تراژدی مشاعات Tragedy of the Commons

تراژدی مشاعات یا تراژدی منابع مشترک (Tragedy of the Commons) یکی از مفاهیم کلیدی در اقتصاد و علوم اجتماعی است که به مشکلات ناشی از استفاده بی‌رویه از منابع مشترک و بدون مالکیت خاص اشاره دارد. این پدیده برای اولین بار توسط گرت هاردین (Garrett Hardin) در مقاله‌ای که در سال 1968 منتشر شد، به صورت جامع بررسی شد. هاردین نشان داد که چگونه استفاده نادرست و خودخواهانه از منابع مشاع می‌تواند منجر به نابودی این منابع شود.

تراژدی مشاعات وضعیتی است که در آن افراد، هنگام استفاده از یک منبع مشترک و محدود، به‌دلیل نبود مالکیت شخصی و نبود انگیزه برای حفظ و مدیریت بهینه منبع، به بهره‌برداری بیش از حد روی می‌آورند. در نتیجه، منبع تخریب می‌شود و در نهایت، همه افراد ضرر می‌کنند.

ویدئو آموزشی مرتبط با این مطلب

ریشه های تراژدی مشاعات

اصطلاح تراژدی مشاعات که توسط گارِت هاردین در سال 1968 مطرح شد، به وضعیتی اشاره دارد که در آن منابع مشترک (مثل زمین‌های عمومی یا منابع طبیعی) به‌طور نامحدود توسط افراد یا گروه‌ها بهره‌برداری می‌شود، و این رفتار در نهایت به کاهش یا نابودی این منابع منجر می‌شود.

هاردین این مفهوم را با استفاده از مثالی از یک مزرعه مشترک توضیح داد که در آن چند کشاورز از یک زمین استفاده می‌کنند. هر کشاورز به‌طور فردی انگیزه دارد تا دام بیشتری به مزرعه بیاورد، زیرا از این طریق سود بیشتری به دست می‌آورد.

اما مشکلی که پیش می‌آید این است که کشاورزان به‌طور جمعی نمی‌توانند یا نمی‌خواهند در مورد استفاده از این منبع مشترک هم‌نظر باشند. هر کشاورز معتقد است که اضافه کردن یک دام بیشتر تاثیر زیادی بر کلیت مزرعه نخواهد داشت، چرا که سایر کشاورزان نیز همین رفتار را دارند. این تفکر منجر به این می‌شود که در نهایت تعداد دام‌ها بیش از ظرفیت مزرعه شود و زمین و منابع طبیعی دیگر قادر به تأمین نیازها نباشند. در نتیجه، همگان متضرر می‌شوند.

این پدیده به نوعی به معضل “مشاعات” اشاره دارد که در آن هر فرد یا گروه منافع کوتاه‌مدت خود را پیگیری می‌کند، در حالی که اثرات بلندمدت بر کل سیستم به نفع هیچ‌کس نخواهد بود. هاردین در مقاله‌اش تأکید می‌کند که برای جلوگیری از این تراژدی، نیاز به نظارت، قانون‌گذاری یا تدابیر جمعی برای مدیریت منابع مشترک وجود دارد تا منافع بلندمدت جامعه حفظ شود.

علل بروز تراژدی مشاعات

علل بروز تراژدی مشاعات به عواملی اشاره دارند که باعث می‌شوند افراد یا گروه‌ها منابع مشترک را به‌طور غیرپایدار و به زیان کل جامعه استفاده کنند.

در اینجا، چهار علت عمده که به بروز این مشکل کمک می‌کنند توضیح داده شده‌اند:

نبود مالکیت خصوصی یا قوانین مشخص

زمانی که منابع مشترک مانند مراتع، آب‌های عمومی یا منابع طبیعی دیگر بدون مالکیت خصوصی یا قوانین مشخص در اختیار گروه‌های مختلف قرار می‌گیرند، خطر بروز تراژدی مشاعات افزایش می‌یابد. این وضعیت به این دلیل است که وقتی منابع در مالکیت مشترک قرار دارند و هیچ‌کس به‌طور مشخص مسئول حفظ و مدیریت آن‌ها نیست، افراد احساس می‌کنند که هیچ‌گونه مسئولیتی نسبت به کاهش یا تخریب منابع ندارند.

