بودجه ریزی مبتنی بر صفر – مزایا و معایب
بودجه ریزی مبتنی بر صفر Zero-Based Budgeting
بودجه ریزی مبتنی بر صفر یک روش حسابداری است که مدیران را مجبور می‌کند درباره خرج کردن هر دلار در هر دوره مالی به دقت فکر کنند. این روش هم مزایایی دارد و هم معایبی.
این روش اولین بار توسط “پیت پیهر” در اواخر دهه 1960 و اوایل دهه 1970، زمانی که او مدیر حسابداری در شرکت تگزاس اینسترومنتز بود، معرفی شد.
مطالعه‌ای از Accenture در سال 2018 نشان داد که این روش از سال 2013 تا 2017 به سرعت در میان 85 شرکت بزرگ جهانی رواج پیدا کرد و سالانه با نرخ 57 درصد رشد کرد. از جمله این شرکت‌ها می‌توان به Kraft Heinz، Mondelez International و Unilever اشاره کرد.
در روش بودجه‌ریزی سنتی، شرکت‌ها بودجه سال قبل را به عنوان مبنا قرار می‌دهند و فقط هزینه‌های جدید را توجیه می‌کنند. این نوع بودجه‌ریزی معمولاً با افزایش تدریجی بودجه هر سال همراه است.
اما بودجه‌ریزی مبتنی بر صفر از این الگو پیروی نمی‌کند. در این روش، بودجه هر سال از ابتدا (صفر) شروع می‌شود و شرکت‌ها باید تمام هزینه‌ها، حتی هزینه‌های ثابت و مکرر، را دوباره توجیه کنند.
مزایای اصلی این روش شامل داشتن بودجه‌های انعطاف‌پذیر، تمرکز بیشتر بر بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و مدیریت بهتر است. اما معایب آن این است که نیاز به منابع و زمان زیادی دارد، ممکن است مدیران باهوش به نفع خود آن را دستکاری کنند، و به برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت بیشتر توجه می‌شود تا بلندمدت.
به طور خلاصه:
- Zero-Based Budgeting با بودجه بندی سنتی تفاوت دارد زیرا شرکت هایی که از آن استفاده می کنند برای هر دوره جدید بودجه ای ایجاد می کنند.
- از مزایای این روش می توان به کاهش هزینه ها با کنترل هزینه های قدیمی و جدید اشاره کرد.
- معایب بالقوه این است که می تواند به تفکر کوتاه مدت پاداش دهد، منابع فشرده باشد، و می تواند توسط مدیران باهوش دستکاری شود.
مزایای بودجه ریزی مبتنی بر صفر
این روش بودجه‌بندی چندین مزیت دارد:
توجیه کامل هزینه‌ها توسط مدیران
در بودجه‌ریزی مبتنی بر صفر، مدیران مجبور می‌شوند که هر هزینه عملیاتی را بررسی و توجیه کنند. آن‌ها باید دقیقاً فکر کنند که چطور و برای چه مواردی پول صرف می‌شود و همچنین بررسی کنند که کدام بخش‌های شرکت سودآورتر هستند.
کنترل هزینه‌های قدیمی و تکراری
در روش سنتی، هزینه‌های قدیمی بدون بررسی و تجدیدنظر به بودجه‌های جدید منتقل می‌شوند، و تنها در شرایط بحرانی (مثل بحران‌های اقتصادی) به آن‌ها توجه می‌شود. اما در بودجه‌ریزی مبتنی بر صفر، این هزینه‌ها به‌طور منظم بازبینی می‌شوند و از افزایش بی‌رویه هزینه‌ها جلوگیری می‌شود. بنابراین، منابع به طور بهینه تخصیص می‌یابند.
معایب بودجه ریزی مبتنی بر صفر
همچنین چندین اشکال برای بودجه ریزی مبتنی بر صفر وجود دارد:
تشویق به تفکر کوتاه‌مدت
یکی از مشکلات این روش این است که ممکن است منابع به سمت بخش‌هایی هدایت شوند که در کوتاه‌مدت درآمد ایجاد می‌کنند. این موضوع باعث می‌شود بخش‌هایی که به سرمایه‌گذاری بلندمدت نیاز دارند، مثل تحقیق و توسعه یا آموزش کارکنان، بودجه کافی دریافت نکنند. در نتیجه، اگرچه این بخش‌ها در کوتاه‌مدت سودآور نیستند، اما برای موفقیت بلندمدت شرکت حیاتی هستند.
نیازمند زمان و منابع زیاد
بودجه‌ریزی مبتنی بر صفر به دقت و تلاش بیشتری نیاز دارد زیرا باید همه اجزای بودجه از صفر بررسی شوند، نه اینکه صرفاً بودجه‌های قدیمی اصلاح شوند. این کار می‌تواند زمان‌بر و پرهزینه باشد، و برخی منتقدان معتقدند که این مزایا ارزش این هزینه زمانی را ندارد.
احتمال دستکاری توسط مدیران بودجه ریزی مبتنی بر صفر
مدیران باهوش ممکن است از این فرآیند سوءاستفاده کنند و منابع بیشتری برای بخش خود جذب کنند. این مسئله می‌تواند به تغییر فرهنگ سازمانی منجر شود، جایی که روحیه همکاری کاهش می‌یابد و افراد بیشتر به فکر منافع شخصی باشند.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.