در ادامه به توضیح و تشریح منحنی عرضه کل کوتاه مدت میپردازیم:

شیب صعودی منحنی عرضه کل در کوتاه مدت

شیب صعودی منحنی عرضه کل در کوتاه‌مدت نشان‌دهنده این است که تغییرات سطح قیمت‌ها می‌تواند بر مقدار تولید تأثیرگذار باشد. در واقع، تفاوت اساسی بین شرایط اقتصادی در کوتاه‌مدت و بلندمدت را همین منحنی عرضه کل ایجاد می‌کند. در بلندمدت، سطح کلی قیمت‌ها توان تولید اقتصاد را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد، چرا که اقتصاد به سطحی از تولید می‌رسد که توسط منابع و فناوری محدود شده است؛ از این رو، منحنی عرضه کل در بلندمدت به شکل عمودی در نظر گرفته می‌شود.

اما در کوتاه‌مدت، سطح قیمت‌ها می‌تواند بر مقدار تولید اثر بگذارد. برای مثال، در بازه‌ای یک یا دو ساله، با افزایش سطح کلی قیمت‌ها، بنگاه‌ها تمایل پیدا می‌کنند تا تولید خود را افزایش دهند، چرا که می‌توانند با استفاده از منابع و ظرفیت‌های موجود، درآمد بیشتری کسب کنند. به همین ترتیب، با کاهش قیمت‌ها، انگیزه برای تولید کاهش می‌یابد و میزان عرضه کالاها و خدمات کمتر می‌شود.

در نتیجه، در کوتاه‌مدت شیب منحنی عرضه کل به صورت صعودی است، چرا که نوسانات سطح قیمت‌ها به‌طور مستقیم بر سطح تولید و عرضه کالاها و خدمات اثر می‌گذارد.

تاثیر تغییرات قیمتی بر میزان تولید در کوتاه مدت

تغییرات قیمتی در کوتاه‌مدت به این دلیل بر میزان تولید تأثیر می‌گذارند که اقتصاددانان سه نظریه کلیدی را برای توضیح شیب صعودی منحنی عرضه کل در کوتاه‌مدت مطرح کرده‌اند. در هر یک از این نظریه‌ها، یک نقص مشخص در بازار باعث می‌شود رفتار عرضه در کوتاه‌مدت و بلندمدت تفاوت داشته باشد. این نظریه‌ها هرچند در جزئیات متفاوت هستند،

اما همگی بر یک اصل اساسی استوارند: مقدار عرضه کالاها و خدمات با تغییر سطح قیمت واقعی از سطح قیمت مورد انتظار، از مقدار بلندمدت خود فاصله می‌گیرد.

به این صورت که اگر سطح قیمت‌ها از حد انتظار عمومی فراتر رود، تولیدکنندگان تمایل دارند تولید خود را بالاتر از سطح طبیعی افزایش دهند؛ به‌عکس، وقتی قیمت‌ها پایین‌تر از حد انتظار مردم کاهش یابند، تولید نیز کمتر از مقدار طبیعی خود خواهد شد.

عوامل مؤثر بر منحنی عرضه کل در کوتاه‌مدت

1. هزینه‌های تولید: افزایش یا کاهش هزینه‌های تولید (مانند افزایش دستمزدها یا قیمت مواد اولیه) می‌تواند منحنی عرضه کل را جابه‌جا کند. اگر هزینه‌های تولید افزایش یابند، میزان تولید کاهش پیدا کرده و منحنی به سمت چپ جابه‌جا می‌شود، در حالی که کاهش هزینه‌ها منحنی را به سمت راست می‌برد.
2. شرایط اقتصادی: وضعیت اقتصادی نیز تأثیر قابل توجهی بر تولید دارد. در دوره‌های رکود، تولیدکنندگان ممکن است با کاهش تقاضا، تولید خود را پایین آورده و کمتر از ظرفیت‌شان فعالیت کنند، اما در دوره‌های رونق، تمایل به افزایش تولید و بهره‌برداری از ظرفیت‌ها افزایش می‌یابد.
3. فناوری: پیشرفت‌های فناوری می‌تواند بهبود بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تولید را به همراه داشته باشد. این تغییرات، امکان تولید بیشتر را فراهم کرده و موجب می‌شود منحنی عرضه کل به سمت راست جابه‌جا شود.