در واقع، هر فرد به‌طور مستقل به منابع نگاه می‌کند و بر این باور است که اگر از منبع به‌طور بیش از حد استفاده کند، تاثیری عمده بر وضعیت کلی آن نخواهد گذاشت. این باور باعث می‌شود که هر فرد یا گروه، به‌جای در نظر گرفتن منافع بلندمدت و حفاظت از منابع برای نسل‌های آینده، تنها به منافع کوتاه‌مدت خود فکر کند و به حداکثر بهره‌برداری از منابع بپردازد.

به عنوان مثال، کشاورزان در یک مزرعه مشترک ممکن است برای کسب سود بیشتر دام بیشتری وارد کنند، زیرا هر کشاورز بر این باور است که اضافه کردن چند دام اضافی تاثیری بر وضعیت کلی زمین نخواهد گذاشت و در نهایت به ضرر او تمام نمی‌شود. اما زمانی که همه کشاورزان همین رفتار را انجام دهند، ظرفیت زمین بیش از حد اشغال می‌شود و منابع طبیعی به سرعت تخریب خواهند شد.

این نوع رفتار فردی و عدم وجود مسئولیت مشترک در قبال حفظ منابع باعث می‌شود که به‌جای مدیریت مسئولانه و پایدار، منابع به‌طور بی‌رویه و بدون برنامه‌ریزی برای آینده مصرف شوند. برای جلوگیری از این وضعیت، نیاز به راهکارهایی مانند ایجاد مالکیت خصوصی (که افراد یا گروه‌ها را مسئول حفظ منابع می‌کند) یا تعیین قوانین و مقررات دقیق برای مدیریت منابع مشترک وجود دارد.

در این صورت، افراد با درک مسئولیت‌های خود در قبال منابع مشترک، تلاش خواهند کرد تا از تخریب آن‌ها جلوگیری کرده و از بهره‌برداری پایدار اطمینان حاصل کنند.

رفتار عقلانی فردی

یکی از جنبه‌های کلیدی تراژدی مشاعات، برخلاف تصورات اولیه که به بی‌عقلی یا کم‌فهمی افراد نسبت داده می‌شود، این است که این پدیده اساساً ناشی از رفتار عقلانی فردی است. این مفهوم را می‌توان به‌طور ساده این‌گونه توضیح داد که هر فرد به‌طور منطقی و با هدف حداکثرسازی منافع شخصی خود عمل می‌کند، حتی اگر این رفتار در نهایت به ضرر جامعه یا منابع مشترک منجر شود.

در یک وضعیت مشاعتی، مانند یک زمین مشترک یا منابع آب عمومی، هر فرد به‌طور عقلانی می‌بیند که مصرف بیشتر منابع یا استفاده بیشتر از آن‌ها (مثل آوردن دام‌های بیشتر به زمین) تاثیری قابل توجه بر کل منبع نخواهد داشت. این باور به دلیل این است که هر فرد فکر می‌کند که در مقیاس بزرگ‌تر، تأثیر اقدامات او آنقدر کوچک است که به‌تنهایی تفاوتی نمی‌کند.

به عبارت دیگر، هر فرد ممکن است فکر کند که اگر خودش یک دام بیشتر وارد کند، فشار زیادی به منبع وارد نمی‌شود و دیگران همین کار را خواهند کرد.

در نتیجه، هر فرد سعی می‌کند که منافع شخصی خود را حداکثر کند و از هر فرصتی برای بهره‌برداری بیشتر از منابع استفاده می‌کند. اما مشکلی که پیش می‌آید این است که وقتی همه افراد همین استراتژی را دنبال می‌کنند، نتیجه جمعی این رفتار به تخریب منابع می‌انجامد. وقتی تعداد زیادی از افراد به‌طور همزمان در حال بهره‌برداری بی‌رویه از یک منبع باشند، منابع به‌سرعت به پایان می‌رسند یا کیفیت آن‌ها کاهش می‌یابد.

