کشور در حال بهره‌برداری‌اند و بر پایه آمار رسمی، حدود 0.2 درصد از طلای استخراج‌شده جهانی از این معادن تأمین می‌شود.

طبق گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت)، تولید سالانه طلا در ایران به 12 تن رسیده که نسبت به سال 1391 رشد چشم‌گیر 14 برابری را نشان می‌دهد. با این حال، در رتبه‌بندی جهانی، ایران در جایگاه 46 تولیدکنندگان طلا قرار دارد. این در حالی است که در سطح قاره آسیا، کشورمان رتبه دوازدهم را از نظر حجم تولید به خود اختصاص داده است.

در بُعد مصرف، ایران جایگاهی فراتر از تولید دارد. برخی منابع غیررسمی از قرار گرفتن ایران در میان 10 کشور نخست مصرف‌کننده طلا خبر می‌دهند. حتی در برخی گزارش‌ها، ایران به‌عنوان پنجمین کشور پرمصرف این فلز ارزشمند در جهان معرفی شده است. این تفاوت میان جایگاه تولید و مصرف، ضرورت ارتقای ظرفیت تولید داخلی را بیش از پیش آشکار می‌سازد.

از نظر ذخایر قطعی، برآوردهای وزارت صمت نشان می‌دهد که حدود 320 تن طلا در معادن کشور ذخیره شده و انتظار می‌رود این عدد در آینده نزدیک به 400 تن افزایش یابد. همچنین، بنا بر گزارش سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، بیش از دو هزار منطقه امیدبخش برای کشف طلا شناسایی شده که تاکنون 37 طرح اکتشافی تفصیلی روی آن‌ها انجام شده است و این طرح‌ها بیش از 1000 نقطه معدنی را پوشش می‌دهند.

مزیت زمین‌شناسی ایران در این حوزه نیز حائز اهمیت است. به‌دلیل قرارگیری کشور بر کمربند کانی‌سازی طلای جهانی، پتانسیل بالایی برای افزایش ظرفیت تولید طلا در ایران وجود دارد. تاکنون 74 کانسار طلا در کشور شناسایی شده است که مهم‌ترین آن‌ها شامل زرشوران و آق‌دره در آذربایجان غربی، داشکسن در کردستان، موته در اصفهان، کوه زر در خراسان رضوی و خارونا در آذربایجان شرقی هستند. این ذخایر با سرمایه‌گذاری و فناوری روز، می‌توانند نقش مؤثرتری در ارتقای جایگاه ایران در بازار جهانی طلا ایفا کنند.

وضعیت معادن طلا در ایران

در سال‌های 1401 و 1402، میزان استخراج کانسنگ طلا (شامل اکسیدی و سولفیدی) در ایران به ترتیب حدود 7,471 و 8,672 هزار تن بوده است. با توجه به عیار متوسط معادن که در حدود 1.65 گرم طلا به ازای هر تن کانسنگ است، میزان طلای استخراج شده در این دو سال به‌ترتیب حدود 12 و 14 تن تخمین زده می‌شود. این میزان تنها 0.4 درصد از تولید سالانه طلای معادن جهان را تشکیل می‌دهد.

با وجود اینکه ذخایر طلای ایران حدود یک درصد از ذخایر طلای جهان برآورد می‌شود و تولید جهانی معادن طلا بیش از 3 هزار تن در سال است، انتظار می‌رود ایران حداقل حدود 30 تن طلا در سال استخراج کند. این تفاوت نشان‌دهنده ظرفیت‌های بالقوه کشور و همچنین چالش‌های موجود در بهره‌برداری بهینه از معادن طلا است. در مقایسه، ترکیه که زمین‌شناسی مشابهی با ایران دارد، موفق شده تعداد معادن فعال خود را افزایش دهد و میزان تولید طلای خود را از حدود 1.4 تن در سال 2001 به 42 تن در سال 2020 برساند.

بر اساس گزارش‌ها، بیشترین تعداد پروانه‌های بهره‌برداری معادن طلا در استان‌های خراسان رضوی (10 پروانه)، آذربایجان شرقی (9 پروانه) و خراسان جنوبی (8 پروانه) صادر شده است. همچنین، استان‌های آذربایجان غربی و شرقی، خراسان و کردستان بیشترین ذخایر قطعی و احتمالی طلای کشور را در خود جای داده‌اند که نشان‌دهنده تمرکز اصلی فعالیت‌های معدنی در این مناطق است.

