رشته اقتصاد چیست؟

رشته اقتصاد در دانشگاه به بررسی و تحلیل نظام‌های اقتصادی با تمرکز بر مبانی، اصول و چالش‌های دنیای تجارت می‌پردازد. این رشته هدفش تربیت افرادی است که با کسب مهارت‌های لازم، بتوانند در بنگاه‌های اقتصادی و سازمان‌های مرتبط در حوزه‌هایی مثل مدیریت فروش، تحلیل بازارهای مالی، مدیریت مالی و سایر مشاغل مشابه فعالیت کنند.

همچنین، هر رشته‌ای در دانشگاه به شخصیت و علاقه‌مندی‌های خاصی نیاز دارد و رشته اقتصاد نیز از این قاعده مستثنا نیست.

این رشته برای چه کسانی مناسب است؟

کسانی که قصد تحصیل در رشته اقتصاد را دارند، باید دارای پیش‌زمینه مناسبی در دروس تخصصی مانند ریاضی و آمار باشند. علاقه‌مندی به مطالعه و درک نظریه‌های اقتصادی و تکامل آن‌ها نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

زیرا در بیشتر دروس این رشته، از مباحث پیشرفته ریاضی و تحلیل‌های آماری برای بررسی و تحلیل رابطه بین شاخص‌های اقتصادی استفاده می‌شود. به همین دلیل، داشتن توانایی در این حوزه‌ها برای موفقیت در رشته اقتصاد ضروری است.

انتخاب رشته و قبولی در رشته اقتصاد

شرایط ورود به رشته اقتصاد بسته به دانشگاه و کشور ممکن است متفاوت باشد، اما به طور کلی، داشتن پیش‌زمینه قوی در ریاضیات و انگلیسی یا معادل ملی آن برای دانشگاه‌های غیرانگلیسی‌زبان الزامی است. مهم‌ترین دروس برای موفقیت در این رشته شامل ریاضیات، تجارت و آمار است و کسب نمرات بالا در این دروس می‌تواند شانس پذیرش شما را افزایش دهد.

دانش‌آموزان از گروه‌های آزمایشی ریاضی، تجربی و انسانی می‌توانند رشته اقتصاد را انتخاب کنند. در مقطع کارشناسی، رشته اقتصاد شامل شش گرایش اصلی است: اقتصاد نظری، اقتصاد بازرگانی، اقتصاد کشاورزی، اقتصاد پول و بانکداری، اقتصاد صنعتی، و اقتصاد حمل و نقل. توجه داشته باشید که برای داوطلبان علوم انسانی، گرایش اقتصاد نظری ارائه نمی‌شود.

تفاوت بین گرایش‌های مختلف رشته اقتصاد در مقطع کارشناسی معمولاً کمتر از ۳۰ واحد درسی است و دانشجویان می‌توانند واحدهای اختیاری خود را از دیگر گرایش‌ها انتخاب کنند، بنابراین تفاوت‌های زیادی بین آن‌ها وجود ندارد.

هر سال، حدود ۴ هزار نفر در دانشگاه‌های کشور در رشته اقتصاد پذیرش می‌شوند که زیر ۱۰۰ نفر از این تعداد به دانشگاه‌های برتر دولتی تعلق دارد. برخی دانشگاه‌ها نیز پذیرش دانشجویان رشته اقتصاد را بدون کنکور و صرفاً بر اساس سوابق تحصیلی انجام می‌دهند.

به طور کلی، متقاضیان رشته اقتصاد باید توجه داشته باشند که این رشته از زیرگروه‌های انسانی دارای رتبه بالاتری است و کسب رتبه‌های خوب در گروه‌های آزمایشی مختلف نیاز به تقویت دروس متفاوت دارد. بنابراین، با توجه به علاقه‌مندی‌ها و استعدادهای درسی خود، انتخاب کنید که از کنکور کدام گروه آزمایشی وارد رشته اقتصاد شوید.

ارتباط دروس دبیرستان با دروس رشته‌ی اقتصاد

دانش‌آموختگان رشته‌ی علوم انسانی در دبیرستان، با مفاهیم اولیه اقتصاد آشنا هستند، زیرا این مباحث جزو دروس تخصصی آن‌ها به‌شمار می‌رود. اما برای دانش‌آموختگان رشته‌های ریاضی و فیزیک و علوم تجربی، همان‌طور که قبلاً اشاره شد، علاقه‌مندی به علوم انسانی و داشتن توانایی تحلیل اقتصادی، از اهمیت بالایی برخوردار است تا بتوانند در این رشته به موفقیت دست یابند.

