در سال 2015، ایالات متحده و متحدانش در مورد توافقی با ایران مذاکره کردند که بسیاری از تحریم‌های اقتصادی  که برای محدود کردن برنامه هسته‌ای این کشور اعمال شده بود، لغو می‌شود. کنگره این توافق را تایید کرد، اما در سال 2018، رئیس جمهور ترامپ از آن عقب نشینی کرد و تحریم های اقتصادی جمهوری اسلامی ایران را از سر گرفت.

سپس، در 2 ژانویه 2020، نیروهای ایالات متحده یک ژنرال ارشد نظامی ایرانی را با یک حمله تمام شده کشتند و این نگرانی ها را در مورد اینکه ایران و متحدانش چگونه و چه زمانی ممکن است تلافی کنند برانگیخت. قیمت نفت در واکنش به ذخایر عظیم نفت ایران و نقش آن در اقتصاد جهانی نفت افزایش یافت.

ایران که یکی از اعضای این کارتل است، بر 13 درصد از ذخایر جهانی نفت قرار دارد. 1 بیش از چهار میلیون بشکه در روز تولید می کند که 4 درصد از کل تولید جهانی را تشکیل می دهد 2 . صادرات جمهوری را در سال های اخیر کاهش داده است.

عرضه و تقاضای جهانی نفت

بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) ، کل تولید که بر حسب بشکه نفت تولیدی روزانه اندازه‌گیری می‌شود، حدود 94.7 میلیون بشکه است. این مقدار کمی کمتر از 96.3 میلیون بشکه در روز در سال 2015 است. کل مصرف جهانی حدود 99 میلیون بشکه در روز است. ایران هفتمین تولیدکننده بزرگ نفت خام در جهان است.

زمانی که عرضه از تقاضا پیشی بگیرد، قیمت نفت کاهش می یابد. وقتی تقاضا بیشتر از عرضه باشد، قیمت ها افزایش می یابد. هر کشور و تولیدکننده تصمیم می‌گیرد چه مقدار نفت تولید کند، به همین دلیل است که اتحادهایی مانند سازمان کشورهای صادرکننده نفت یا اوپک می‌توانند با تصمیم برای افزایش یا محدود کردن تولید، قیمت هر بشکه نفت را تغییر دهند. در سال 2019، اعضای اوپک و متحدانش، اوپک پلاس، توافق کردند تولید خود را به میزان 500 هزار بشکه در روز کاهش دهند تا قیمت‌ها را افزایش دهند که از اکتبر سال 2018 روند نزولی داشته است.

ظرفیت تولید

به دلیل تحریم ها، توانایی ایران برای تولید نفت به مرور زمان کاهش یافته است. تولید نفت به تجهیزات گران قیمتی نیاز دارد که به کندی استقرار و نگهداری آن پرهزینه است و زیرساخت های قدیمی نفت در ایران ظرفیت تولید را به شدت محدود کرده است.

گمان می رود ایران حدود 25 میلیون بشکه نفت ذخیره کرده است، اما این مقدار برای سیل کردن بازار و کاهش شدید قیمت ها کافی نیست. در صورت برداشته شدن تحریم ها، تولید به آرامی به سطح قبل از تحریم می رسد که به خودی خود تغییر قابل توجهی در بازار ایجاد نخواهد کرد.

یکی از کارشناسان تخمین می زند که اضافه کردن 500 هزار بشکه در روز به تولید فعلی یک سال کامل طول می کشد. ایران دارای ذخایر بزرگ نفتی است، اما دسترسی به آنها مدتی طول می کشد.

تاثیر بر قیمت نفت

زمانی که توافق هسته ای با ایران در سال 2015 اعلام شد، قیمت نفت حدود 2 درصد کاهش یافت، اما این کاهش فقط موقتی بود. در حالی که معامله گران ابتدا نگران بودند که ایران بتواند بازار را سیل کند، اکنون می دانیم که این کشور به سادگی توانایی انجام فوری این کار را ندارد.

علاوه بر این، کشورهایی مانند ایالات متحده و چین به تولیدکنندگان کارآمدتر نفت خود تبدیل شده اند. در سال 2018، با توجه به افزایش تولید شیل و سایر روش ها، ایالات متحده به صادرکننده خالص نفت تبدیل شد.

نتیجه

ایران آنقدر که در دهه های 1970 و 1980 بود، بر قیمت نفت ندارد. تحریم‌های اقتصادی به توانایی این کشور برای تولید با ظرفیت آسیب رسانده است، همانطور که سایر کشورهای توسعه‌یافته تولید نفت خود را بهبود بخشیده و افزایش داده‌اند. تنش‌های اخیر بین ایران و آمریکا نیز به‌رغم افزایش اخیر قیمت نفت خام، احتمالاً فشار بیشتری بر توانایی‌های تولید ایران وارد می‌کند.