در مثالی از چمن‌زار مشترک، فرض کنید هر دامداری به‌طور عقلانی تصمیم می‌گیرد که برای کسب سود بیشتر، دام بیشتری به زمین وارد کند. هر دامداری تصور می‌کند که دام اضافی او تاثیر چندانی بر وضعیت کلی چمن‌زار نخواهد داشت. اما اگر همه دامداران همین کار را انجام دهند، در نهایت ظرفیت چمن‌زار از بین می‌رود و زمین به حالت تخریب درمی‌آید، حتی اگر هر فرد به‌طور جداگانه، هیچ‌گونه خطری را برای منابع حس نکرده باشد.

نبود اطلاعات و آگاهی

نبود اطلاعات و آگاهی یکی از عوامل مهم بروز تراژدی مشاعات است. وقتی افراد یا گروه‌ها از تأثیرات منفی رفتارهای خود بر منابع مشترک آگاه نیستند، احتمالاً به بهره‌برداری بی‌رویه از آن‌ها ادامه می‌دهند. این کمبود آگاهی می‌تواند به دلایل مختلفی باشد:

• عدم دسترسی به اطلاعات صحیح: نبود داده‌های دقیق و شفاف در خصوص وضعیت منابع باعث می‌شود که افراد نتوانند تصمیمات آگاهانه بگیرند.
• درک نادرست از نتایج بلندمدت: افراد ممکن است تأثیرات منفی استفاده بی‌رویه از منابع را در کوتاه‌مدت نادیده بگیرند و به منافع فوری خود توجه کنند.
• فرض رفتار مشابه دیگران: افراد ممکن است فکر کنند که دیگران نیز به همان شکل از منابع استفاده می‌کنند و از این رو، تأثیر اقدامات خود را ناچیز می‌بینند.
• عدم آموزش و فرهنگ‌سازی: عدم آموزش کافی درباره مدیریت پایدار منابع باعث می‌شود که مردم از پیامدهای منفی رفتارهای خود غافل شوند.

برای مقابله با این مشکل، باید آگاهی عمومی افزایش یابد و اطلاعات صحیح در اختیار افراد قرار گیرد تا تصمیمات آگاهانه‌تری در خصوص منابع مشترک اتخاذ کنند.

ضعف در اجرای قوانین

ضعف در اجرای قوانین یکی از دلایل اصلی بروز تراژدی مشاعات است. حتی اگر قوانین یا مقرراتی برای حفاظت از منابع مشترک وجود داشته باشد، اگر نظارت و اجرای این قوانین به‌طور مؤثر انجام نشود، افراد می‌توانند به بهره‌برداری بی‌رویه ادامه دهند.

برخی از دلایل این ضعف عبارتند از:

• کمبود منابع نظارتی: در بسیاری از موارد، نهادهای نظارتی ممکن است منابع مالی و انسانی کافی برای پیگیری و نظارت بر رعایت قوانین نداشته باشند. این کمبود منابع می‌تواند موجب شود که قوانین به‌طور کامل اجرا نشوند.
• فساد: در برخی جوامع، فساد در نهادهای دولتی یا نظارتی می‌تواند موجب شود که افراد از نقض قوانین فرار کنند. در چنین شرایطی، افرادی که قوانین را نقض می‌کنند، به‌راحتی می‌توانند از مجازات‌های قانونی بگریزند.
• مشکلات در هماهنگی نهادها: ضعف در هماهنگی و همکاری میان نهادهای دولتی یا محلی نیز می‌تواند مانع از اجرای مؤثر قوانین شود. به‌عنوان مثال، ممکن است یک نهاد مسئول حفاظت از منابع باشد، اما نهادهای دیگر نتوانند در اجرای صحیح قوانین همکاری کنند.

در نهایت، وقتی افراد می‌بینند که هیچ پیامد جدی برای نقض قوانین وجود ندارد، احتمالاً به بهره‌برداری بی‌رویه از منابع ادامه خواهند داد تا زمانی که این منابع به‌طور کامل از بین بروند. برای حل این مشکل، باید نظارت مؤثر و اجرای دقیق قوانین تقویت شود.