همچنین، دروس ریاضیات و آمار که از پایه‌های اصلی رشته اقتصاد محسوب می‌شوند، نقش مهمی در موفقیت دانشجویان ایفا می‌کنند و داشتن عملکرد قوی در این دروس در دوران دبیرستان، به یادگیری بهتر اقتصاد در دانشگاه کمک شایانی خواهد کرد.

رشته اقتصاد یکی از بهترین گزینه‌ها برای دانش‌آموزانی است که به موضوعاتی مانند تحلیل نمودارها، مسائل مالی، اقتصاد کلان، جامعه‌شناسی، و پیش‌بینی انواع بازارها علاقه‌مند هستند.
به یاد داشته باشید که اقتصاد فقط به مسائل ریاضی محدود نمی‌شود، بنابراین نباید به دلیل ترس از ریاضی، فرصت‌های این رشته را نادیده بگیرید.

توانمندی‌ها و مهارت‌های لازم در رشته

افرادی که قصد تحصیل در رشته اقتصاد را دارند، باید به مباحث اقتصادی و مالی علاقه‌مند باشند. آن‌ها باید کنجکاو و اهل تحقیق بوده و توانایی شناسایی مسائل مالی و اقتصادی و ارائه راه‌حل‌های مناسب را داشته باشند.

بخش زیادی از فعالیت‌های اقتصاددانان به گردآوری و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای آماری و کامپیوتری مربوط می‌شود؛ بنابراین، علاوه بر توانایی ذهنی برای تحلیل داده‌ها، تسلط بر کامپیوتر و نرم‌افزارهای آماری نیز ضروری است.

خلاقیت و ایده‌پردازی از ویژگی‌های مهم برای موفقیت در این رشته هستند. افرادی که این توانایی‌ها را دارند، معمولاً سریع‌تر در محیط کار پیشرفت می‌کنند.

تعداد واحد های گرایش این رشته

گرایش‌های مختلف رشته اقتصاد معمولاً کمتر از 30 واحد با یکدیگر تفاوت دارند و 9 واحد از دروس به‌طور اختیاری است که دانشجویان می‌توانند از میان دروس گرایش‌های دیگر انتخاب کنند. برخی از دروس اختصاصی این گرایش‌ها نیز مشترک است، به همین دلیل تفاوت‌های قابل توجهی بین آن‌ها وجود ندارد. برای مثال، گرایش اقتصاد پول و بانکداری دارای 11 درس اختصاصی است که 4 درس آن با گرایش اقتصاد بازرگانی مشترک است.

رشته اقتصاد قابل انتخاب برای هر سه گروه آزمایشی ریاضی، تجربی و انسانی است، اما گرایش اقتصاد نظری تنها برای داوطلبان گروه انسانی ارائه می‌شود. با اینکه بسیاری از دروس علوم انسانی به حفظیات وابسته هستند، علم اقتصاد از این قاعده مستثنی است و به مباحث تئوری و تحلیلی توجه ویژه‌ای دارد. لذا، برای ورود به این رشته، حتماً باید علاقه و استعداد خود را در دروس مرتبط مد نظر قرار دهید.

