شاخص مدیران خرید (شامخ) شهریورماه

پنجمین کاهش پیاپی شاخص مدیران خرید (شامخ): ناترازی انرژی؛ چالش اصلی رشد صنعتی

شاخص مدیران خرید (شامخ) اقتصاد ایران در شهریورماه، برای پنجمین ماه متوالی کاهش یافته و پس از تعدیل فصلی به رقم 47.1 رسیده است. تحلیل‌های صورت‌گرفته نشان می‌دهد که ناترازی انرژی، به ویژه قطعی برق در تابستان و کمبود گاز در زمستان، به عنوان یکی از موانع اصلی رشد صنعتی شناخته شده است.

این مشکلات مزمن در تأمین انرژی، فعالیت‌های اقتصادی را مختل کرده و موجب نگرانی فعالان صنعتی شده است. ادامه این شرایط می‌تواند چشم‌انداز رشد صنایع را تضعیف کند و باعث کاهش تولید شود.

بیشتر بخوانید: شاخص مدیران خرید مهرماه

تداوم رکود اقتصادی ایران: کاهش شاخص مدیران خرید به 47.1 در شهریور 1403

مرکز پژوهش‌های اتاق ایران شصتمین دوره گزارش شاخص مدیران خرید (شامخ) کل اقتصاد را منتشر کرد. این شاخص در شهریور 1403 برای پنجمین ماه متوالی کاهش یافت و به زیر عدد 50 رسید. شاخص مدیران خرید کل اقتصاد بدون تعدیل فصلی معادل 49.8 و پس از تعدیل فصلی به 47.1 رسید که نشان‌دهنده استمرار رکود و انقباض فعالیت‌های اقتصادی است.

بخش صنعت به‌ویژه تحت تأثیر تداوم قطعی برق در کارخانه‌ها برای سومین ماه متوالی، با کاهش شدیدی مواجه شده و ظرفیت تولید بسیاری از کارخانه‌ها به زیر سطح توان واقعی خود رسیده است. عدم تخصیص ارز به واردات مواد اولیه، نوسانات قیمتی نهاده‌ها، تقاضای ضعیف، کمبود نقدینگی و عدم تسویه بدهی‌ها نیز از جمله عواملی هستند که وضعیت تأمین مالی شرکت‌ها را دشوار کرده‌اند.

فعالان اقتصادی از مشکل مزمن قطعی برق در تابستان و کمبود گاز در زمستان به عنوان موانع دائمی رشد صنعتی یاد می‌کنند. این عوامل، در کنار بی‌ثباتی‌های اقتصادی دیگر، باعث محدودیت‌های شدید برای تولیدکنندگان شده و بسیاری از شرکت‌ها را به خروج سرمایه از کشور سوق داده است.

نگاهی دقیق تر به گزارش شاخص مدیران خرید

کاهش میزان تولید محصولات و خدمات برای ششمین ماه متوالی

شاخص میزان تولید محصول یا ارائه خدمات در شهریورماه پس از تعدیل فصلی به عدد 46 رسیده است. این شاخص برای ششمین ماه متوالی روند نزولی داشته و نسبت به مردادماه (با عدد 43.4) کاهش کمتری را نشان می‌دهد. قطعی برق طی سه ماه تابستان همچنان به کاهش فعالیت‌ها دامن زده و مشکل عدم تخصیص ارز و کمبود منابع مالی نیز در بسیاری از شرکت‌ها به ویژه در بخش صنعت پابرجا است. این مشکلات باعث چالش در تأمین مواد اولیه شده است.

کاهش سفارشات جدید مشتریان برای پنجمین ماه متوالی

شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان در شهریورماه پس از تعدیل فصلی به عدد 43.1 رسیده است. این کاهش برای پنجمین ماه متوالی ادامه داشته و در مقایسه با ماه قبل با سرعت بیشتری رخ داده است. کاهش سفارشات دومین کمترین مقدار را طی 20 ماه اخیر ثبت کرده است. دلیل اصلی این کاهش، کمبود نقدینگی در طرف تقاضا است. همچنین تقاضای خارجی نیز برای پنجمین ماه متوالی کاهش یافته و شاخص صادرات کالاها یا خدمات به عدد 48.6 رسیده است.