این داده‌ها نشان می‌دهد که ایران دارای ظرفیت‌های قابل توجهی در زمینه معادن طلا است، اما نیاز به توسعه بیشتر، سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری کارآمدتر برای افزایش تولید واقعی وجود دارد.

آسیب‌شناسی زنجیره ارزش طلا در ایران

با وجود افزایش چشمگیر تولید شمش طلا در کشور و پتانسیل‌های زمین‌شناسی مشابه با برخی کشورها، زنجیره ارزش طلا در ایران هنوز در وضعیت رضایت‌بخشی قرار ندارد و فاصله قابل توجهی با وضعیت مطلوب دارد.

یکی از مهم‌ترین دلایل توسعه نیافتگی این زنجیره، محدودیت در گسترش اکتشافات است که ناشی از دخالت و محدودیت‌های نهادهای ذی‌ربط بخش معدن، به‌ویژه سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان منابع طبیعی و جنگلداری، می‌باشد. این مداخلات بیشتر به دلیل نگرانی‌ها درباره پیامدهای زیست‌محیطی فرآیندهای استخراج و فراوری طلا صورت می‌گیرد.

علاوه بر این، عدم دسترسی کافی به فناوری‌های پیشرفته فراوری کانسنگ‌های سولفیدی، که بخش قابل توجهی از ذخایر طلای کشور را تشکیل می‌دهند، یکی دیگر از موانع اصلی توسعه زنجیره طلا به شمار می‌رود. ذخایر اکسیدی طلای کشور که تا کنون عمده تولید از آن‌ها بوده، به تدریج در حال کاهش است و توجه ویژه‌ای به کانسنگ‌های سولفیدی باید معطوف شود.

یکی از چالش‌های مهم در این حوزه، استفاده از سیانید در فرآیند فراوری است که به علت پتانسیل ایجاد آلودگی محیط‌زیستی، باعث نگرانی سازمان‌های حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی شده است. سیانید و ترکیبات آن می‌توانند باعث آلوده شدن آب‌های زیرزمینی و محیط‌زیست شوند، به همین دلیل صدور مجوزهای اکتشاف و بهره‌برداری در برخی مناطق با محدودیت و مخالفت مواجه شده است.

هرچند فناوری‌های مختلفی برای خنثی‌سازی و حذف سیانید از پساب‌های صنعتی وجود دارد و می‌توان با به‌کارگیری این روش‌ها، خطرات زیست‌محیطی را به حداقل رساند، اما استفاده از این فناوری‌ها هنوز به‌طور گسترده در کشور اجرایی نشده است.

علاوه بر این، روش‌های فعلی اکسیداسیون که برای فراوری کانسنگ‌های سولفیدی استفاده می‌شود، علاوه بر زمان‌بر بودن، باعث هدررفت بخشی از طلای موجود در کانسنگ و کاهش میزان بازیابی فلز می‌شوند. بنابراین، توسعه و بکارگیری فناوری‌های مدرن‌تر و تخصصی‌تر فراوری کانسنگ سولفیدی امری ضروری است تا بهره‌وری افزایش یافته و میزان طلای استخراج شده بهینه شود.

در مجموع، برای توسعه زنجیره ارزش طلا در ایران باید موانع زیست‌محیطی به شیوه‌ای علمی و فناورانه مدیریت شود، دسترسی به فناوری‌های پیشرفته فراوری بهبود یابد و هماهنگی بیشتری بین نهادهای مرتبط ایجاد گردد تا ظرفیت‌های بالقوه کشور در بخش معدن و تولید طلا به طور کامل تحقق یابد.

جایگاه ایران در فهرست دارندگان طلا همچنان نامشخص و مبهم است

بررسی‌ها نشان می‌دهد که آمار رسمی و دقیقی درباره میزان ذخایر طلای ایران در دسترس عموم نیست و این اطلاعات به طور محرمانه نزد نهادهای مسئول، به‌ویژه بانک مرکزی، باقی مانده است. مسئولان بانک مرکزی ایران به صورت رسمی این آمار را به نهادهای داخلی و خارجی اعلام نمی‌کنند و همین موضوع باعث شده وضعیت دقیق ایران در فهرست دارندگان طلا نامعلوم باقی بماند.

یکی از دلایل احتمالی این محرمانگی، مرتبط بودن آن با مسائل تحریم‌ها و قرارگیری ایران در لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی (FATF) است که محدودیت‌های قابل توجهی در مبادلات مالی و اطلاعات اقتصادی ایجاد کرده است.