مهارت‌ها و توانمندی‌های لازم برای این رشته

• ریاضی و محاسبات: اقتصاد به بررسی شرایط اقتصادی با استفاده از داده‌های ریاضی و محاسبات پرداخته و هرچند اهمیت ریاضی در این رشته کمتر از رشته‌های مهندسی است، همچنان نقش مهمی دارد.
• آمار:آمار پایه و اساس بسیاری از علوم و تحلیل‌های منطقی است. بدون استفاده از اصول آماری، دستیابی به نتایج دقیق و معتبر دشوار است.
• جامعه‌شناسی:اقتصاد در بستر جامعه و برای خدمت به آن عمل می‌کند. بنابراین، شناخت ساز و کارهای اجتماعی و شرایط جامعه در تحلیل‌های اقتصادی بسیار اهمیت دارد.
• روانشناسی:اقتصاد به بررسی رفتار و تصمیم‌گیری‌های اقتصادی افراد می‌پردازد. ارتباط نزدیکی بین روانشناسی، علوم شناختی و اقتصاد وجود دارد. به‌عنوان مثال، اقتصاد رفتاری، شاخه‌ای از اقتصاد است که بر مبنای روانشناسی شکل گرفته است.
• علوم سیاسی:اقتصاد و سیاست به شدت به یکدیگر وابسته‌اند. تصمیمات کلیدی کشورها بر مبنای مفاهیم اقتصادی اتخاذ می‌شود، بنابراین آشنایی با سیاست‌های خرد و کلان برای اقتصاددانان ضروری است.
• منطق:تئوری‌های اقتصادی باید واقعیت‌ها و راهکارهای عملی برای حل مشکلات واقعی را توضیح دهند. بنابراین، منطق نقش مهمی در تحلیل‌های اقتصادی دارد.
• فلسفه:تئوری‌های اقتصادی فقط به ساختار ریاضی محدود نمی‌شوند. پیوندی درونی بین فلسفه و اقتصاد از طریق امور اخلاقی و تعاملات انسانی وجود دارد. از طریق فلسفه، می‌توان به سوالاتی مانند نقش ارزش‌های اخلاقی در اقتصاد پاسخ داد.
• علوم اجتماعی:اقتصاد به عنوان یک علم اجتماعی، هم تحت تأثیر مسائل اجتماعی است و هم بر آن‌ها تأثیر می‌گذارد. علاوه بر اطلاعات درسی، توانایی‌ها و خلاقیت‌های ذهنی در موفقیت در این رشته اهمیت زیادی دارد.
• توانایی تجزیه و تحلیل:دانشجویان اقتصاد باید توانایی تحلیل داده‌ها، روندها و مدل‌ها را داشته باشند. این مهارت در هر صنعتی کاربرد دارد و برای ایجاد دیدگاه‌ها و نتیجه‌گیری‌های دقیق ضروری است.
• تفکر انتقادی:تفکر انتقادی برای ارزیابی مسائل اقتصادی از جنبه‌های مختلف اهمیت دارد و به شما کمک می‌کند تا با دیدی جامع و باز تصمیم‌گیری کنید.
• مهارت حل مسئله:توانایی تمرکز بر مسائل اقتصادی، تعریف آن‌ها و ارائه راه‌حل‌های استراتژیک، جزء مهارت‌های ضروری برای اقتصاددانان است.
• برقراری ارتباط:توانایی برقراری ارتباط مؤثر با تیم‌های همکار و ارائه تحلیل‌ها و ایده‌ها به دیگران برای موفقیت در این حوزه بسیار مهم است.
• پشتکار و کنجکاوی:اقتصاد و مسائل مرتبط با آن به طور مداوم در حال تغییر هستند. لذا، پیگیری مداوم و جستجو در موضوعات مختلف ضروری است.
• مهارت‌های کامپیوتری:بخش عمده‌ای از کارهای اقتصاددانان شامل جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها با استفاده از کامپیوتر است. تسلط بر مهارت‌های ICDL و نرم‌افزارهای آماری برای موفقیت در این رشته الزامی است.
• شرایط تحصیل در مقطع کارشناسی رشته اقتصاد:رشته اقتصاد در زیرگروه 3 علوم انسانی قرار دارد، اما داوطلبان از سایر گروه‌های آزمایشی مانند علوم تجربی و ریاضی نیز می‌توانند در کنکور این رشته شرکت کنند. پذیرش در این رشته به دو روش انجام می‌شود:با کنکور و بدون کنکور. دانشگاه‌های دولتی، پردیس‌های خودگردان، دانشگاه پیام نور، مؤسسات آموزش عالی و دانشگاه آزاد پذیرش این رشته را انجام می‌دهند. پذیرش بدون کنکور این رشته بر اساس سوابق تحصیلی داوطلبان و با توجه به معدل کتبی دیپلم آن‌ها صورت می‌گیرد.

دروس دانشگاهی رشته اقتصاد

دوره تحصیل کارشناسی رشته اقتصاد به مدت 4 سال و معادل 8 ترم تحصیلی است. دانشجویان این دوره موظف به گذراندن 136 واحد درسی می‌باشند. واحدهای درسی دوره کارشناسی رشته اقتصاد به شرح زیر است:

• دروس عمومی: 20 واحد
•  دروس اصلی: 78 واحد
•  دروس اختصاصی اجباری: 28 واحد
• دروس اختصاصی اختیاری: 9 واحد

 دروس ریاضی محور در مقطع کارشناسی 

در مقطع کارشناسی رشته اقتصاد، دروس ریاضی محور به شرح زیر است:

•  ریاضی 1 و 2
•  آمار 1 و 2
•  اقتصاد خرد و کلان
•  پول و بانکداری

با این حال، لازم به ذکر است که تمامی واحدهای درسی رشته اقتصاد به ریاضی محدود نمی‌شود. اقتصاد به‌طور کلی به عنوان یک علم انسانی شناخته می‌شود و ریاضیات و آمار تنها ابزارهایی برای تحلیل در این رشته هستند. بنابراین، حتی اگر در ریاضی ضعیف باشید، با تلاش و پشتکار می‌توانید در رشته اقتصاد موفق باشید و نیازی نیست که ترس از ریاضی و آمار را بیش از حد بزرگ کنید.