کاهش موجودی مواد اولیه و افزایش قیمت نهاده‌ها

شاخص موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری شده  پس از تعدیل فصلی به عدد 46.5 در شهریورماه رسیده است. این شاخص کمترین مقدار خود در سه ماه اخیر را ثبت کرده است. مشکل تخصیص ارز و نوسانات قیمت نهاده‌ها همچنان چالشی اساسی برای شرکت‌ها محسوب می‌شود. همچنین، **شاخص قیمت مواد اولیه** به 73.2 رسیده که بیشترین افزایش طی 11 ماه گذشته را نشان می‌دهد و به دلیل افزایش تورم، هزینه‌های مواد اولیه به شدت بالا رفته است.

افزایش استخدام نیروی انسانی پس از سه ماه کاهش

شاخص میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی پس از تعدیل فصلی به 51.1 رسیده است. پس از سه ماه کاهش، این شاخص در شهریورماه با اندکی افزایش مواجه شده است که نشان‌دهنده بهبود جزئی در بازار کار است.

ادامه رکود در فروش محصولات و خدمات 

شاخص میزان فروش کالاها یا خدمات پس از تعدیل فصلی به عدد 45.3 در شهریورماه رسیده است. این شاخص پایین‌ترین مقدار در تابستان و دومین کمترین مقدار در 23 ماه گذشته را به ثبت رسانده است. کاهش فروش در شهریورماه با شدت بیشتری نسبت به ماه قبل همراه بوده است. کمبود نقدینگی و ضعف تقاضای داخلی همچنان از عوامل اصلی رکود فروش در شرکت‌ها است.

رکود ادامه‌دار در شاخص مدیران خرید بخش صنعت شهریور 1403

بر اساس آخرین داده‌های موجود، شاخص مدیران خرید بخش صنعت در شهریور 1403 معادل 49.2 محاسبه شده است. این شاخص برای چهارمین ماه متوالی زیر محدوده مرزی 50 قرار دارد که نشان‌دهنده ادامه‌دار بودن روند رکود در بخش صنعت است. هرچند شدت کاهش این شاخص نسبت به ماه قبل ملایم‌تر بوده، اما همچنان پس از تعدیل فصلی به عدد 47.8 رسیده است.

تأثیر قطعی‌های برق بر افت شاخص مدیران خرید صنعت

در سال جاری و به‌ویژه در ماه‌های تابستان، قطعی‌های مکرر برق باعث شده است که بسیاری از خطوط تولید کارخانه‌ها به حالت تعطیل یا نیمه‌فعال درآیند. این موضوع عاملی کلیدی در کاهش شاخص مدیران خرید بخش صنعت بوده است. با وجود این پیش‌بینی که شاخص در شهریور 1403 همانند سال‌های قبل به بالای 50 برسد، تداوم مشکلات ناشی از انرژی باعث افت بیشتر این شاخص شده است.

کاهش شدید تولید محصولات در شهریور 1403

شاخص تولید محصولات در شهریورماه 1403، پس از تعدیل فصلی، به عدد 44.4 رسیده است که نشان‌دهنده افت شدیدتر تولید نسبت به ماه قبل است. این شاخص دومین کمترین مقدار خود را در 20 ماه اخیر ثبت کرده است. مشکلاتی نظیر قطعی‌های برق، تعطیلات شهریورماه، و همچنین آسیب به مواد اولیه و دستگاه‌ها، تأثیر مستقیم بر کاهش تولید داشته‌اند. علاوه بر این، زنجیره تأمین مواد اولیه با چالش‌های متعددی روبرو بوده که کاهش تولید در کارخانه‌ها را تشدید کرده است.