ویدئو آموزشی مرتبط با این مطلب

عوامل صعودی بودن منحنی عرضه کل در کوتاه مدت

• نظریه چسبندگی دستمزدها
• نظریه چسبندگی قیمت
• نظریه سوء برداشت

نظریه چسبندگی دستمزدها

به زبان ساده، چسبندگی دستمزدها یعنی دستمزدها مثل آدامسی که به کفش چسبیده باشد، به این راحتی‌ها تغییر نمی‌کنند! وقتی اوضاع اقتصادی خوب است و تولید رشد می‌کند، کارفرماها تمایل دارند دستمزد کارگران را بالا ببرند؛ اما اگر اقتصاد ضعیف شود و تولید کاهش یابد، کارفرماها ترجیح می‌دهند دستمزدها را کاهش دهند. اما این کاهش دستمزد به‌سادگی شدنی نیست؛ چرا که قراردادهای بلندمدت و انتظارات اجتماعی، مثل یک مانع، جلوی تغییر سریع دستمزدها را می‌گیرند.

چسبندگی دستمزدها به این معناست که اقتصاد در کوتاه‌مدت نمی‌تواند به سرعت خود را با تغییرات قیمت‌ها تطبیق دهد. این پدیده موجب می‌شود که منحنی عرضه کل در کوتاه‌مدت با شیب صعودی ترسیم شود، چرا که تولید و عرضه به کندی و به‌تدریج به تغییرات اقتصادی واکنش نشان می‌دهند.

عوامل چسبندگی دستمزدها:

• قراردادهای بلندمدت: فرض کنید با شرکتی قرارداد کاری بسته‌اید که ممکن است یک تا سه سال ادامه داشته باشد. در این مدت، دستمزد شما ثابت می‌ماند و به شرایط اقتصادی فعلی واکنش نشان نمی‌دهد.
• هنجارهای اجتماعی: در بسیاری از جوامع، این انتظار وجود دارد که دستمزدها به طور منظم افزایش یابند. این نوع نگرش اجتماعی به تدریج شکل گرفته و تغییر آن زمان‌بر است.
• عدالت و توقعات کارگران: کارگران انتظار دارند دستمزدشان زندگی مناسبی را برایشان فراهم کند. کاهش دستمزد می‌تواند به عنوان بی‌عدالتی برداشت شود، و همین موضوع کارفرمایان را از کاهش دستمزدها بازمی‌دارد.

نمونه ای از چسبندگی دستمزدها:

تصور کنید یک شرکت سال گذشته پیش‌بینی کرده بود که سطح قیمت‌ها در سال جاری به 100 برسد و بر این اساس با کارمندان خود قراردادی بسته که به ازای هر ساعت کار 200 هزار تومان پرداخت کند. اما حالا که سال جاری فرا رسیده، سطح قیمت‌ها به جای 100 برابر 95 شده است، یعنی 5 درصد کمتر از آنچه انتظار می‌رفت. به این ترتیب، شرکت برای هر واحد کالا ۵ درصد کمتر از حد انتظار درآمد کسب می‌کند، اما هزینه دستمزدها همچنان 200 هزار تومان به ازای هر ساعت باقی مانده است.

در چنین شرایطی، سوددهی شرکت کاهش می‌یابد و در نتیجه، برای کنترل هزینه‌ها تصمیم می‌گیرد تعداد کارمندان را کاهش داده و میزان تولید را پایین بیاورد. با گذشت زمان و پایان یافتن قراردادهای فعلی، شرکت می‌تواند قراردادهای جدیدی با دستمزدهای کمتر پیشنهاد دهد که کارمندان نیز ممکن است به دلیل کاهش سطح قیمت‌ها آن را بپذیرند. به طور کلی، تا زمانی که قراردادهای قدیمی پایان نیافته و قراردادهای جدید منعقد نشده‌اند، اشتغال و تولید کمتر از سطح بلندمدت خواهد بود.