 گرایش‌های رشته اقتصاد در مقطع کارشناسی

رشته اقتصاد در مقطع کارشناسی شامل شش گرایش اصلی است. این گرایش‌ها معمولاً کمتر از 30 واحد درسی با یکدیگر تفاوت دارند و 9 واحد از دروس به‌طور اختیاری است که دانشجویان می‌توانند از میان دروس گرایش‌های دیگر انتخاب کنند. برخی از دروس اختصاصی این گرایش‌ها نیز مشترک است، به همین دلیل تفاوت‌های قابل توجهی بین آن‌ها وجود ندارد.

به عنوان مثال، در گرایش اقتصاد پول و بانکداری، 11 درس اختصاصی وجود دارد که 4 درس آن با گرایش اقتصاد بازرگانی مشترک است.

رشته اقتصاد برای داوطلبان از سه گروه آزمایشی ریاضی، تجربی و انسانی قابل انتخاب است، با این تفاوت که گرایش اقتصاد نظری فقط برای داوطلبان گروه انسانی ارائه می‌شود.

 گرایش اقتصاد نظری

در گرایش اقتصاد نظری، تمرکز اصلی بر مباحث ریاضی و تحلیل‌های نظری است و اصول تجارت به طور خاص بررسی نمی‌شود. در این گرایش، دانشجویان با موضوعاتی مانند اسناد اعتباری ارزی، عملکرد بانک‌های داخلی و خارجی، سیاست‌های پولی و مالی، و تجزیه و تحلیل صورت‌حساب‌های مالی آشنا می‌شوند.

دروس تخصصی گرایش اقتصاد نظری شامل موارد زیر است:

•  اقتصاد مدیریت
•  اقتصادسنجی
•  اقتصاد منابع
• اقتصاد ریاضی
•  تاریخ و عقاید اقتصادی
• برنامه‌ریزی اقتصادی

گرایش اقتصاد کشاورزی

در گرایش اقتصاد کشاورزی، دانشجویان علاوه بر مباحث اقتصادی، باید با موضوعات مرتبط با کشاورزی مانند آب و هوا، خاک، محصولات کشاورزی، و زراعت نیز آشنا شوند. این آشنایی به آن‌ها کمک می‌کند تا به عنوان کارشناس اقتصادی در بازار محصولات کشاورزی نظر دهند.

دروس تخصصی گرایش اقتصاد کشاورزی شامل موارد زیر است:

• اقتصاد کشاورزی
•  اقتصادسنجی
•  توسعه و سیاست کشاورزی
•  اقتصاد منابع
• بازاریابی محصولات کشاورزی
•  ارزیابی طرح‌های اقتصادی
•  جامعه‌شناسی روستایی
•  مدیریت مزرعه
•  پژوهش عملیاتی

گرایش اقتصاد صنعتی

در گرایش اقتصاد صنعتی، دانشجویان با مباحثی نظیر ساختار بازار صنعت، سیاست‌های رقابتی، منافع مصرف‌کننده، بازرگانی بین‌المللی، مزایا و معایب انحصار، هزینه‌ها، و حقوق و مقررات کاری که تنظیم‌کننده روابط بین کارگران و کارفرمایان است، آشنا می‌شوند.

دروس تخصصی گرایش اقتصاد صنعتی شامل موارد زیر است:

•  اقتصاد صنعتی
•  اقتصاد نظری
• اقتصاد منابع
•  مدیریت تولید
•  حسابداری شرکت‌ها
•  حسابداری صنعتی
•  ارزیابی طرح‌های اقتصادی
•  اقتصادسنجی
•  حقوق کار و روابط صنعتی
•  پژوهش عملیاتی

 گرایش اقتصاد پول و بانکداری

در گرایش اقتصاد پول و بانکداری، دانشجویان با روش‌های عملکرد بانک‌های داخلی و خارجی، اسناد اعتباری ارزی، سیاست‌های پولی و مالی، و تحلیل صورت‌حساب‌های مالی آشنا می‌شوند. این گرایش به بررسی سیاست‌های ثبات اقتصادی و روش‌های تأمین منابع مالی نیز می‌پردازد.