با این حال، بر اساس گزارش موسسه تامسون رویترز در سال 2016، ایران به عنوان پنجمین خریدار بزرگ طلا در جهان شناخته شده بود و میزان طلای خریداری شده توسط کشور در آن سال بیش از 39 تن اعلام شده است. همچنین گزارش شورای جهانی طلا نشان می‌دهد که خرید طلا در سه‌ماهه اول سال 2017 نسبت به مدت مشابه سال قبل، با رشد حدود 27 درصدی همراه بوده است؛ این میزان بالاترین حجم خرید در دوره چهار ساله منتهی به سال 2017 بوده است.

به طور کلی، با وجود عدم شفافیت در آمار ذخایر طلا، شواهد موجود حکایت از رشد قابل توجه در میزان خرید و ذخیره‌سازی طلا در ایران دارد، اما جایگاه دقیق کشور در رتبه‌بندی جهانی همچنان به دلیل محدودیت‌های اطلاعاتی نامشخص است.

چرا ایران در تولید طلا عقب‌تر از ظرفیت واقعی خود است؟

ایران با وجود داشتن ذخایر قابل توجه طلا و ظرفیت‌های زمین‌شناسی مناسب، نتوانسته تولید طلا را به اندازه ظرفیت بالقوه خود توسعه دهد. چند عامل کلیدی باعث این عقب‌ماندگی شده‌اند:

• استفاده از تجهیزات قدیمی و نبود تکنولوژی مدرن: بخش عمده‌ای از معادن طلا در ایران با فناوری‌ها و تجهیزات سنتی و قدیمی فعالیت می‌کنند که بازدهی استخراج و فرآوری کانسنگ را کاهش می‌دهد. تکنولوژی‌های نوین فرآوری، به ویژه برای کانسنگ‌های سولفیدی پیچیده، هنوز به طور کامل در کشور به‌کار گرفته نشده است. نبود دسترسی به فناوری‌های پیشرفته به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های وارداتی نیز این مشکل را تشدید می‌کند.
• تحریم‌ها و محدودیت‌های سرمایه‌گذاری: تحریم‌های بین‌المللی مانع جذب سرمایه‌گذاری خارجی و انتقال تکنولوژی‌های پیشرفته به ایران شده‌اند. این موضوع باعث شده تا توسعه معادن و به‌روزرسانی تجهیزات با کندی مواجه شود. همچنین محدودیت در تامین قطعات و تجهیزات خاص مورد نیاز معادن، مشکلات عملیاتی را افزایش داده است.
• بوروکراسی اداری و عدم حمایت کافی: فرایندهای پیچیده اداری و نظارتی، طولانی بودن صدور مجوزها و تعارض منافع بین نهادهای مختلف، سرعت توسعه پروژه‌های معدنی را کاهش داده است. همچنین کمبود حمایت‌های مالی، فنی و سیاست‌گذاری‌های مشخص در جهت تسهیل فعالیت‌های معدنی باعث شده که سرمایه‌گذاران و شرکت‌های فعال در بخش طلا با موانع جدی مواجه شوند.

به طور خلاصه، ترکیب این عوامل باعث شده است که ظرفیت بالقوه ایران در تولید طلا به شکل کامل بهره‌برداری نشود و کشور نتواند در این حوزه به جایگاه واقعی خود برسد. رفع این چالش‌ها نیازمند اصلاحات ساختاری، به‌روزرسانی فناوری، تسهیل مقررات و جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی است.

راهکارهای ارتقا رتبه ایران در بازار جهانی طلا

جذب سرمایه‌گذاری در استخراج طلا

برای توسعه معادن طلا و افزایش تولید، جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی بسیار حیاتی است. ایران باید با ایجاد بسترهای شفاف و قابل اطمینان، سرمایه‌گذاران را تشویق کند. این شامل تضمین امنیت سرمایه، ارائه تسهیلات مالی و تسهیل در روند سرمایه‌گذاری می‌شود. همچنین ایجاد مشارکت‌های مشترک با شرکت‌های بین‌المللی می‌تواند انتقال فناوری و دانش فنی را تسهیل کند.