حالتی را در نظر بگیرید که سطح قیمت به 105 برسد، در حالی که دستمزد ساعتی همچنان 200 هزار تومان باقی مانده است. در این وضعیت، شرکت‌ها برای هر واحد کالا 5 درصد بیشتر از آنچه انتظار داشتند دریافت می‌کنند، در حالی که هزینه نیروی کار ثابت مانده است. این امر باعث می‌شود که شرکت‌ها انگیزه بیشتری برای افزایش تولید داشته باشند و تعداد کارگران بیشتری را استخدام کنند.

به مرور زمان و با افزایش هزینه‌های زندگی در سطح قیمت بالاتر، نیروی کار نیز درخواست دستمزد اسمی بالاتری خواهد داشت. با این حال، شرکت‌ها برای مدتی می‌توانند از شرایط جدید بهره ببرند و به سود بیشتری برسند، چرا که سطح اشتغال و تولید بالاتر از حد بلندمدت است.

به طور خلاصه، مطابق نظریه چسبندگی دستمزد، چون دستمزدهای اسمی بر اساس قیمت‌های پیش‌بینی‌شده تنظیم شده‌اند و با تغییرات ناگهانی قیمت هماهنگ نمی‌شوند، منحنی عرضه کل در کوتاه‌مدت شیب صعودی دارد. وقتی سطح قیمت‌ها کمتر از انتظار باشد، این چسبندگی دستمزدها موجب کاهش انگیزه تولید در شرکت‌ها می‌شود و برعکس، وقتی سطح قیمت‌ها بالاتر از انتظار برود، به افزایش تولید کمک می‌کند.

نظریه چسبندگی قیمت

برخی از اقتصاددانان از نظریه‌ای دیگر برای توضیح شیب صعودی منحنی عرضه در کوتاه‌مدت حمایت می‌کنند. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، نظریه «چسبندگی دستمزد» به کندی تطبیق‌پذیری دستمزد اسمی با تغییرات زمان اشاره دارد. اما در نظریه «چسبندگی قیمت»، این موضوع مطرح می‌شود که قیمت برخی کالاها و خدمات نیز در برابر تغییرات اقتصادی به‌سرعت واکنش نشان نمی‌دهند.

این کندی در تغییر قیمت‌ها، تا حدی به دلیل هزینه‌های مرتبط با آن است. اصطلاح «هزینه منو» (Menu Cost) به هزینه‌هایی مانند چاپ و توزیع بروشورها و زمانی که برای تغییر برچسب‌های قیمتی لازم است، اشاره دارد. بنابراین، همانند دستمزدها، قیمت‌ها نیز در کوتاه‌مدت می‌توانند چسبنده و غیرقابل تطبیق باشند.

نمونه ای از نظریه چسبندگی قیمت:

فرض کنید هر شرکتی در اقتصاد، بر اساس پیش‌بینی‌های خود از شرایط آینده، قیمت‌هایش را تنظیم کند. حال تصور کنید پس از تعیین این قیمت‌ها، عرضه پول در اقتصاد به طور ناگهانی کاهش یابد و در نتیجه سطح کلی قیمت‌ها در بلندمدت پایین بیاید. برخی از شرکت‌ها ممکن است توانایی تغییر قیمت‌ها را در پاسخ به این شرایط جدید داشته باشند، اما سایر شرکت‌ها به دلیل هزینه‌های مرتبط با تغییر قیمت (هزینه منو) ممکن است از انجام این کار خودداری کنند.

این شرکت‌ها که به کندی قیمت‌های خود را تغییر می‌دهند، در مقایسه با شرکت‌هایی که سریعاً قیمت‌ها را تعدیل کرده‌اند، با قیمت‌های نسبتاً بالاتری در بازار باقی می‌مانند. این قیمت‌های بالا، تقاضای کمتری را به دنبال دارد و در نتیجه میزان فروش آنها کاهش می‌یابد.

