قانون عرضه و تقاضا Law of Supply and Demand

قانون عرضه و تقاضا به یکی از مفاهیم اصلی در اقتصاد اشاره دارد که رابطه بین تقاضا، عرضه و قیمت محصولات و خدمات را توضیح می دهد.

به عبارت ساده، در حالی که همه عوامل دیگر ثابت می مانندقانون تقاضا معتقد است که وقتی قیمت افزایش می یابد، تقاضا کاهش می یابد. در همان زمان، قانون عرضه بیان می کند که با افزایش قیمت، عرضه افزایش می یابد. رابطه مستقیم بین قیمت و عرضه یک شیب صعودی ایجاد می کند (منحنی عرضه). در عین حال، رابطه معکوس بین قیمت و تقاضا منجر به شیب نزولی می شود (منحنی تقاضا).

ویدئو آموزشی مرتبط با این مطلب

به طور خلاصه:

عرضه

به طور کلی، عرضه یک کالا و قیمت آن نسبت مستقیم با یکدیگر دارند و از یک رابطه خطی پیروی می کنند. به عبارت دیگر، با افزایش قیمت، عرضه آن کالا نیز افزایش می‌یابد – همانطور که در نمودار زیر نشان داده شده است:

خط عرضه از دیدگاه فروشنده دیده می شود. هر چه قیمت یک کالا بالاتر باشد، فروشنده تمایل بیشتری به فروش آن کالا دارد، زیرا انجام این کار سودآور خواهد بود. برعکس، قیمت پایین فروشندگان زیادی را به بازار جذب نخواهد کرد و مقدار عرضه شده کمتر خواهد بود. بنابراین، ما یک رابطه خطی به دست می آوریم.

تقاضا

تقاضا برعکس عرضه عمل می کند و با قیمت نسبت معکوس دارد. به عبارت دیگر، با افزایش قیمت، تقاضا برای آن کالا کاهش می یابد – همانطور که در نمودار زیر نشان داده شده است:

خط تقاضا از دیدگاه خریدار دیده می شود. هر چه قیمت یک کالا بیشتر باشد، تعداد خریداران علاقه مند کمتر می شود، زیرا خریداران می خواهند تا حد امکان در پول خود صرفه جویی کنند. برعکس، قیمت پایین خریداران بسیاری را به بازار جذب می کند، بنابراین مقدار تقاضا بیشتر خواهد بود. بنابراین، ما یک رابطه معکوس را می بینیم.

نمودار عرضه و تقاضا

حالا بیایید دو نمودار بالا را در یک نمودار ترکیب کنیم:

با ترکیب این دو نمودار می توان نقطه تعادل را مشاهده کرد که در آن خطوط عرضه و تقاضا تلاقی می کنند. ردیابی خطوط مستقیماً از نقطه تعادل تا محورهای x و y به ترتیب قیمت در تعادل (Pe) و مقدار در تعادل (Qe) را نشان می دهد.

قیمت تعادلی

همچنین قیمت تسویه بازار نامیده می شود، قیمت تعادلی قیمتی است که در آن تقاضا با عرضه منطبق می شود و یک تعادل بازار قابل قبول برای خریداران و فروشندگان ایجاد می کند. در نقطه ای که منحنی عرضه با شیب رو به بالا و منحنی تقاضا با شیب رو به پایین تلاقی می کنند، عرضه و تقاضا از نظر کمیت کالا متعادل می شوند و عرضه مازاد یا تقاضای برآورده نشده باقی نمی ماند. سطح قیمت تسویه بازار به شکل و موقعیت منحنی های عرضه و تقاضای مربوطه بستگی دارد که تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارند. 

عوامل موثر بر عرضه

در صنایعی که تامین کنندگان مایل به از دست دادن پول نیستند، عرضه به سمت صفر کاهش می یابد و قیمت محصول کمتر از هزینه تولید است. کشش قیمت همچنین به تعداد فروشندگان، ظرفیت تولید کل آنها، میزان آسانی کاهش یا افزایش آن و پویایی رقابتی صنعت بستگی دارد. مالیات ها و مقررات نیز ممکن است مهم باشند.

عوامل موثر بر تقاضا

درآمد مصرف کننده، ترجیحات، و تمایل به جایگزینی یک محصول با محصول دیگر از مهمترین عوامل تعیین کننده تقاضا هستند. ترجیحات مصرف کننده تا حدی به نفوذ یک محصول در بازار بستگی دارد، زیرا با افزایش مقدار مالکیت ، مطلوبیت نهایی کالاها کاهش می یابد. اولین خودرو نسبت به پنجمین خودروی اضافه شده به ناوگان زندگی را تغییر می دهد. تلویزیون اتاق نشیمن از تلویزیون چهارم برای گاراژ مفیدتر است.

