قراردادهای اختیار دوطرفه Double Option Contracts

بازار فارکس، به عنوان بزرگ‌ترین بازار مالی جهان، ابزارهای مالی متنوعی برای مدیریت ریسک و کسب سود در اختیار معامله‌گران قرار می‌دهد. یکی از ابزارهای نسبتاً پیچیده اما کاربردی در این بازار، قراردادهای اختیار دوطرفه یا Double Option Contracts هستند که ترکیبی از اختیار خرید (Call Option) و اختیار فروش (Put Option) به شمار می‌روند. این قراردادها برای پوشش ریسک یا سفته‌بازی در برابر نوسانات قیمت جفت‌ارزها استفاده می‌شوند.

قراردادهای اختیار دوطرفه نوعی آپشن اگزاتیک (Exotic Option) هستند که دارای دو سطح قیمتی (Barrier Levels) به نام‌های سد بالایی (Upper Barrier) و سد پایینی (Lower Barrier) هستند. این سطوح قیمتی تعیین می‌کنند که آیا آپشن فعال (Knock-In) یا غیرفعال (Knock-Out) می‌شود یا خیر. برخلاف آپشن‌های ساده (Vanilla Options)، ارزش و رفتار قراردادهای دوطرفه به این بستگی دارد که قیمت دارایی پایه (در اینجا جفت‌ارز) به این سطوح برخورد کند یا از آن‌ها عبور کند.

در این مطلب، به بررسی دقیق این قراردادها، انواع، کاربردها، مزایا، معایب و نحوه عملکرد آن‌ها در بازار فارکس می‌پردازیم.

دوره جامع معاملات آپشن، راهی ساده برای درآمد دلاری در اوقات فراغت | همین حالا کلیک کن.

ویژگی‌های کلیدی قراردادهای دوطرفه

• دو سطح سد: یک سد بالایی و یک سد پایینی که محدوده‌ای برای قیمت دارایی پایه تعیین می‌کنند.
• انواع فعال‌سازی: آپشن‌های دوطرفه می‌توانند Knock-In (فعال شدن با برخورد به سد) یا Knock-Out (غیرفعال شدن با برخورد به سد) باشند.
• حق بیمه پایین‌تر: به دلیل وجود سدها، این قراردادها معمولاً ارزان‌تر از آپشن‌های ساده هستند.
• انعطاف‌پذیری: مناسب برای بازارهای پرنوسان فارکس که قیمت‌ها در محدوده‌های خاصی نوسان می‌کنند.

کاربردهای قراردادهای دوطرفه در فارکس

در بازار فارکس، قراردادهای دوطرفه معمولاً برای جفت‌ارزهایی مثل EUR/USD، GBP/USD یا USD/JPY استفاده می‌شوند، زیرا این بازار به دلیل نقدینگی بالا و نوسانات قیمتی، فرصت‌های متعددی برای بهره‌برداری از این نوع آپشن‌ها فراهم می‌کند.

قراردادهای دوطرفه در فارکس برای اهداف مختلفی استفاده می‌شوند:

مدیریت ریسک (Hedging)

• معامله‌گرانی که موقعیت‌های باز در فارکس دارند (مثلاً خرید EUR/USD)، می‌توانند از آپشن‌های دوطرفه برای محدود کردن ریسک در یک محدوده قیمتی استفاده کنند.
• مثال: یک شرکت صادراتی که انتظار دریافت یورو دارد، می‌تواند آپشن پوت Knock-In دوطرفه بخرد تا در صورت افت شدید EUR/USD، ضرر خود را محدود کند.

گمانه‌زنی (Speculation)

• معامله‌گرانی که پیش‌بینی می‌کنند قیمت جفت‌ارز در یک محدوده خاص باقی می‌ماند یا از آن خارج می‌شود، می‌توانند از این آپشن‌ها برای کسب سود استفاده کنند.
• مثال: اگر تحلیلگری معتقد است USD/JPY در محدوده 108.00 تا 112.00 باقی می‌ماند، می‌تواند آپشن کال Knock-Out دوطرفه بخرد.