به عبارت دیگر، به دلیل عدم توانایی شرکت‌ها در همگام شدن سریع با تغییرات اقتصادی، کاهش غیرقابل‌پیش‌بینی سطح قیمت‌ها موجب می‌شود که برخی شرکت‌ها با قیمت‌های بالاتری نسبت به سطح جدید بازار فعالیت کنند. در نتیجه، این قیمت‌های بالاتر، فروش و در پی آن تولید این شرکت‌ها را کاهش می‌دهند، چرا که با کاهش تقاضا، تولید کالا نیز از حد انتظار پایین‌تر می‌آید.

نظریه سوء برداشت

بر اساس این نظریه، تغییرات در سطح کلی قیمت‌ها می‌تواند عرضه‌کنندگان را موقتاً دچار اشتباه کند و دید آن‌ها را نسبت به بازارهایی که محصولات خود را در آن‌ها عرضه می‌کنند، مبهم سازد. این سوءبرداشت‌های کوتاه‌مدت موجب می‌شود که عرضه‌کنندگان به تغییرات قیمت پاسخ دهند و در نتیجه، منحنی عرضه کل دارای شیب صعودی شود.

تصور کنید که سطح قیمت به طور غیرمنتظره‌ای کمتر از انتظار عرضه‌کنندگان کاهش پیدا کند. عرضه‌کنندگان با دیدن این کاهش قیمت، ممکن است به اشتباه تصور کنند که قیمت نسبی محصولاتشان نیز در مقایسه با دیگر کالاهای اقتصاد پایین آمده است. به عبارتی، آن‌ها فکر می‌کنند که قیمت محصولشان در مقایسه با سایر کالاها افت بیشتری داشته، در حالی که این کاهش در واقع یک تغییر کلی در سطح قیمت‌ها بوده است.

نمونه ای از نظریه چسبندگی قیمت:

برای مثال، فرض کنید کشاورزان گندم ابتدا متوجه کاهش قیمت گندم شوند، بدون اینکه هنوز از کاهش قیمت سایر کالاها آگاه باشند. در این شرایط، آن‌ها ممکن است فکر کنند که سودآوری تولید گندم کاهش یافته است و تصمیم بگیرند میزان عرضه خود را کاهش دهند.

به طور مشابه، کارگران نیز ممکن است ابتدا متوجه کاهش دستمزد اسمی خود شوند و تصور کنند ارزش کارشان نسبت به کالاها و خدمات دیگر کاهش یافته است. در نتیجه، آن‌ها نیز ممکن است میزان عرضه کار خود را کم کنند.

در هر دو مورد، کاهش سطح قیمت‌ها موجب سوءبرداشت‌هایی درباره قیمت‌های نسبی می‌شود. این سوءبرداشت‌ها باعث می‌شود که تولیدکنندگان و کارگران، در واکنش به کاهش قیمت‌ها، از میزان عرضه خود بکاهند و این واکنش‌ها نیز به شیب صعودی منحنی عرضه کل منجر می‌شود.

عوامل انتقال منحنی عرضه کل کوتاه مدت

دلایل متعددی می‌توانند باعث شوند منحنی عرضه کل در کوتاه‌مدت به سمت راست یا چپ جابه‌جا شود.

مهم‌ترین این دلایل عبارت‌اند از:

• نیروی کار: اگر نیروی کار افزایش یابد، تولید بالاتر می‌رود و منحنی عرضه کل به سمت راست حرکت می‌کند؛ و اگر کاهش یابد، منحنی به سمت چپ منتقل می‌شود.
• سرمایه: کاهش سرمایه، چه سرمایه فیزیکی مانند ماشین‌آلات و تجهیزات، و چه سرمایه انسانی مثل مهارت‌ها و دانش کارکنان، باعث کاهش تولید و انتقال منحنی به سمت چپ می‌شود؛ و برعکس.
• منابع طبیعی: افزایش دسترسی به منابع طبیعی، مانند نفت یا معادن، امکان تولید بیشتر را فراهم کرده و منحنی را به سمت راست انتقال می‌دهد.
• فناوری: با پیشرفت فناوری، بهره‌وری افزایش می‌یابد و تولید با هزینه کمتر ممکن می‌شود، که منحنی عرضه کل را به سمت راست منتقل می‌کند.
• سطح قیمت انتظاری: اگر سطح قیمت انتظاری کاهش یابد، تولیدکنندگان هزینه‌های تولید را کمتر تخمین می‌زنند و میزان تولید بیشتری را پیشنهاد می‌دهند؛ در نتیجه، منحنی به سمت راست جابه‌جا می‌شود.