رکود در سفارشات جدید مشتریان شاخص مدیران خرید

شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان در شهریورماه پس از تعدیل فصلی به 47.1 رسیده است. این شاخص نشان‌دهنده ادامه رکود در تقاضای مشتریان است که به دلیل کمبود نقدینگی در طرف تقاضا، همچنان کاهش‌یافته است. برخی شرکت‌ها نیز در وصول مطالبات خود از مشتریان دچار مشکل هستند.

کاهش موجودی مواد اولیه و تأمین زنجیره

شاخص موجودی مواد اولیه در شهریورماه با عدد 48.2، برای هفتمین ماه متوالی روندی کاهشی را نشان می‌دهد. عدم تخصیص ارز و کمبود منابع مالی باعث شده است که کارخانه‌ها در تأمین مواد اولیه با مشکلات زیادی روبرو شوند. این کاهش موجودی به‌طور مستقیم بر روند تولید و عرضه تأثیر گذاشته است.

افت موجودی محصول نهایی در انبارها

شاخص موجودی محصول نهایی در انبارها پس از تعدیل فصلی به عدد 45.6 رسیده و چهارمین ماه متوالی کاهش را تجربه کرده است. با تداوم قطعی برق و مشکلات زنجیره تأمین، شرکت‌ها برای تأمین تقاضای محدود مشتریان، از موجودی انبارها استفاده بیشتری کرده‌اند، که باعث کاهش شدید این شاخص شده است.

کاهش شدید فروش محصولات شاخص مدیران خرید

شاخص میزان فروش محصولات در شهریورماه به 42.9 رسیده است، که نشان‌دهنده رکود شدید در فروش کارخانه‌ها است. این شاخص برای هفتمین ماه پیاپی کاهشی بوده و دومین کمترین مقدار خود را طی 20 ماه گذشته ثبت کرده است. تقاضای ضعیف مشتریان و اختلالات در زنجیره تأمین مواد اولیه و تولید، از جمله عواملی بوده‌اند که کاهش فروش را در اکثر رشته فعالیت‌ها به همراه داشته‌اند.

مشکلات اصلی اقتصادی در شهریور 1403 از نگاه فعالان بازار

1. قطعی برق و تأثیر آن بر تولید و فعالیت بنگاه‌ها
   قطعی‌های برق به مدت 2 تا 3 روز در هفته و تعطیلات شهریورماه، باعث کاهش شدید فعالیت و تولید در بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی شده است. این قطعی‌های پیش‌بینی‌نشده، علاوه بر کاهش بهره‌وری، به دستگاه‌ها و مواد اولیه نیز آسیب وارد کرده و شرکت‌های تولیدی را دچار زیان‌های قابل‌توجهی کرده است.
2. کاهش تقاضا و رکود ناشی از کمبود نقدینگی
   کمبود نقدینگی در بازار به کاهش تقاضای مشتریان منجر شده است. بسیاری از شرکت‌ها با مشکل در وصول مطالبات و چک‌های مشتریان مواجه هستند، که نتیجه آن افزایش رکود در سمت تقاضا و کاهش سفارشات بوده است.
3. مشکلات تخصیص ارز برای واردات مواد اولیه
   فرآیند تخصیص ارز برای واردات مواد اولیه به طول انجامیده و در بسیاری از موارد ارز موردنیاز به شرکت‌ها تخصیص داده نمی‌شود. این موضوع مشکلات زیادی را در تأمین مواد اولیه موردنیاز صنایع به وجود آورده است.
4. تأخیرات اداری در گمرک و مشکلات حمل‌ونقل صادراتی
   برخی از شرکت‌های حمل‌ونقل که بارهای صادراتی دارند، به دلیل پروسه‌های اداری پیچیده در گمرک، با تأخیر چندروزه مواجه هستند که این تأخیرات باعث زیان آن‌ها و کاهش بهره‌وری در بخش صادرات شده است.