کاهش هزینه‌ها

• به دلیل وجود سدها، حق بیمه قراردادهای دوطرفه معمولاً کمتر از آپشن‌های ساده است، که آن‌ها را برای معامله‌گران با بودجه محدود جذاب می‌کند.

استراتژی‌های ترکیبی

• قراردادهای دوطرفه می‌توانند با سایر ابزارهای مالی (مثل سوآپ‌های ارزی یا معاملات اسپات) ترکیب شوند تا استراتژی‌های پیچیده‌ای ایجاد کنند.

عوامل کلیدی در ارزش‌گذاری آپشن‌های دوطرفه در فارکس

• نوسان ضمنی (Implied Volatility): هرچه نوسان پیش‌بینی‌شده بیشتر باشد، هزینه آپشن‌ها بالاتر می‌رود.
• زمان تا انقضا: آپشن‌های با زمان بیشتر، پرمیوم بیشتری دارند.
• قیمت اعمال (Strike Price): فاصله از قیمت بازار، روی ارزش آپشن تأثیرگذار است.
• نرخ بهره و تفاوت سود دو ارز: این عامل در قیمت‌گذاری آپشن‌های ارزی مؤثر است.

انواع قراردادهای اختیار دوطرفه

قراردادهای اختیار دوطرفه، ترکیبی از یک قرارداد Call و یک قرارداد Put هستند که به صورت هم‌زمان خریداری می‌شوند. این نوع قراردادها، به معامله‌گر این امکان را می‌دهند که از حرکت شدید قیمت به هر طرف (بالا یا پایین) سود ببرد، بدون نیاز به پیش‌بینی دقیق جهت حرکت. قراردادهای دوطرفه بر اساس نحوه فعال‌سازی یا غیرفعال‌سازی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

 آپشن‌های Knock-Out دوطرفه (Double Knock-Out Options)

• تعریف: این آپشن‌ها زمانی فعال می‌مانند که قیمت دارایی پایه بین دو سد (بالایی و پایینی) باقی بماند. اگر قیمت به یکی از سدها برخورد کند، آپشن غیرفعال (بی‌ارزش) می‌شود.
• کاربرد: مناسب برای معامله‌گرانی که معتقدند قیمت جفت‌ارز در یک محدوده خاص (Range-Bound) باقی می‌ماند.
• مثال: فرض کنید آپشن کال Knock-Out دوطرفه روی EUR/USD با سد بالایی 1.1500 و سد پایینی 1.1000 دارید. اگر قیمت EUR/USD به 1.1510 یا 1.0990 برسد، آپشن غیرفعال می‌شود.

آپشن‌های Knock-In دوطرفه (Double Knock-In Options)

• تعریف: این آپشن‌ها زمانی فعال می‌شوند که قیمت دارایی پایه به یکی از سدها برخورد کند. تا قبل از برخورد، آپشن هیچ ارزشی ندارد.
• کاربرد: مناسب برای معامله‌گرانی که انتظار دارند قیمت جفت‌ارز از محدوده فعلی خارج شود و به سطوح خاصی برسد.
• مثال: آپشن پوت Knock-In دوطرفه روی USD/JPY با سد بالایی 110.00 و سد پایینی 105.00. اگر قیمت به یکی از این سطوح برسد، آپشن فعال می‌شود و معامله‌گر می‌تواند از آن سود ببرد.

ترکیب‌ها

برخی قراردادهای دوطرفه ترکیبی از Knock-In و Knock-Out هستند، مثلاً یک سد Knock-In و یک سد Knock-Out دارند. این ترکیب‌ها پیچیدگی بیشتری دارند و برای استراتژی‌های خاص طراحی می‌شوند.