معادله عرضه کل کوتاه مدت

معادله استفاده شده برای محاسبه عرضه کل کوتاه مدت به صورت زیر است:

Y=Y*+α(P−P_e)

در این معادله، Y تولید اقتصاد، Y* سطح طبیعی تولید، ضریب α همیشه مثبت است، P سطح قیمت و P_e سطح قیمت مورد انتظار است.

در کوتاه مدت، شرکت‌ها دارای عوامل ثابت تولید هستند، از جمله قیمت‌ها، دستمزدها و سرمایه. ممکن است منحنی عرضه کوتاه مدت در نتیجه افزایش تولید و تولید ناخالص داخلی واقعی در یک قیمت معین به سمت خارج تغییر کند. در نتیجه، منحنی عرضه کل کوتاه مدت همبستگی بین سطح قیمت و تولید را نشان می‌دهد.

در ادامه به توضیح و تشریح منحنی عرضه کل بلند مدت میپردازیم:

شیب عمودی منحنی عرضه کل در بلندمدت

در بلندمدت، مقدار کل تولید کالاها و خدمات در اقتصاد، یا همان تولید ناخالص داخلی (GDP) حقیقی، تنها به عواملی همچون نیروی کار، سرمایه، منابع طبیعی و فناوری‌هایی که این عوامل را به محصولات و خدمات تبدیل می‌کنند، وابسته است. از آنجا که این عوامل مستقل از سطح قیمت‌ها عمل می‌کنند، منحنی عرضه کل در بلندمدت به شکل عمودی است.

به بیان دیگر، در بلندمدت، میزان عرضه کل کالاها و خدمات را این عوامل حقیقی تعیین می‌کنند و این سطح تولید، بدون توجه به سطح قیمت‌ها ثابت خواهد ماند.

عمودی بودن منحنی عرضه کل بلندمدت نشان‌دهنده خنثی بودن پول است. این ویژگی بر پایه نظریه اقتصاد کلان کلاسیک است که معتقد است متغیرهای حقیقی، مانند تولید، از متغیرهای اسمی، مثل قیمت‌ها، مستقل هستند. منحنی عرضه کل بلندمدت این دیدگاه را نشان می‌دهد؛ زیرا نمایانگر آن است که تولید، به‌عنوان یک متغیر حقیقی، تحت تأثیر سطح قیمت‌ها، به‌عنوان یک متغیر اسمی، قرار نمی‌گیرد.

ویدئو آموزشی مرتبط با این مطلب

اثرات انتقال منحنی عرضه کل

تصور کنید اقتصاد در حالت تعادل بلندمدت قرار دارد. اکنون فرض کنید که شرکت‌ها به‌طور ناگهانی با افزایش هزینه‌های تولید مواجه می‌شوند. برای نمونه، وضعیت نامناسب آب‌وهوایی در برخی مناطق می‌تواند به نابودی محصولات کشاورزی منجر شود و در نتیجه، قیمت محصولات خوراکی افزایش یابد. همچنین، وقوع جنگ در خاورمیانه می‌تواند به اختلال در حمل‌ونقل نفت منجر شود و هزینه تولید کالاهای نفتی را بالا ببرد.

برای تحلیل تأثیر این تغییرات در هزینه‌های تولید بر اقتصاد کلان، ضروری است که به بررسی منحنی‌های عرضه و تقاضا بپردازیم. این تغییرات می‌توانند اثرات عمیقی بر منحنی عرضه کل داشته باشند و در نهایت بر تعادل اقتصادی تأثیر بگذارند.