نظریه تقاضا یک اصل اقتصادی است که رابطه بین تقاضای مصرف کننده و قیمت کالاها و خدمات موجود در بازار را مطالعه می کند. مبنایی را برای منحنی تقاضا فراهم می کند که بین قیمت محصول یا منبع و تقاضا ارتباط برقرار می کند.

این مفهوم یکی از نظریه های اصلی اقتصاد خرد است. این اطلاعات در مورد تمایل افراد به چیزها و چگونگی تأثیر سطوح مختلف درآمد و رضایت بر تقاضا ارائه می دهد. علاوه بر این، این نظریه دیدگاه مصرف کننده و نقش تقاضا در شکل گیری قیمت را برجسته می کند. سازمان ها قیمت را تعیین می کنند و عرضه را بر اساس مطلوبیت کالاها و خدمات مصرف کنندگان تنظیم می کنند.

توضیح نظریه تقاضا در اقتصاد

تعریف تئوری تقاضا به اصلی اشاره دارد که بر رابطه بین تقاضا برای محصولات و خدمات و قیمت آنها در بازار تمرکز دارد. طبق نظریه قانون تقاضا، تقاضای مصرف کننده با افزایش عرضه کالاها و خدمات در بازار کاهش می یابد. در نتیجه، قیمت تعادلی کاهش می یابد.

به عبارت ساده، تقاضا مقدار محصول یا خدماتی است که مصرف کنندگان می خواهند با قیمت معینی در طول مدت معین خریداری کنند. در یک اقتصاد افراد برای برآوردن خواسته‌های خود کالاها و خدماتی مانند مراقبت‌های بهداشتی، پوشاک، غذا و غیره را درخواست می‌کنند. بنابراین، تقاضا برای هر محصول با قیمت معین نشان‌دهنده رضایتی است که مصرف‌کننده پس از استفاده از آن محصول دریافت می‌کند. این سطح از رضایت، مطلوبیت است و از مصرف کننده ای به مصرف کننده دیگر متفاوت است.

دو عامل بر تقاضا برای یک محصول یا خدمات تأثیر می گذارد. آنها به شرح زیر است:

• ابزاری برای برآورده کردن یک خواسته
• قدرت خرید مصرف کنندگان

در واقع، تقاضای واقعی تمایل به خرید محصولی است که با قدرت خرید برای برآورده کردن یک خواسته پشتیبانی می‌شود.

عوامل مختلفی مانند سلایق، انتخاب ها و ترجیحات مصرف کنندگان بر تقاضا در یک اقتصاد تأثیر می گذارد. از این رو، کسب و کارها باید آن را یک متغیر تصمیم گیری حیاتی در نظر بگیرند و آن را برای رقابت با همتایان خود و گسترش عملیات ارزیابی کنند.

نیروهای عرضه و تقاضا برای تعیین قیمت کالاها و خدمات در بازار با هم تعامل دارند. زمانی که مقدار تقاضا با مقدار عرضه شده برابری می کند، همه قیمت ها در تعادل بودند. با این حال، زمانی که مقدار تقاضا از مقدار عرضه شده بیشتر شود، قیمت افزایش می یابد تا کمبود را منعکس کند. در نهایت، زمانی که تقاضا کمتر از عرضه باشد، قیمت ها کاهش می یابد. این به دلیل کالاهای مازاد موجود در بازار است.

مثال

اجازه دهید برای درک بهتر مفهوم به این مثال نظریه تقاضا نگاه کنیم.

فرض کنید قیمت بلیط جابجایی از ۹ دلار به ۵ دلار کاهش یابد. تقاضا برای بلیط سینما افزایش خواهد یافت. اگر سود حاصل از رفتن به سالن‌ها بیشتر از این قیمت باشد، تقاضا همچنان افزایش می‌یابد. هنگامی که مصرف کنندگان راضی باشند و تصمیم بگیرند که به اندازه کافی فیلم تماشا کرده اند، تقاضا برای بلیط سینما کاهش می یابد.

قانون نظریه تقاضا

طبق نظریه قانون تقاضا، رابطه معکوس بین تقاضا برای کالا یا خدمات و قیمت وجود دارد. به عبارت دیگر، زمانی که قیمت یک محصول افزایش می یابد، مقدار تقاضا کاهش می یابد. از طرف دیگر، اگر قیمت یک کالا کاهش یابد، با فرض ثابت ماندن همه عوامل، مقدار تقاضا افزایش می‌یابد.

اجازه دهید به منحنی تقاضا نگاه کنیم که رابطه معکوس بین قیمت و تقاضای محصول را نشان می دهد.

همانطور که می توان مشاهده کرد، زمانی که قیمت از P ₁ به P ₂ کاهش می یابد، مقدار تقاضا از Q ₁ به Q ₂ کاهش می یابد.

مواقعی وجود دارد که منحنی تقاضا تغییر می‌کند و باعث می‌شود مقدار تقاضای متفاوتی در یک قیمت مشخص شود.

عواملی که می توانند منحنی تقاضا را تغییر دهند عبارتند از تغییر در عوامل زیر:

• سلیقه و ترجیحات مصرف کننده
• درآمد
• جمعیت
• قیمت کالاهای مرتبط (جانشین یا مکمل).
• انتظارات مربوط به قیمت ها و شرایط آتی

به عنوان مثال، فردی با درآمد قابل تصرف بالاتر ، مایل است محصولات یا خدمات بیشتری را با قیمت معین خریداری کند. در این حالت منحنی تقاضا به سمت راست تغییر می کند. 

باید به خاطر داشت که کالاهای گیفن و کالاهای وبلن دو استثنا از قانون تقاضا هستند.

گسترش و کاهش تقاضا

انبساط یا انقباض تقاضا ممکن است به دلیل اثر جایگزینی یا اثر درآمد اتفاق بیفتد . وقتی قیمت یک محصول کاهش می‌یابد، با فرض اینکه کالا یک کالای معمولی است، فرد می‌تواند با صرف هزینه کمتر همان رضایت را کسب کند. از آنجایی که قیمت کالا در این مورد کاهش می یابد، مصرف کنندگان می توانند مقدار بیشتری از کالا را در حد بودجه خود خریداری کنند. این اثر درآمد است.

می توان اثر جایگزینی را زمانی مشاهده کرد که مصرف کنندگان از خرید کالاهای گران قیمت به کالاهای جایگزین ارزان تر تبدیل می شوند. وقتی افراد به سمت کالاهای ارزان‌تر روی می‌آورند، تقاضا برای کالاهای جایگزین افزایش می‌یابد.

عوامل موثر بر تقاضا

عوامل مختلفی بر تقاضا تأثیر می گذارد، از جمله:

• ترجیحات مصرف کننده
• طعم
• انتخاب ها
• درآمد
• کالاهای مرتبط

از آنجایی که عوامل مختلفی ممکن است بر تقاضا تأثیر بگذارند، کسب‌وکارها باید تقاضا را ارزیابی کنند، زیرا این یکی از مهم‌ترین محرک‌های تصمیم‌گیری است که باید برای رشد کسب‌وکار و ادامه رقابت در بازار مورد توجه قرار گیرد.

سوالات متداول