ویدئو آموزشی مرتبط با این مطلب

مثال‌های کلاسیک از تراژدی منابع مشترک

مثال‌های کلاسیک از تراژدی منابع مشترک نشان می‌دهند که چگونه بهره‌برداری بی‌رویه از منابع مشترک، در نهایت به ضرر همه اعضای جامعه می‌انجامد. این مثال‌ها به وضوح نمایانگر منطق تراژدی مشاعات هستند، جایی که هر فرد یا گروه به‌طور فردی به حداکثرسازی منافع خود فکر می‌کند، در حالی که در مجموع به تخریب منابع مشترک و زیان برای همه منتهی می‌شود.

در اینجا سه مثال کلاسیک آورده شده است:

چرای بیش از حد در مراتع مشترک

در یک دهکده که دارای مرتعی مشترک برای چرا است، هر کشاورز انگیزه دارد که دام‌های بیشتری به مرتع بیاورد تا از این طریق سود بیشتری کسب کند. اما از آنجا که هر کشاورز فقط به منافع شخصی خود فکر می‌کند و تصور می‌کند که اضافه کردن دام‌های بیشتر تأثیر زیادی بر کل مراتع ندارد، در نهایت فشار زیادی بر مراتع وارد می‌شود. این رفتار به مرور زمان باعث می‌شود که مرتع به‌طور کامل تخریب شود و دیگر قادر به بازسازی نباشد.

نتیجه این است که تمام کشاورزان، حتی کسانی که به‌طور معقولی از زمین استفاده می‌کنند، از کاهش کیفیت مراتع و ناتوانی در استفاده از آن‌ها آسیب می‌بینند.

ماهیگیری بی‌رویه در اقیانوس‌ها

اقیانوس‌ها به‌عنوان یک منبع مشترک برای ماهیگیری محسوب می‌شوند. اگر هر ماهیگیر به‌طور بی‌رویه و بدون توجه به محدودیت‌های طبیعی، اقدام به صید ماهی کند، جمعیت ماهی‌ها کاهش پیدا کرده و این منبع تجدیدپذیر دیگر قادر به بازسازی نخواهد بود.

در نتیجه، زمانی که تعداد ماهی‌ها کاهش یابد، تمام ماهیگیران از این کاهش بهره‌برداری رنج خواهند برد و همه قادر به صید ماهی به میزان گذشته نخواهند بود. این مثال نشان می‌دهد که منافع کوتاه‌مدت هر فرد در بهره‌برداری از منابع مشترک، در نهایت منجر به کاهش منابع برای همه می‌شود.

آلودگی هوا و آب

یکی دیگر از مثال‌های تراژدی مشاعات، آلودگی هوا و آب است. شرکت‌ها و افراد ممکن است به‌منظور کاهش هزینه‌های خود، زباله‌ها و مواد شیمیایی را در هوا یا آب تخلیه کنند. در این شرایط، چون هیچ هزینه مستقیم و فردی برای آلودگی وجود ندارد، هر فرد یا شرکت به‌طور جداگانه اقدام به تخلیه آلاینده‌ها می‌کند. اما به مرور زمان، این آلودگی‌ها تجمع می‌یابند و کیفیت منابع مشترک مانند هوا و آب به‌شدت کاهش می‌یابد.

نتیجه این وضعیت این است که تمامی افراد، حتی کسانی که به‌طور مستقیم آلودگی ایجاد نکرده‌اند، از کیفیت پایین منابع مشترک آسیب می‌بینند.

پیامدهای تراژدی منابع مشترک

پیامدهای تراژدی منابع مشترک می‌تواند تاثیرات گسترده‌ای بر منابع طبیعی، رفاه اجتماعی، اقتصاد و ساختار اجتماعی داشته باشد. این پیامدها به وضوح نشان‌دهنده‌ی آسیب‌های بلندمدتی هستند که از بهره‌برداری بی‌رویه و تخریب منابع مشترک ناشی می‌شود.

در ادامه، برخی از این پیامدها توضیح داده شده‌اند:

تخریب منابع طبیعی

یکی از مهم‌ترین پیامدهای تراژدی منابع مشترک، کاهش کیفیت و کمیت منابع طبیعی است. وقتی افراد به‌طور مکرر و بی‌رویه از منابع طبیعی مانند آب، زمین، جنگل‌ها، یا منابع دریایی استفاده می‌کنند، این منابع به تدریج از بین می‌روند. در این شرایط، نه تنها میزان منابع کاهش می‌یابد، بلکه کیفیت آن‌ها نیز کاهش می‌کند.