فرض کنید جفت‌ارز EUR/USD اکنون 1.1000 است. معامله‌گر یک قرارداد Call با قیمت اعمال 1.1100 و یک قرارداد Put با قیمت اعمال 1.0900 خریداری می‌کند. اگر نرخ EUR/USD به 1.1200 یا 1.0800 برسد، یکی از قراردادها سودده خواهد بود و ممکن است سود کلی، بیشتر از هزینه کل قراردادها باشد.

مکانیزم عملکرد قراردادهای دوطرفه

قراردادهای دوطرفه در فارکس بر اساس عوامل زیر عمل می‌کنند:

عوامل مؤثر بر قیمت‌گذاری

قیمت‌گذاری این قراردادها پیچیده‌تر از آپشن‌های ساده است و به عوامل زیر بستگی دارد:

• قیمت فعلی جفت‌ارز: فاصله قیمت فعلی از سدهای بالایی و پایینی.
• نوسانات ضمنی (Implied Volatility): انتظارات بازار از نوسانات آینده جفت‌ارز.
• زمان تا سررسید: هرچه زمان باقی‌مانده کمتر باشد، احتمال برخورد با سدها تغییر می‌کند.
• فاصله سدها: محدوده بین سد بالایی و پایینی بر حق بیمه تأثیر می‌گذارد.
• نرخ بهره: تفاوت نرخ بهره بین دو ارز در جفت‌ارز (مثلاً نرخ بهره یورو و دلار در EUR/USD).

مدل‌های قیمت‌گذاری

برای قیمت‌گذاری قراردادهای دوطرفه، از مدل‌های پیشرفته‌تر از بلک-شولز استفاده می‌شود، مانند:

• روش‌های مونت‌کارلو: برای شبیه‌سازی مسیرهای قیمتی جفت‌ارز.
• معادلات دیفرانسیل جزئی (PDE): برای محاسبه ارزش آپشن با در نظر گرفتن سدها.
• مدل‌های دوجمله‌ای: برای تحلیل گسسته تغییرات قیمت.

رفتار قیمتی

• در آپشن‌های Knock-Out، اگر قیمت به یکی از سدها نزدیک شود، ارزش آپشن کاهش می‌یابد، زیرا احتمال غیرفعال شدن افزایش می‌یابد.
• در آپشن‌های Knock-In، با نزدیک شدن قیمت به سدها، ارزش آپشن افزایش می‌یابد، زیرا احتمال فعال شدن بیشتر می‌شود.
• سود در شرایط مختلف بازار: برخلاف آپشن‌های وانیلی که جهت حرکت مهم است، این آپشن‌ها به شما امکان می‌دهند هم از نوسانات شدید (Double One Touch) و هم از بازار آرام (Double No Touch) سود ببرید.
• ریسک محدود (برای خریدار): حداکثر زیان خریدار، حق بیمه پرداخت شده است.
• ساختار پرداخت ساده: پرداخت یا صفر است یا یک مبلغ ثابت، که تحلیل سود و زیان را ساده‌تر می‌کند.
• انعطاف‌پذیری در انتخاب سطوح: معامله‌گر می‌تواند سطوح مانع و تاریخ انقضا را بر اساس تحلیل خود تعیین کند.

