بررسی وضعیت نرخ تورم در اقتصاد ایران – شهریور ۱۴۰۳  

نرخ تورم یکی از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی است که به طور مستقیم بر زندگی روزمره مردم و تصمیمات اقتصادی دولت‌ها تأثیر می‌گذارد. با توجه به شرایط اقتصادی ایران و تغییرات متعدد در سیاست‌های پولی و مالی، بررسی دقیق تورم و عوامل مؤثر بر آن اهمیت بسیاری دارد. در این مقاله، به بررسی وضعیت تورم در شهریور ماه ۱۴۰۳ و تأثیر سیاست‌های مختلف بر روند آن خواهیم پرداخت.

نرخ تورم شهریورماه 1403

بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، رشد شاخص قیمت مصرف کننده (CPI) خانوارهای کشور در شهریور ماه ۱۴۰۳، نسبت به ماه قبل، در حالی به ۱.۷ درصد رسیده که این رقم برای مرداد ماه برابر با ۲ درصد بود. تورم نقطه به نقطه در این ماه، معادل ۳۱.۲ درصد و نرخ تورم دوازده ماهه منتهی به ماه جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل، ۳۴.۲ درصد گزارش شده است.

تورم نقطه به نقطه و سالانه در شهریور ماه نسبت به ماه گذشته به ترتیب ۰.۴ و ۰.۶ واحد درصد کاهش یافته است. روند کاهشی نرخ تورم در اقتصاد ایران از فصل بهار سال ۱۴۰۲ در پی اتخاذ سیاست‌های پولی سختگیرانه از سوی بانک مرکزی آغاز شده که با افزایش نرخ بهره همراه بوده است.

نرخ بازده تا سررسید اوراق بلندمدت اخزا را نشان می‌دهد، در پایان شهریور ماه، این رقم در سطح ۳۱.۳ درصد قرار دارد که نسبت به سقف تاریخی ۳۶.۸ درصدی در ابتدای خرداد ماه، فاصله گرفته است.

با توجه به نرخ YTM در پایان شهریور ماه، نسبت قیمت به درآمد (P/R) این اوراق در سطح ۳.۲ واحد قرار گرفت؛ یعنی به طور متوسط ۳.۲ سال طول می‌کشد که اصل پول سرمایه‌گذار به او بازگردد. همچنین میانگین ارزش معاملات خرد اوراق اخزا در شهریور ماه، ۴۱۳.۵ میلیارد تومان اعلام شد.

تورم در نگاهی جزئی تر

سبد کالاها و خدمات مورد محاسبه در شاخص قیمت مصرف‌کننده، در یک تقسیم‌بندی کلی به دو گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» و «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» تقسیم می‌شوند. تورم نقطه به نقطه گروه «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» از ۲۴.۴ درصد در مرداد به ۲۳.۸ درصد در شهریور ماه رسید.

نرخ تورم گروه «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» نیز از ۳۵.۵ درصد به ۳۵.۲ درصد در شهریور ماه رسید. نکته با اهمیت، تورم نقطه به نقطه اجاره‌بهای مسکن است که در شهریور ماه معادل ۴۲.۳ درصد بود. با توجه به وزن بالای هزینه مسکن از سبد مصرفی خانوار ایرانی، نرخ تورم نقطه به نقطه کل با حذف هزینه مسکن به ۲۶.۵ درصد می‌رسد.

گروه خدمات، با تورم نقطه به نقطه ۴۰.۲ درصدی، پس از اجاره‌بهای مسکن، بیشترین نرخ تورم در شهریور ماه را به خود اختصاص داده است. نرخ تورم کل نقطه به نقطه برای خانوار شهری با کاهش ۰.۴ واحد درصدی نسبت به مرداد به ۳۱.۷ درصد رسید، درحالی که این نرخ برای خانوار روستایی در سطح ۲۸.۷ درصد ثابت ماند.

در مورد نرخ تورم دهک‌های درآمدی نیز باید اشاره کرد که نرخ تورم سالانه برای دهک اول و دهک دهم هزینه‌ای به ترتیب ۳۰.۷ و ۳۴.۸ درصد گزارش شده است. بنابراین، فاصله تورمی دهک‌ها در این ماه با ۰.۴ واحد درصد کاهش نسبت به ماه قبل به سطح ۴.۱ واحد درصد رسید.

تحلیل تورم شهریورماه

به طور کلی گزارش نرخ تورم، شهریور ماه نشان‌دهنده کاهش نسبی نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه و سالانه در این ماه است. این مسأله بیانگر اثربخشی نسبی سیاست‌های پولی انقباضی بانک مرکزی و افزایش نرخ بهره در مهار رشد افسارگسیخته قیمت‌ها است.

هرچند تورم همچنان در سطح بالایی باقی‌مانده است، اما روند کاهشی آن از فصل بهار ۱۴۰۲ قابل‌مشاهده است. در این بین، تورم گروه‌های خوراکی و غیرخوراکی کاهش یافته، اما نرخ تورم بخش خدمات و به‌ویژه تورم اجاره‌بهای مسکن، همچنان بالا بوده و فشار زیادی بر خانوارها وارد می‌کند.

همچنین، کاهش نسبی شکاف تورمی بین دهک‌های درآمدی نیز می‌تواند به معنای توزیع متناسب‌تر فشارهای تورمی در میان گروه‌های مختلف درآمدی باشد. در مجموع، با حساب سرانگشتی می‌توان مشاهده کرد که برای ورود نرخ تورم به کانال ۲۰ درصدی، میانگین تورم ماهانه در ماه‌های باقیمانده سال باید زیر ۲ درصد باشد.

بر این اساس، با توجه به آغاز فصل مدارس و کاهش جابه‌جایی‌ها احتمالاً شاهد کاهش یا دست‌کم ثبات در نرخ اجاره‌بها طی ماه‌های آتی باشیم که از این منظر می‌توان انتظار کاهش فشار بر نرخ تورم را داشت.

از سوی دیگر با توجه به بالا بودن نرخ‌های بهره و صحبت از نرخ‌های حدود ۳۴ درصدی اوراق بصورت غیررسمی در بازار بدهی، در صورت ثبات مسائل سیاسی و ژئوپلیتیک و بدون بروز شوک‌هایی مانند افزایش قیمت بنزین تا پایان سال، می‌توان انتظار داشت که پس از سال‌ها اقتصاد ایران وارد دورانی با نرخ تورم زیر ۳۰ درصد شود.