برای مثال، در اثر چرای بیش از حد در مراتع، زمین‌ها ممکن است از قابلیت خود برای رشد دوباره گیاهان محروم شوند. همچنین، ماهیگیری بی‌رویه می‌تواند باعث کاهش جمعیت ماهی‌ها به حدی شود که دیگر قابل بازسازی نباشند.

کاهش رفاه اجتماعی

زمانی که منابع مشترک تخریب می‌شوند، تمامی افراد جامعه از کاهش دسترسی به این منابع رنج می‌برند. این کاهش دسترسی ممکن است به طور مستقیم بر کیفیت زندگی افراد تأثیر بگذارد. برای مثال، اگر آب‌های مشترک آلودگی پیدا کنند، این مسئله می‌تواند سلامت عمومی جامعه را تهدید کند. به علاوه، در شرایطی که منابع طبیعی دیگر قادر به تأمین نیازهای جامعه نباشند، رفاه کلی جامعه کاهش یافته و افراد مجبور می‌شوند از منابع کم‌تر و با کیفیت پایین‌تر استفاده کنند.

نابرابری اقتصادی

در مواقعی که منابع مشترک دچار تخریب می‌شوند، ممکن است گروه‌هایی که توانایی بیشتری برای بهره‌برداری از این منابع دارند، سهم بیشتری از آن‌ها را به خود اختصاص دهند. این مسئله منجر به نابرابری در دسترسی به منابع می‌شود.

به‌عنوان مثال، افرادی که قدرت مالی بیشتری دارند، می‌توانند منابع را خریداری یا کنترل کنند و به‌این‌ترتیب، افراد فقیرتر از دسترسی به این منابع محروم می‌شوند. در این صورت، نه تنها دسترسی به منابع کاهش می‌یابد، بلکه افراد با درآمد پایین‌تر نمی‌توانند از منابع طبیعی بهره‌مند شوند و این به گسترش شکاف‌های اقتصادی و اجتماعی منجر می‌شود.

کاهش اعتماد اجتماعی

تراژدی منابع مشترک می‌تواند به کاهش همکاری و اعتماد میان افراد در جامعه منجر شود. وقتی افراد مشاهده می‌کنند که دیگران از منابع به‌طور بی‌رویه استفاده می‌کنند و این باعث تخریب منابع می‌شود، احساس ناامیدی و بی‌اعتمادی در میان افراد افزایش می‌یابد. این وضعیت می‌تواند همکاری‌های اجتماعی را تضعیف کرده و باعث شود که افراد دیگر تمایلی به همکاری برای حل مشکلات جمعی نداشته باشند.

به‌علاوه، افراد ممکن است به این نتیجه برسند که تلاش برای حفظ منابع مشترک بی‌فایده است، زیرا دیگران همیشه آن‌ها را مورد بهره‌برداری بی‌رویه قرار خواهند داد.

راه‌حل‌های پیشنهادی برای جلوگیری از تراژدی مشاعات

مالکیت خصوصی

یکی از بهترین راه‌ها برای جلوگیری از نابودی منابع مشترک و حل مساله تراژدی مشاعات، تبدیل آن‌ها به مالکیت خصوصی است. وقتی افراد مالک یک منبع می‌شوند، ناگهان همه‌چیز تغییر می‌کند! چرا؟ چون حالا منبع به بخشی از دارایی آن‌ها تبدیل شده و هر تصمیمی درباره آن، مستقیماً به سود یا زیان خودشان ختم می‌شود.

مالکیت خصوصی، حس مسئولیت و انگیزه‌ای قوی برای مراقبت و بهره‌برداری هوشمندانه از منابع ایجاد می‌کند. افراد برای حفظ منابع خود و حتی بهبود آن‌ها تلاش می‌کنند، چون می‌دانند هر چقدر بهتر مدیریت کنند، سود بیشتری نصیبشان می‌شود.