معایب و ریسک‌های قراردادهای اختیار دوطرفه در فارکس

• ماهیت باینری (صفر یا یک): این آپشن‌ها “همه یا هیچ” هستند. اگر شرط برقرار نشود، خریدار کل حق بیمه را از دست می‌دهد. این ریسک از دست دادن کامل سرمایه اولیه برای هر معامله وجود دارد.
• پیچیدگی قیمت‌گذاری (برای فروشنده): فروشندگان این آپشن‌ها (معمولاً بروکرها یا مؤسسات مالی) باید ریسک نوسانات را به دقت مدیریت کنند. قیمت‌گذاری این آپشن‌ها پیچیده است و به نوسانات ضمنی (Implied Volatility) و زمان باقی‌مانده تا انقضا حساسیت زیادی دارد.
• شفافیت کمتر: این آپشن‌ها اغلب در بازارهای فرابورس (OTC – Over-The-Counter) و نه در صرافی‌های متمرکز معامله می‌شوند، که ممکن است شفافیت کمتری در قیمت‌گذاری و اجرای آن‌ها وجود داشته باشد.
• هزینه‌های بالا (اسپرد): کارمزدهای پنهان (اسپرد بین قیمت خرید و فروش) می‌توانند سودآوری را به شدت کاهش دهند.
• نقدینگی محدود: در مقایسه با آپشن‌های وانیلی یا معاملات اسپات فارکس، نقدینگی برای این نوع آپشن‌ها ممکن است محدودتر باشد.
• جنبه قمارگونه: به دلیل ساختار “همه یا هیچ”، برخی منتقدان این آپشن‌ها را بیشتر شبیه قمار می‌دانند تا سرمایه‌گذاری سنتی، به خصوص زمانی که توسط معامله‌گران کم‌تجربه استفاده می‌شوند.

دوره جامع معاملات آپشن، راهی ساده برای درآمد دلاری در اوقات فراغت | همین حالا کلیک کن.

مثال عملی قراردادهای دوطرفه در فارکس

مثال 1: آپشن کال Knock-Out دوطرفه

فرض کنید:

• جفت‌ارز: EUR/USD
• قیمت فعلی: 1.1200
• سد بالایی: 1.1500
• سد پایینی: 1.1000
• سررسید: 1 ماه
• حق بیمه: 0.0050 (50 پیپ)
• قیمت اعمال: 1.1300

سناریو:

• معامله‌گر آپشن کال Knock-Out دوطرفه می‌خرد و معتقد است EUR/USD بین 1.1000 و 1.1500 باقی می‌ماند.
• اگر در سررسید، قیمت EUR/USD به 1.1400 برسد، آپشن فعال می‌ماند و سود معامله‌گر (1.1400 – 1.1300 – 0.0050 = 0.0050 یا 50 پیپ) است.
• اگر قیمت به 1.1510 یا 1.0990 برسد، آپشن غیرفعال می‌شود و معامله‌گر حق بیمه (50 پیپ) را از دست می‌دهد.

مثال 2: آپشن پوت Knock-In دوطرفه

فرض کنید:

• جفت‌ارز: USD/JPY
• قیمت فعلی: 108.50
• سد بالایی: 110.00
• سد پایینی: 107.00
• سررسید: 2 ماه
• حق بیمه: 0.80 (80 پیپ)
• قیمت اعمال: 108.00

سناریو:

• معامله‌گر آپشن پوت Knock-In دوطرفه می‌خرد و انتظار دارد USD/JPY از محدوده فعلی خارج شود.
• اگر قیمت به 106.50 برسد (برخورد با سد پایینی)، آپشن فعال می‌شود و معامله‌گر می‌تواند USD/JPY را با قیمت 108.00 بفروشد و سود (108.00 – 106.50 – 0.80 = 0.70 یا 70 پیپ) کسب کند.
• اگر قیمت بین 107.00 و 110.00 باقی بماند، آپشن فعال نمی‌شود و معامله‌گر حق بیمه را از دست می‌دهد.

استراتژی‌های معاملاتی با قراردادهای دوطرفه

1. استراتژی Range-Bound:
   • استفاده از آپشن‌های Knock-Out برای سود بردن از ثبات قیمت در یک محدوده.
   • مثال: خرید آپشن کال Knock-Out برای GBP/USD در محدوده 1.3500 تا 1.3800.
2. استراتژی Breakout:
   • استفاده از آپشن‌های Knock-In برای سود بردن از خروج قیمت از محدوده.
   • مثال: خرید آپشن پوت Knock-In برای USD/CHF با سدهای 0.9000 و 0.9500.
3. هجینگ:
   • ترکیب قراردادهای دوطرفه با معاملات اسپات برای کاهش ریسک.
   • مثال: یک معامله‌گر که EUR/USD خریده، آپشن پوت Knock-In دوطرفه می‌خرد تا در صورت افت شدید قیمت، ضرر را محدود کند.

