چالش های دولت رئیسی از نظر اقتصادی

دولت سیزدهم به ریاست ابراهیم رئیسی از زمان آغاز به کار خود با مجموعه‌ای از چالش‌های اقتصادی پیچیده و متعددی مواجه بوده است. این چالش‌ها در حوزه‌های مختلفی از جمله تورم، بیکاری، نابرابری اقتصادی، تحریم‌های بین‌المللی و مسائل ساختاری اقتصاد کشور نمود پیدا کرده‌اند. در ادامه، به تفصیل به بررسی این چالش‌ها و عوامل مؤثر بر آن‌ها می‌پردازیم.

۱. تورم بالا: تهدیدی جدی برای معیشت مردم

یکی از اصلی‌ترین چالش‌های اقتصادی در دوران دولت رئیسی، نرخ بالای تورم است. تورم که در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته در محدوده ۲ تا ۳ درصد قرار دارد، در ایران طی سال‌های اخیر از مرز ۴۰ درصد نیز عبور کرده است. دولت رئیسی در آغاز کار خود وعده کنترل تورم را داد، اما همچنان این معضل بر زندگی اقشار مختلف مردم سایه انداخته است.

دلایل تورم بالا در این دوره شامل موارد زیر است:

• کسری بودجه شدید که دولت را به سمت استقراض از بانک مرکزی و چاپ پول سوق داده است.
• افزایش نقدینگی که بدون تولید واقعی در اقتصاد، تنها موجب افزایش قیمت‌ها شده است.
• نوسانات بازار ارز که قیمت کالاهای وارداتی را تحت تأثیر قرار داده است.

۲. نوسانات بازار ارز و کاهش ارزش ریال

یکی دیگر از چالش‌های اقتصادی دولت رئیسی، مدیریت نوسانات بازار ارز است. کاهش ارزش پول ملی در برابر دلار و سایر ارزهای خارجی، باعث افزایش هزینه‌های تولید، کاهش توان رقابتی صادرات غیرنفتی و افزایش قیمت کالاهای وارداتی شده است.

علت این نوسانات شامل عدم اطمینان در فضای اقتصادی، تحریم‌ها و محدودیت‌های شدید در دسترسی به منابع ارزی است. درحالی‌که دولت تلاش کرده است با سیاست‌های مختلف، مانند تخصیص ارز ترجیحی یا کنترل نرخ ارز، ثبات را به بازار بازگرداند، این اقدامات عمدتاً نتیجه مطلوبی به همراه نداشته است.

۳. کسری بودجه دولت: چالشی ساختاری و مزمن

دولت رئیسی در شرایطی زمام امور را به دست گرفت که کسری بودجه کشور به یکی از بزرگ‌ترین معضلات اقتصاد ایران تبدیل شده بود. منابع محدود درآمدی، ناشی از کاهش فروش نفت و افزایش هزینه‌های جاری، باعث شده است دولت نتواند تعادل میان درآمدها و هزینه‌های خود را حفظ کند.

عوامل مؤثر بر کسری بودجه در دولت رئیسی:

• کاهش درآمدهای نفتی به دلیل تحریم‌های بین‌المللی.
• هزینه‌های بالای یارانه‌ها و پرداخت حقوق کارکنان دولت.
• عدم موفقیت در جذب سرمایه‌گذاری خارجی یا داخلی.

۴. بحران مسکن: قیمت‌های سرسام‌آور و کاهش قدرت خرید

بازار مسکن یکی از حوزه‌هایی است که در دوران دولت رئیسی به یکی از دغدغه‌های اصلی مردم تبدیل شده است. افزایش بی‌سابقه قیمت مسکن در شهرهای بزرگ، به‌ویژه تهران، خانه‌دار شدن را برای بسیاری از مردم به رؤیایی دور از دسترس تبدیل کرده است.

طرح دولت برای ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی (طرح نهضت ملی مسکن) با وجود وعده‌های فراوان، به دلیل مشکلات مالی و اجرایی، هنوز نتوانسته است تأثیر قابل‌توجهی بر کاهش قیمت‌ها بگذارد.

