سیستم اقتصادی مختلط Mixed Economic Systems

انواع اقتصاد مختلط

به طور کلی سه نوع اقتصاد مختلط وجود دارد:

1. کنترل جزئی ایالت:  مالکیت عوامل تولید مانند یک کارخانه، ماشین آلات، کارخانه در اختیار نهادهای خصوصی است و دولت نقش نظارتی را ایفا می کند.
2. کنترل کامل دولت:  دولت مستقیماً بر عملکرد نهادها تأثیر می گذارد. دولت پول خود را در تجارت سرمایه گذاری می کند و تنها مسئول فعالیت های شرکت ها است که خطر ضرر را تحمل می کند و مالک آن است.
3. کنترل عمومی – خصوصی: سرمایه گذاری مشترک بین بازیکنان دولتی و خصوصی کشورهای غربی اولین نوع اقتصاد مختلط هستند، در حالی که کشورهای آسیایی مانند هند دومین نوع اقتصاد مختلط هستند.

ویژگی های سیستم های اقتصادی مختلط

ویژگی های اقتصاد مختلط به شرح زیر است:

• از مالکیت خصوصی محافظت می کند.
• این اجازه می دهد تا قیمت ها توسط بازار آزاد و اصول تعیین شود.
• انگیزه آن منافع شخصی افراد است.
• دولت را قادر می سازد که هم از مردم و هم از بازار محافظت کند.
• دولت نقش مهمی در ارتش، تجارت خارجی و حمل و نقل داخلی دارد.

کارکرد دولت در سایر بخش ها با اولویت های شهروندان تعیین می شود. در موارد خاص، دولت یک استراتژی مرکزی برای رهبری اقتصاد ایجاد می کند. در برخی از اقتصادهای مختلط، دولت مجاز است بخش‌هایی با اهمیت بالا را در اختیار داشته باشد. هوافضا، تولید انرژی و حتی بانکداری نمونه هایی از آنها هستند

مزایای سیستم های اقتصادی مختلط

مزایای یک سیستم اقتصادی مختلط به شرح زیر است:

• اقتصاد مختلط از آزادی شخصی محافظت می کند. در اقتصاد مختلط، مردم مصرف، حرفه، شرکت و فکر را انتخاب می کنند.
• اقتصاد مختلط با فراهم کردن فرصت‌های برابر برای اشتغال و تحصیل، اختلاف درآمد بین بخش‌های جامعه را کاهش می‌دهد. در نتیجه، تقریباً توزیع عادلانه ملی وجود دارد.
• اقتصاد مختلط امکان برنامه ریزی و کنترل مرکزی را فراهم می کند بنابراین، از تحولات اقتصادی جلوگیری می شود.
• اقتصاد مختلط به اقتصادهای فقیر کمک می کند تا توسعه اقتصادی سریع و متوازن داشته باشند.
• قیمت گذاری و توزیع عادلانه کالاها و خدمات را ترویج می کند زیرا نهادهای دولتی بازار را تنظیم می کنند. از تکمیل مناسب پشتیبانی می کند و  از قیمت گذاری غارتگرانه اجتناب می کند.

معایب سیستم های اقتصادی مختلط

معایب یک سیستم اقتصادی مختلط به شرح زیر است:

• در یک اقتصاد مختلط، حفظ تعادل بازار به دلیل منافع عمومی و خصوصی دشوار است.
• مشکلات فساد،رشوه، بازار سیاه، خویشاوند گرایی در اقتصاد مختلط رواج دارد.
• کنترل بیش از حد دولت در اقتصاد مختلط مانع از رشد صنایع بخش خصوصی می شود.

اقتصاد مختلط در مقابل بازارهای آزاد

سیستم‌های اقتصادی مختلط، سیستم‌های آزاد نیستند، زیرا دولت در برنامه‌ریزی استفاده از برخی منابع مشارکت دارد و می‌تواند بر کسب‌وکارها در بخش خصوصی کنترل داشته باشد. دولت ها ممکن است با وضع مالیات بر بخش خصوصی و با استفاده از وجوه حاصل از مالیات برای پیشبرد اهداف اجتماعی، به دنبال توزیع مجدد ثروت باشند.

حمایت از تجارت، یارانه ها، اعتبارات مالیاتی هدفمند، محرک های مالی و مشارکت های دولتی-خصوصی نمونه های رایج مداخله دولت در اقتصادهای مختلط هستند. اینها به طور اجتناب ناپذیری باعث ایجاد انحرافات اقتصادی می شوند، اما ابزاری برای دستیابی به اهداف خاصی هستند که ممکن است علیرغم تأثیر تحریف کننده خود موفق شوند.

کشورها اغلب در بازارها مداخله می کنند تا صنایع هدف را با ایجاد تجمعات و کاهش موانع ورود در تلاش برای دستیابی به مزیت نسبی ارتقا دهند. این امر در میان کشورهای آسیای شرقی در استراتژی توسعه قرن بیستم که به عنوان رشد مبتنی بر صادرات شناخته می شود رایج بود و این منطقه به یک مرکز تولید جهانی برای صنایع مختلف تبدیل شده است.

برخی از کشورها به تخصص در منسوجات رسیده اند، در حالی که برخی دیگر به دلیل ماشین آلات شناخته شده اند و برخی دیگر مرکز قطعات الکترونیکی هستند. این بخش‌ها پس از حمایت دولت‌ها از شرکت‌های جوان به دلیل دستیابی به مقیاس رقابتی و ترویج خدمات مجاور مانند حمل و نقل، به شهرت رسیدند.

اقتصادهای مختلط در مقابل سوسیالیسم

سوسیالیسم مستلزم مالکیت مشترک یا متمرکز بر وسایل تولید است. طرفداران سوسیالیسم بر این باورند که برنامه ریزی مرکزی می تواند به نفع بیشتری برای تعداد بیشتری از مردم دست یابد.

سوسیالیست ها اعتماد ندارند که نتایج بازار آزاد به کارایی و بهینه سازی ارائه شده توسط اقتصاددانان کلاسیک دست یابد، بنابراین سوسیالیست ها از ملی شدن همه صنایع و سلب مالکیت از کالاهای سرمایه ای خصوصی، زمین ها و منابع طبیعی حمایت می کنند. اقتصادهای مختلط به ندرت تا این حد افراط می کنند، در عوض، آنها فقط موارد انتخابی را شناسایی می کنند که در آنها مداخله می تواند به نتایجی دست یابد که بعید به نظر می رسد در بازارهای آزاد به دست آید.

چنین اقداماتی می تواند شامل کنترل قیمت، توزیع مجدد درآمد و تنظیم شدید تولید و تجارت باشد. تقریباً در سطح جهانی، این امر همچنین شامل اجتماعی شدن صنایع خاصی، معروف به کالاهای عمومی ، است که ضروری تلقی می شوند و اقتصاددانان معتقدند بازار آزاد ممکن است به اندازه کافی عرضه نشود، مانند خدمات عمومی، نیروهای نظامی و پلیس، و حفاظت از محیط زیست. با این حال، برخلاف سوسیالیسم خالص ، اقتصادهای مختلط معمولاً مالکیت خصوصی و کنترل وسایل تولید را حفظ می کنند.