ملاحظات در معاملات قراردادهای دوطرفه

1. تحلیل بازار: معامله‌گران باید از تحلیل تکنیکال (مثل سطوح حمایت و مقاومت) و تحلیل بنیادی (مثل اخبار اقتصادی) برای پیش‌بینی حرکت قیمت استفاده کنند.
2. مدیریت ریسک: به دلیل پیچیدگی، معامله‌گران باید حجم معاملات و ریسک را به دقت مدیریت کنند.
3. هزینه‌های معاملاتی: اسپردهای عرضه و تقاضا و کارمزدها می‌توانند سودآوری را کاهش دهند.
4. انتخاب بروکر: برخی بروکرهای فارکس قراردادهای دوطرفه ارائه نمی‌دهند، بنابراین انتخاب پلتفرم مناسب ضروری است.

چه زمانی استفاده از قرارداد اختیار دوطرفه مناسب است؟

• پیش از اعلام داده‌های مهم اقتصادی (مثل نرخ بهره، نرخ تورم)
• پیش از سخنرانی‌های مهم بانک‌های مرکزی
• هنگام عدم قطعیت در روند بازار
• در دوران پرنوسان سیاسی یا ژئوپلیتیک

ابزارهای موجود برای اجرای استراتژی اختیار دوطرفه در فارکس

برخی از پلتفرم‌ها و بروکرها که امکان استفاده از قراردادهای آپشن در فارکس را فراهم می‌کنند:

• IQ Option
• Nadex (متمرکز بر آپشن‌های باینری)
• Saxo Bank
• Interactive Brokers

همچنین برخی صرافی‌های غیرمتمرکز مانند Deribit برای رمزارزها، مدل‌های مشابهی ارائه می‌دهند.

تفاوت با معاملات CFD و اسپات در فارکس

مهم است که “قراردادهای اختیار دوطرفه” را با مفهوم کلی “بازار دوطرفه” یا “معاملات دوطرفه” اشتباه نگیریم:

• بازار دوطرفه (Two-Sided Market): به هر بازاری اشاره دارد که در آن می‌توانید هم Long و هم Short بگیرید (مانند بازار فارکس، بورس‌های اوراق بهادار پیشرفته، بازار کالا).
• معاملات دوطرفه (Two-Sided Trading): عملیات باز کردن پوزیشن‌های Long یا Short بر روی یک دارایی.
• قراردادهای اختیار دوطرفه (Double Barrier Options): نوع خاصی از آپشن‌های اگزاتیک (غیرمعمول) هستند که مکانیزم پرداخت آن‌ها بر اساس برخورد یا عدم برخورد قیمت دارایی پایه با دو مانع قیمتی است.

در حالی که معاملات CFD در فارکس به شما امکان می‌دهند هم Long و هم Short بگیرید (ماهیت دوطرفه)، این “قرارداد اختیار” نیست. CFD یک “قرارداد برای تفاوت” است که شما در آن روی تغییر قیمت دارایی پایه شرط‌بندی می‌کنید و سود یا زیان شما مستقیماً به اندازه تغییر قیمت بستگی دارد. اما در آپشن‌های Double Touch/No Touch، سود یا زیان شما از قبل ثابت است و به یک رویداد “بله یا خیر” بستگی دارد.

دوره جامع معاملات آپشن، راهی ساده برای درآمد دلاری در اوقات فراغت | همین حالا کلیک کن.