• مثال: تصور کنید مراتعی وجود دارد که همه آزادند از آن استفاده کنند؛ در این صورت هر کس سعی می‌کند بیشترین بهره را ببرد و منابع به سرعت تخریب می‌شوند. اما اگر همین مراتع به مالکان مشخصی واگذار شود، آن‌ها تلاش می‌کنند مراتع‌شان همیشه سرسبز و پربار بماند تا در طولانی‌مدت سود بیشتری ببرند.

قوانین و مقررات

یکی از موثرترین ابزارهایی که دولت‌ها برای حفاظت از منابع مشترک در اختیار دارند، وضع قوانین و مقررات است. این قوانین، مانند سپری قوی، از منابع در برابر بهره‌برداری بی‌رویه محافظت می‌کنند. محدودیت‌هایی بر مقدار یا زمان استفاده از منابع تعیین می‌شود و دولت با چشمانی تیزبین، بر اجرای این مقررات نظارت می‌کند. متخلفان نیز با جریمه‌ها و تحریم‌های سنگین مواجه می‌شوند، تا هم درس عبرتی برای دیگران باشند و هم مسیر حفاظت از منابع هموارتر شود.

• مثال: تصور کنید قانون مشخصی برای صید ماهی در دریا وجود دارد که هر قایق فقط می‌تواند مقدار معینی ماهی صید کند. این قانون، نه تنها مانع تخلیه سریع ذخایر ماهی می‌شود، بلکه به بازسازی و پایداری این منابع کمک می‌کند، تا نسل‌های آینده هم از آن بهره‌مند شوند.

• مثال: در جوامع کشاورزی، مدیریت منابع آب به‌صورت مشارکتی می‌تواند نمونه‌ای الهام‌بخش باشد. کشاورزان با توافقاتی محلی، آب را به‌طور عادلانه تقسیم می‌کنند و هرکسی سهم خود را می‌داند، بدون اینکه نیازی به دخالت مستقیم دولت باشد. نتیجه؟ منابع پایدارتر و جامعه‌ای همبسته‌تر!

استفاده از ابزارهای اقتصادی

دولت‌ها می‌توانند از ابزارهای اقتصادی برای تغییر رفتار افراد و جلوگیری از بهره‌برداری بی‌رویه از منابع استفاده کنند. این ابزارها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که افراد و شرکت‌ها را به انتخاب‌های پایدارتر و دوستدار محیط زیست هدایت می‌کنند. به‌عنوان مثال، وضع مالیات بر فعالیت‌هایی که منابع را تخریب می‌کنند، مانند مالیات بر آلودگی، می‌تواند هزینه‌های منفی این فعالیت‌ها را برای افراد یا شرکت‌ها افزایش دهد.

از سوی دیگر، اعطای یارانه به فعالیت‌های دوستدار محیط زیست، مانند کشاورزی پایدار یا استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، این فعالیت‌ها را جذاب‌تر می‌کند. همچنین، تعیین تعرفه برای استفاده از منابع کمیاب موجب می‌شود که مصرف این منابع به‌طور معقول‌تری صورت گیرد. این روش‌ها با ایجاد مشوق‌ها و هزینه‌ها، افراد را به انتخاب‌های مسئولانه‌تر و سازگار با محیط زیست ترغیب می‌کنند.

• مثال: یکی از این ابزارها، وضع مالیات بر تولید کربن است که شرکت‌ها را به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تشویق می‌کند، به‌طوری که در بلندمدت، این سیاست‌ها به حفاظت از محیط زیست و بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کنند.

آموزش و آگاهی‌بخشی

آموزش و آگاه‌سازی عمومی درباره پیامدهای منفی استفاده بی‌رویه از منابع مشترک می‌تواند تأثیر قابل توجهی در تغییر رفتار افراد داشته باشد. وقتی مردم متوجه شوند که تخریب منابع چه خطرات و پیامدهای طولانی‌مدتی دارد، احتمالاً تصمیمات خود را بازنگری می‌کنند و به سمت انتخاب‌های پایدارتر می‌روند. برای این منظور، روش‌هایی مانند برگزاری کمپین‌های عمومی برای افزایش آگاهی، گنجاندن مسائل محیط‌ زیستی در سیستم آموزشی، و ارائه آمار و تحقیقات در مورد وضعیت منابع طبیعی می‌تواند در حل مشکل تراژدی مشاعات مؤثر باشد.