دروس تخصصی گرایش اقتصاد پول و بانکداری شامل موارد زیر است:

• عملیات بانکی داخلی
•  عملیات بانکی خارجی
•  بانکداری اسلامی
•  سازمان‌های پولی و مالی بین‌المللی
•  تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی
•  تأمین منابع مالی و بورس اوراق بهادار
• سیاست‌های پولی و مالی
•  روش‌های مقداری در بازرگانی
•  حسابداری شرکت‌ها
•  ارزیابی طرح‌های اقتصادی
•  مدیریت مالی

گرایش اقتصاد حمل و نقل

گرایش اقتصاد حمل و نقل به بررسی روش‌های حمل و نقل سنتی و مدرن، ویژگی‌ها و مفاهیم مرتبط با حمل و نقل، نحوه ارزیابی خدمات حمل و نقل، و تحلیل نظریه‌های مختلف و توسعه اقتصادی می‌پردازد. هدف این گرایش ایجاد نگرش اقتصادی به مسائل حمل و نقل کشور است.

دروس مشترک در همه گرایش‌های رشته اقتصاد عبارتند از:

•  زبان خارجی تخصصی
•  روش تحقیق
•  اصول حسابداری
•  اصول سازمانی و مدیریت
•  حقوق تجارت
•  مبانی جامعه‌شناسی
• ریاضیات
• آمار
• پول و بانکداری
• مبانی فقهی اقتصاد صدر اسلام
• نظام‌های اقتصادی
•  جغرافیای اقتصادی ایران
• اقتصاد خرد
•  اقتصاد کلان
•  تجارت بین‌الملل
• اقتصاد توسعه
• اقتصاد ایران

وضعیت ادامه تحصیل رشته اقتصاد در مقاطع بالاتر

فارغ‌التحصیلان کارشناسی رشته اقتصاد می‌توانند با شرکت در آزمون کارشناسی ارشد مجموعه علوم اقتصادی، ادامه تحصیل دهند. در مقطع کارشناسی ارشد، دانشجویان می‌توانند یکی از گرایش‌های زیر را انتخاب کنند:

•  علوم اقتصادی
•  توسعه اقتصادی و برنامه‌ریزی
•  برنامه‌ریزی سیستم‌های اقتصادی
•  اقتصاد انرژی
•  بانکداری اسلامی
•  اقتصاد و تجارت الکترونیک
•  اقتصاد اسلامی
•  اقتصاد نظری
•  اقتصاد شهری
•  اقتصاد فرهنگ و هنر
•  اقتصاد محیط زیست
• اقتصاد مالی اسلامی
•  اقتصاد آموزش
•  اقتصاد نفت و گاز
•  تجارت نفت و گاز
•  نهادها و سیاست‌های بین‌الملل در نفت و گاز
•  حقوق تجاری و قراردادهای بین‌المللی نفت و گاز
•  مدیریت مالی نفت و گاز

 تحصیل در رشته اقتصاد در ایران و در مقاطع بالاتر

در ایران، شما می‌توانید در رشته اقتصاد در مقاطع زیر ادامه تحصیل دهید:

•  کارشناسی
• کارشناسی ارشد
•  دکتری

شرایط ورود به این مقاطع تحصیلی بسته به دانشگاه و کشوری که در آن تحصیل می‌کنید، متفاوت است. به‌طور کلی، مدارک پایه در ریاضیات و انگلیسی یا معادل‌های ملی آن (در صورتی که انگلیسی زبان اصلی نیست) مورد نیاز است. همچنین، کسب نمرات بالا در مباحثی چون ریاضیات، تجارت و آمار می‌تواند درخواست شما را برای دانشگاه‌ها جذاب‌تر کند.

بسیاری از دانشگاه‌های معتبر جهانی نیز در رشته اقتصاد دانشجو جذب می‌کنند. ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر می‌تواند شانس شما را برای استخدام در بخش‌های دولتی و غیردولتی، افزایش درآمد، و مهاجرت به کشورهای دیگر افزایش دهد.

سخن آخر

رشته اقتصاد یکی از محبوب‌ترین رشته‌های علوم انسانی در دانشگاه‌ها است و در سال‌های اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده است. تحصیل در این رشته از مقاطع کاردانی تا دکتری امکان‌پذیر است و داوطلبان می‌توانند به روش بدون کنکور (بر اساس سوابق تحصیلی) در دانشگاه‌های آزاد، غیرانتفاعی و پیام نور اقدام کنند.

بازار کار رشته اقتصاد گسترده و متنوع است و شامل مشاغل مرتبط با حسابداری، مدیریت مالی، مدیریت و توسعه برند و بسیاری از حوزه‌های دیگر می‌شود. اکثر شرکت‌ها شرایط مناسبی برای استخدام فارغ‌التحصیلان این رشته فراهم کرده‌اند.