توسعه فناوری‌های نوین

به‌کارگیری فناوری‌های پیشرفته در اکتشاف، استخراج و فرآوری کانسنگ‌های طلا به خصوص کانسنگ‌های سولفیدی پیچیده، می‌تواند بازدهی و کیفیت تولید را افزایش دهد. ایران باید بر روی تحقیق و توسعه در بخش معدن سرمایه‌گذاری کند و همکاری‌های علمی و فناورانه با مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌ها را گسترش دهد. استفاده از فناوری‌های نوین محیط‌زیستی و فرآوری کم‌آلاینده نیز می‌تواند موانع زیست‌محیطی را کاهش دهد.

تسهیل صدور مجوزها و حمایت از بخش خصوصی

کاهش بوروکراسی و کوتاه کردن فرآیند صدور مجوزهای معدنی به شکل قابل توجه، می‌تواند فعالیت‌های معدنی را سرعت بخشد. همچنین حمایت‌های مالی، فنی و قانونی از شرکت‌های بخش خصوصی و استارتاپ‌ها در حوزه معدن، زمینه رشد و نوآوری را فراهم می‌کند. ایجاد محیطی رقابتی و شفاف، همراه با حمایت از سرمایه‌گذاران خرد و متوسط، به توسعه پایدار این صنعت کمک می‌کند.

طلا؛ سرمایه پایدار و محرک توسعه اقتصادی

طلا به عنوان یکی از مهم‌ترین دارایی‌های با ارزش، نقشی اساسی در اقتصاد کشورها ایفا می‌کند و در ایران نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. مهم‌ترین نقش‌های طلا در اقتصاد ایران عبارتند از:

• حفظ ارزش پول در شرایط تورمی: طلا به عنوان یک کالای با ارزش و با قابلیت حفظ ارزش در برابر تورم، به مردم و دولت امکان می‌دهد تا در دوره‌های افزایش نرخ تورم، دارایی‌های خود را از افت ارزش مصون نگه دارند. این ویژگی طلا باعث می‌شود افراد و نهادها به آن به عنوان یک سرمایه امن نگاه کنند، به ویژه در شرایط ناپایداری اقتصادی و افزایش نرخ تورم در ایران.
• تقویت ذخایر ارزی کشور: ذخایر طلای کشور به عنوان بخشی از دارایی‌های بانک مرکزی، نقش کلیدی در تقویت ذخایر ارزی ایفا می‌کند. این ذخایر به دولت کمک می‌کند تا در مواجهه با تحریم‌ها و نوسانات بازارهای بین‌المللی، ثبات مالی خود را حفظ کند و از نوسانات شدید ارزی جلوگیری نماید.
• افزایش صادرات غیرنفتی: صنعت طلا، علاوه بر استخراج، شامل فرآوری و تولید مصنوعات طلا نیز می‌شود که می‌تواند سهم قابل توجهی در صادرات غیرنفتی ایران داشته باشد. توسعه این بخش به کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی کمک می‌کند و ارزآوری مناسبی برای کشور به همراه دارد.

فرصت‌های توسعه بازار طلای ایران

برای بهره‌برداری بهینه از ظرفیت‌های طلای کشور و افزایش نقش اقتصادی آن، فرصت‌های متعددی وجود دارد که می‌تواند توسعه بازار طلا را رقم بزند:

• مشارکت با شرکت‌های خارجی: همکاری با شرکت‌های بزرگ و صاحب فناوری در حوزه اکتشاف، استخراج و فرآوری طلا می‌تواند انتقال تکنولوژی و دانش فنی را به ایران تسهیل کند. این مشارکت‌ها زمینه‌ساز افزایش ظرفیت تولید و بهبود کیفیت محصولات طلا خواهند بود.
• رشد صادرات فرآورده‌های طلا: توسعه صنایع تولید مصنوعات طلا، از جمله جواهرسازی و تولید مصنوعات صنعتی، می‌تواند باعث رشد صادرات این محصولات شود. ایجاد برندهای معتبر و حضور در بازارهای جهانی، جایگاه ایران را به عنوان یکی از صادرکنندگان معتبر طلا ارتقا خواهد داد.
• ارتقاء بهره‌وری معادن: با به‌کارگیری فناوری‌های نوین و روش‌های پیشرفته استخراج و فرآوری، می‌توان بهره‌وری معادن طلا را افزایش داد و ضایعات و تلفات را کاهش داد. این اقدام علاوه بر افزایش تولید، به حفظ محیط زیست نیز کمک می‌کند و توسعه پایدار این صنعت را تضمین می‌نماید.

نتیجه گیری