ویدئو آموزشی مرتبط با این مطلب

۴ قانون اساسی عرضه و تقاضا

تئوری عرضه و تقاضا در خلاء عمل نمی کند، بلکه در معرض نیروهای خارجی دیگری است که ممکن است بر آن تأثیر بگذارد. با این وجود، چهار مفهوم اساسی که همبستگی بین تقاضا و عرضه را توضیح می‌دهند راهی برای توضیح اینکه چه چیزی تقاضا و عرضه هستند در قالبی قابل درک است.

1. تقاضا افزایش می یابد و عرضه ثابت می ماند: در بازار رقابتی، این امر باعث افزایش قیمت می شود. کمبود محصولات باعث افزایش ارزش محصول می شود.
2. تقاضا کاهش می یابد و عرضه ثابت می ماند: در این شرایط قیمت کاهش می یابد. اگر تقاضا به کاهش ادامه یابد، مازاد محصول در بازار وجود خواهد داشت و متعاقباً ارزش محصول را کاهش می دهد.
3. عرضه افزایش می‌یابد و تقاضا بدون تغییر می‌ماند: در دسترس بودن آسان یک محصول باعث کاهش قیمت آن می‌شود و در صورتی که تقاضا برای مدت طولانی دست نخورده باقی بماند، سناریوی مازاد عرضه را نشان می‌دهد.
4. عرضه کاهش می‌یابد و تقاضا بدون تغییر می‌ماند: وقتی عرضه کاهش می‌یابد و افزایش یا کاهشی در تقاضا وجود ندارد، قیمت افزایش می‌یابد.

این چهار قانون اساسی اغلب تحت تأثیر عوامل خارجی مانند دخالت دولت قرار دارند. در نتیجه، در حالی که اکثر محصولات از قانون پیروی می کنند، برخی از آنها پیروی نمی کنند. اینها معمولا کالاهای گیفن،اجناس وبلنو کالاهای ضروری هستند.

آیا این مدل در زندگی واقعی صادق است؟

توجه به این نکته ضروری است که چارچوب عرضه و تقاضا همیشه در زندگی واقعی اتفاق نمی افتد. محاسبه Pe و Qe در زندگی واقعی غیرممکن است زیرا هر خریدار تمایل متفاوتی برای پرداخت برای کالا نشان می دهد و هر فروشنده تمایل متفاوتی برای پذیرش  قیمت ها نشان می دهد.

علاوه بر این، مجموعه ای از عوامل واقعی دیگر وجود دارد که با مدل عرضه و تقاضا تداخل دارند، مانند:

انحصارها

مدل عرضه و تقاضا رقابت کامل را فرض می کند که به ندرت اتفاق می افتد. در برخی از بازارها، شاهد تولید کننده واحد بسیار قدرتمند کالا هستیم. از آنجایی که خریداران نمی توانند مکان دیگری برای خرید کالا پیدا کنند، مجبورند هر قیمتی را که فروشنده تصمیم بگیرد بپذیرند. این مورد در مورد کالاهایی با تقاضای غیرکشش (یعنی کالاهای ضروری) مانند روغن، دارو یا سیگار صادق بوده است.

در چنین سناریویی، افزایش قیمت تعداد کمی از خریداران را از حضور در بازار منصرف می‌کند، اما اکثریت همچنان کالاهای انحصاری را با قیمت بالاتر خریداری می‌کنند. این عمل برای فروشنده بسیار سودآور است و در بیشتر موارد غیرقانونی است.

طبقات قیمت

کف قیمت ها حداقل های قیمتی هستند که توسط دولت برای محافظت از فروشندگان آسیب پذیر وضع شده است. به عنوان مثال، دولت ممکن است در جایی کف قیمتی برای کالاهای کشاورزی مانند سیب زمینی تعیین کند. بنابراین، کشاورزان مقدار معینی از درآمد را تضمین می کنند و قادر به تأمین هزینه های زندگی خواهند بود. در چنین سناریویی، فقدان کف قیمت ممکن است باعث شود که قیمت سیب زمینی به یک قیمت تعادلی بسیار پایین سقوط کند و کشاورزان ورشکست شوند.

یارانه ها

یارانه ها را می توان به عنوان جایگزینی برای کف قیمت ها در نظر گرفت. اگر به مثال سیب زمینی فکر کنیم، یارانه بخش معینی از هزینه های تولید را برای کشاورز پوشش می دهد. بنابراین، کشاورز هزینه های کمتری برای پوشش خواهد داشت و می تواند درآمد بیشتری از فروش به دست آورد. این تضمین می کند که کشاورز همچنان می تواند زندگی خود را تامین کند، حتی اگر قیمت تعادلی سیب زمینی در نهایت بسیار پایین باشد.

مالیات

مالیات های تحمیلی دولت گاهی اوقات برای افزایش درآمد دولت وضع می شود. این ممکن است به دلیل برنامه های سیاسی یا کمبود سرمایه در دسترس برای تامین مالی پروژه های زیربنایی عمومی باشد. مالیات بر خریداران به این معنی است که خریداران باید کالایی را با قیمتی بالاتر از حد تعادل خریداری کنند. با این حال، سود اضافی ایجاد شده از این طریق توسط دولت و نه فروشنده جمع آوری می شود.

سوالات متداول