• مثال: کمپین‌های جهانی که مردم را به کاهش مصرف پلاستیک و استفاده از مواد قابل بازیافت تشویق می‌کند، نمونه‌ای از تأثیر آموزش و آگاهی در تغییر رفتار جمعی است.

ویدئو آموزشی مرتبط با این مطلب

نکات تکمیلی

• مفهوم تراژدی مشاعات یک مشکل اقتصادی است که در آن فرد با مصرف یک منبع، به جامعه آسیب می رساند.
• یک منبع مشترک یا مشاعات هر منبعی مانند آب یا زمین است که برای کاربران مزایای ملموسی فراهم می کند اما هیچ کس ادعای انحصاری بر آن ندارد.
• تراژدی مشاعات زمانی رخ می دهد که یک کالای اقتصادی در مصرف رقابتی، غیرقابل استثنا، کمیاب و یک منبع مشترک باشد.

نتیجه گیری

تراژدی مشاعات یک مسئله پیچیده و چند بعدی است که برای حل آن نیاز به رویکردی جامع و همکاری‌های جهانی داریم. برای مقابله با این چالش، باید راه‌حل‌هایی پیدا کنیم که نه تنها منافع فوری افراد را تأمین کند، بلکه به حفظ منابع مشترک برای نسل‌های آینده نیز کمک کند. در واقع، ایجاد تعادل میان نیازهای کنونی و تأمین منابع برای آیندگان، کلید حل این معضل است.

سوالات متداول

آیا تراژدی مشاعات باعث انقراض یک منبع شده است؟

انقراض پرنده دودو یک مثال تاریخی از تراژدی مشاعات است. دودو پرنده‌ای بی‌پرواز بود که به راحتی شکار می‌شد و تنها در چند جزیره کوچک زندگی می‌کرد. این پرنده منبع غذایی برای ملوانانی بود که به جنوب اقیانوس هند سفر می‌کردند. به دلیل شکار بی‌رویه، دودو تنها کمتر از یک قرن پس از کشف آن توسط دریانوردان هلندی در سال 1598 منقرض شد.

کجا تراژدی مشاعات در صنعت مشهود است؟

قبل از دهه 1960، صید ماهی کاد در آب‌های کم عمق نیوفاندلند (Grand Banks) بسیار فراوان بود. به دلیل فناوری محدود ماهیگیری آن زمان، صید ماهی در این منطقه همگام با چرخه طبیعی تخم‌ریزی ماهیان انجام می‌شد و این امکان وجود داشت که جمعیت ماهی کاد به طور پایدار بازسازی شود.

اما با پیشرفت‌های تکنولوژی ماهیگیری، صیادان قادر شدند مقادیر بسیار زیادی ماهی کاد صید کنند که این روند با چرخه طبیعی بازسازی جمعیت ماهی سازگار نبود. در نبود چارچوب‌های مالکیت یا قوانین مشترک برای مدیریت منابع، این صنعت به طور کامل تا سال 1990 فروپاشید. این مثال نشان می‌دهد که چگونه تراژدی مشاعات می‌تواند منجر به بهره‌برداری بیش از حد و نابودی منابع مشترک شود.

چگونه تراژدی مشاعات زمانی که کشورهای مختلف منابع را به اشتراک می‌گذارند، مدیریت می‌شود؟

در داخل هر کشور، دولت‌های محلی می‌توانند منابع مشترکی که مرزهای مشخصی دارند را مدیریت کنند. اما در سطح بین‌المللی، اعمال قوانین برای منابعی که بین چند کشور مشترک هستند، کار سختی است. اسکات بارت، اقتصاددان دانشگاه کلمبیا، می‌گوید که در مواردی که منابع قابل تقسیم نباشند، قوانین بین‌المللی درباره منابع مشترک عمدتاً داوطلبانه هستند و کشورها خود به‌طور ارادی آن‌ها را اجرا می‌کنند.

برای مشاهده مقالات کلیک کنید.

پیج اینستاگرام معین صادقیان کارشناس اقتصاد و مدرس بازار سرمایه