۵. تحریم‌های بین‌المللی و کاهش درآمدهای نفتی

تحریم‌های بین‌المللی، به‌ویژه در حوزه نفت و بانکداری، یکی از چالش‌های اصلی دولت رئیسی است. کاهش فروش نفت، که یکی از منابع اصلی درآمدهای ارزی کشور است، باعث شده است دولت نتواند منابع لازم برای اجرای پروژه‌های اقتصادی و کاهش بدهی‌های خود را تأمین کند.

از سوی دیگر، محدودیت‌های بانکی و مالی بین‌المللی، دسترسی ایران به منابع ارزی بلوکه‌شده در کشورهای خارجی را محدود کرده و موجب افزایش فشارهای اقتصادی شده است.

۶. مشکلات نظام بانکی: ناترازی و بدهی‌های معوق

نظام بانکی ایران، که یکی از پایه‌های اصلی اقتصاد کشور محسوب می‌شود، با مشکلات متعددی روبه‌رو است. بدهی‌های معوق و ناترازی‌های مالی، عملکرد بانک‌ها را مختل کرده و دسترسی کسب‌وکارها به منابع مالی را محدود کرده است. در دولت رئیسی، این مشکل به دلیل وابستگی بیشتر دولت به بانک‌ها برای تأمین کسری بودجه، تشدید شده است.

۷. کاهش سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی

فضای نامطمئن اقتصادی و سیاسی ایران در دوران دولت رئیسی، باعث کاهش سرمایه‌گذاری در کشور شده است. کاهش سرمایه‌گذاری، به‌ویژه در بخش‌های تولیدی و صنعتی، باعث کندی رشد اقتصادی و افزایش بیکاری شده است.

۸. بحران آب و مشکلات زیست‌محیطی

بحران آب یکی از جدی‌ترین مشکلات زیست‌محیطی ایران است که تأثیر مستقیم و غیرمستقیمی بر اقتصاد کشور دارد. این بحران، که به دلیل سوءمدیریت منابع آبی و تغییرات اقلیمی تشدید شده است، بر بخش‌های کشاورزی، انرژی و صنعت تأثیر منفی گذاشته است.

خب برای رفع خشکسالی چکار کنیم؟

• شیرین سازی آب دریا و انتقال آن به مناطق مرکزی برای شرب و بعد از مرحله شرب برای کشاورزی
• بهبود الگوی مصرف از طریق آموزش و اعطای تسهیلات برای تجهیزات کم مصرف از جمله تجهیزات کشاورزی برای مصرف بهینه یا حتی کاهش مصرف آب توسط کولرهای آبی توزیع شیرهای کم مصرف و …
• استفاده از آب های گسلی رودخانه هایی که در عمق بیش از ۲۰۰۰ متری زمین و زیر صفحه های زمین جاری است می تواند منبع خوبی برای استفاده در بخش کشاورزی با صنعتی و حتی شرب باشد.
  باید دقت کنیم که آبهای گسلی سوای آب های زیر زمینی است و در ژرفای بسیار پایین تر جریان دارد در نتیجه زیان زیست محیطی بسیار کمی دارد.

رد شدن از مشکلات بالا نیاز به همت ملی دارد و تک تک شهروندان این سرزمین باید در آن سهیم باشند و خیلی بعید است که یک دولت اگر اجماع نظرات را نداشته باشد بتواند همه آن هارا حل کند به هر حال امیدواریم این مشکلات از اقتصاد ایران  رخت بر بندند.

نتیجه‌گیری

دولت رئیسی با چالش‌های متعددی در حوزه اقتصاد مواجه است که حل آن‌ها به تلاش‌های گسترده و برنامه‌ریزی‌های دقیق نیاز دارد. اتخاذ سیاست‌های علمی و تعامل سازنده با جامعه بین‌المللی، می‌تواند نقش مؤثری در کاهش فشارهای اقتصادی و بهبود شرایط معیشتی مردم داشته باشد. بااین‌حال، عدم توجه به این مسائل می‌تواند به تعمیق بحران اقتصادی منجر شود.