جمع‌بندی

قراردادهای اختیار دوطرفه در بازار فارکس، ابزارهایی پیشرفته و کارآمد برای معامله‌گرانی هستند که به دنبال سود از نوسانات شدید قیمت بدون الزام به پیش‌بینی جهت حرکت بازار هستند. این قراردادها نیاز به دانش بالا، تحلیل دقیق نوسان و مدیریت ریسک دارند، اما در صورت استفاده هوشمندانه می‌توانند به عنوان یک ابزار پوشش ریسک یا استراتژی سودآور در نوسانات شدید عمل کنند.

سوالات متداول 

۱. قرارداد اختیار دوطرفه در فارکس یعنی چه؟

قرارداد اختیار دوطرفه به ترکیبی از یک قرارداد اختیار خرید (Call) و یک قرارداد اختیار فروش (Put) گفته می‌شود که به‌طور هم‌زمان روی یک جفت‌ارز بسته می‌شود. این ترکیب به معامله‌گر اجازه می‌دهد تا از نوسانات شدید قیمت – چه به سمت بالا چه پایین – سود ببرد.

۲. چه زمانی از استراتژی اختیار دوطرفه استفاده می‌شود؟

زمانی که بازار پیش از یک خبر اقتصادی یا رویداد مهم قرار دارد و انتظار نوسان زیاد وجود دارد، ولی جهت حرکت قیمت مشخص نیست.

۳. تفاوت Straddle و Strangle چیست؟

• در Straddle قیمت اعمال (Strike) قرارداد Call و Put یکی است.

• در Strangle دو قیمت اعمال متفاوت در نظر گرفته می‌شود (Call بالاتر، Put پایین‌تر از قیمت فعلی بازار).

۴. آیا استفاده از آپشن دوطرفه در فارکس قانونی است؟

بله، در بسیاری از کشورها و بروکرهای معتبر، این نوع معاملات قانونی و مجاز است، البته بسته به مقررات محلی ممکن است محدودیت‌هایی وجود داشته باشد.

۵. آیا قرارداد اختیار دوطرفه فقط برای جفت‌ارزها استفاده می‌شود؟

خیر، این نوع استراتژی در بازارهای دیگر مثل سهام، کالاها و رمزارزها نیز کاربرد دارد، اما در فارکس بیشتر برای پوشش نوسانات جفت‌ارزها استفاده می‌شود.

۶. مهم‌ترین ریسک استفاده از این قراردادها چیست؟

اگر بازار کمتر از حد انتظار نوسان کند و به قیمت‌های اعمال نزدیک نشود، معامله‌گر ممکن است کل پرمیوم پرداختی برای هر دو قرارداد را از دست بدهد.

۷. آیا امکان بستن یکی از قراردادها زودتر از موعد وجود دارد؟

بله، در اکثر پلتفرم‌ها می‌توان یکی از قراردادهای Call یا Put را زودتر از موعد فروخت یا بست تا بخشی از سود یا ضرر را تثبیت کرد.

۸. چطور می‌توان ارزش قراردادهای اختیار را محاسبه کرد؟

با استفاده از مدل‌هایی مانند Black-Scholes و Binomial Tree، می‌توان ارزش آپشن‌ها را بر اساس عواملی چون نوسان، زمان باقی‌مانده، نرخ بهره و قیمت اعمال محاسبه کرد.

۹. چه بروکرهایی امکان معامله آپشن دوطرفه در فارکس را می‌دهند؟

بروکرهایی مانند IQ Option، Interactive Brokers، Saxo Bank و برخی دیگر پشتیبانی از معاملات آپشن ارزی را فراهم می‌کنند. باید پیش از ثبت‌نام بررسی کرد که آپشن‌ها در حساب موردنظر فعال باشد.

۱۰. تفاوت این استراتژی با حد ضرر و حد سود چیست؟

در استراتژی‌های سنتی، معامله‌گر باید جهت بازار را مشخص کند و با تعیین حد ضرر یا سود، موقعیت را مدیریت کند. در حالی‌که در استراتژی دوطرفه، معامله‌گر به دنبال سود از نوسان است نه جهت، و پرمیوم پرداختی ریسک کل معامله را محدود می‌کند.