“مرد اقتصادی” مفهومی است که توسط جان استوارت میل در اواسط قرن نوزدهم معرفی شد. در حالی که ایده های آدام اسمیت به توسعه آن کمک کرده است، او این مفهوم را معرفی نکرد. به گفته مارشال (2005)، اقتصاد سیاسی کلاسیک اسمیت با “مطالعه ثروت و همچنین مطالعه انسان” سروکار داشت. اسمیت از رویکرد تاریخ استقرایی و روش قیاسی انتزاعی برای درک اقتصاد استفاده کرد . بنابراین، بر اساس اقتصاد سیاسی کلاسیک، انسان اقتصادی دارای عقلانیت فردی و اجتماعی است.

بر اساس جریان اصلی اقتصاد غرب، مفهوم ساده شده غریزه انسانی به عنوان پایه و اساس فرضیه «انسان اقتصادی منطقی» عمل می کند. با این حال، این فرض نیاز انسان به تعامل اجتماعی را نادیده می گیرد. با وجود این، بافت فرهنگی که در آن استفاده می شود اغلب عقلانیت آن را فرض می کند. علاوه بر این، مفهوم «انسان منطقی» ممکن است به معضلات اخلاقی مهمی در زمینه‌های اجتماعی شرقی تحت سلطه کنفوسیوس منجر شود.

تعاریف اصلی فرض انسان اقتصادی منطقی مبتنی بر فرض خودخواهی و اصل حداکثر سازی است که شرایط اجتماعی را نادیده می گیرد. این فرض بر این است که ماهیت نفع شخصی تنها راهنما برای تصمیم گیری های اقتصادی است. در حالی که محققانی مانند کانمن، اسمیت و سن این فرض را به چالش کشیده و تصحیح کرده اند، این نظریه همچنان فرض می کند که افراد همیشه منطقی هستند و تصمیمات آنها همیشه بر اساس منافع شخصی است.

مشخصات

از منظر نظریه اقتصادی، انتخاب عقلانی و منفعت شخصی دو ویژگی تعیین کننده مفهوم انسان اقتصادی هستند. این نظریه فرض می‌کند که انسان‌ها همیشه با نفع شخصی برانگیخته می‌شوند و به دنبال تصمیم‌گیری هستند که بیشترین سود را برای آن‌ها داشته باشد. انسان اقتصادی به عنوان مصرف کننده به دنبال به حداکثر رساندن ارزش است، در حالی که تولیدکنندگان به دنبال حداکثر کردن سود هستند . علاوه بر این ویژگی ها، انسان اقتصادی انگیزه به حداکثر رساندن درآمد را دارد و ویژگی هایی مانند استدلال، ظرفیت فکری، دانش کامل، منفعت شخصی محدود و ثبات انتخاب را از خود نشان می دهد.

با این حال، توجه به این نکته حائز اهمیت است که فرض انسان اقتصادی، نمایشی ساده و ایده آل از رفتار انسان است. در حقیقت، انسان تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد. بنابراین، تصمیمات اتخاذ شده توسط افراد همیشه کاملاً بی طرفانه نیست و ممکن است تحت تأثیر تعصبات شخصی باشد.

مثال ها

مثال 1

دن دو پیشنهاد شغلی دارد. یکی در یک MNC در شهر با حقوق عالی و دیگری در حومه شهر با نیمی از حقوق پیشنهادی. مانند هر فرد منطقی، دن برای یک MNC با دستمزد بالاتر کار می کند زیرا برای او مهم است.

مثال 2

دیو یک مهندس نرم افزار است که می خواهد زندگی نزدیک به طبیعت داشته باشد و تصمیم می گیرد به عنوان معلم مدرسه زندگی کند و پیشنهادات شرکت بزرگ را پشت سر بگذارد. دستمزدی که شرکت های حاضر در شهر به او پیشنهاد می کنند بسیار بیشتر از آن چیزی است که او به عنوان معلم مدرسه می گیرد. با این حال، او همچنان شغل معلمی را انتخاب می کند، زیرا دستمزد برای داشتن یک زندگی مناسب به دور از دنیای پرشتاب شهری کافی است. او می‌خواهد بدون ضرب‌الاجل‌های تنگاتنگ زندگی کند، بعلاوه همیشه می‌تواند پروژه‌های مستقل را برای کسب درآمد بیشتر انتخاب کند. این ممکن است از نظر متعارف انتخاب منطقی نباشد، اما نیاز به اقدام برای رفاه و منافع شخصی وجود دارد.

مرد اقتصادی در مقابل مرد اداری 

سوالات متداول