روش‌های محاسبه ارزش ذاتی طلا

محاسبه ارزش ذاتی طلا به‌سادگی تعیین قیمت یک کالا نیست. زیرا طلا به‌عنوان یک «دارایی ذخیره‌ای» (Store of Value) عملکرد دارد.

با این حال، چند روش مختلف برای تخمین ارزش ذاتی آن وجود دارد:

روش «نسبت طلا به پایه پولی (Gold-to-Monetary Base Ratio)»

یکی از مهم‌ترین روش‌های بنیادین برای تعیین ارزش ذاتی طلا، مقایسه آن با پایه پولی (Monetary Base) است. ایده اصلی این روش این است:

اگر تمام پایه پولی یک کشور (مثلاً ایالات متحده) با ذخایر طلای رسمی آن پشتیبانی شود، هر اونس طلا چقدر باید ارزش داشته باشد؟

فرمول:

مثال (برای آمریکا):

• پایه پولی آمریکا در سال 2024 حدود 6.2 تریلیون دلار
• ذخایر طلای رسمی: 261.5 میلیون اونس

این عدد در واقع نشان می‌دهد که اگر دلار بخواهد کاملاً توسط طلا پشتیبانی شود، هر اونس طلا باید معادل این مبلغ باشد. قیمت بازار ممکن است بسیار پایین‌تر باشد، اما این عدد معیار مهمی برای شناسایی ارزش واقعی است.

روش قدرت خرید تاریخی طلا (Gold’s Historical Purchasing Power)

در این روش، طلا را با توجه به قدرت خرید تاریخی آن تحلیل می‌کنیم. طلا هزاران سال به‌عنوان ابزار مبادله و ذخیره ارزش عمل کرده و معمولاً می‌توانسته سبدی از کالاهای پایه (غذا، پوشاک، سوخت و …) را پوشش دهد.

مثلاً:

• در سال 1900، یک اونس طلا می‌توانست یک دست کت‌وشلوار کامل را بخرد.
• در سال 2024 نیز یک اونس طلا (حدود 2000 دلار) همچنان قدرت خرید مشابهی دارد.

اگر قدرت خرید طلا نسبت به دهه‌های قبل کاهش یا افزایش شدید داشته باشد، می‌توان گفت قیمت بازار آن با ارزش ذاتی‌اش هم‌خوان نیست.

روش رابطه طلا و نرخ بهره حقیقی (Gold vs. Real Interest Rate)

بین نرخ بهره حقیقی (نرخ بهره اسمی – نرخ تورم) و قیمت طلا، رابطه معکوس وجود دارد:

هرچه نرخ بهره حقیقی منفی‌تر باشد، طلا جذاب‌تر می‌شود؛ چون نگه‌داشت پول نقد زیان‌ده خواهد بود و سرمایه‌گذاران به‌سمت طلا حرکت می‌کنند.

برای برآورد ارزش ذاتی در این روش:

• نرخ بهره اسمی را از اوراق خزانه یا تصمیم فدرال رزرو می‌گیریم.
• نرخ تورم را از CPI (شاخص قیمت مصرف‌کننده) محاسبه می‌کنیم.
• اگر نرخ بهره حقیقی منفی باشد (مثلاً -2٪)، پیش‌بینی می‌شود طلا در بلندمدت افزایش یابد.

مدل تقاضا و عرضه جهانی طلا

در این مدل، به عوامل بنیادین بازار طلا نگاه می‌شود:

عرضه:

• تولید معادن طلا (سالانه حدود 3500 تن)
• طلاهای بازیافتی
• فروش ذخایر بانک‌های مرکزی

تقاضا:

• طلاهای زینتی (40-50%)
• سرمایه‌گذاری (ETF، شمش، سکه)
• ذخایر رسمی بانک‌ها
• کاربرد صنعتی (الکترونیک، پزشکی)

با مقایسه این دو و درنظرگرفتن رشد اقتصاد جهانی، می‌توان ارزش ذاتی طلا را در میان‌مدت و بلندمدت تخمین زد.

مدل هزینه استخراج (Cost of Production)

در این روش، قیمت تمام‌شده تولید هر اونس طلا در معادن تحلیل می‌شود. فرض اساسی این است که قیمت طلا نباید برای مدت طولانی کمتر از هزینه تولید باشد، چرا که در این صورت معادن تعطیل می‌شوند و عرضه کاهش می‌یابد.

برای مثال:

• اگر هزینه استخراج هر اونس طلا به‌طور میانگین 1250 دلار باشد، قیمت طلا در بازار باید حداقل همین مقدار یا بیشتر باشد.

با درنظر گرفتن هزینه سرمایه‌گذاری، مالیات، نیروی کار، تجهیزات و انرژی، برخی کارشناسان حداقل ارزش ذاتی طلا را بین 1300 تا 1500 دلار در نظر می‌گیرند.

نحوه محاسبه ارزش ذاتی سکه 

اگر بیشتر کسانی که در بازار سکه فعالیت می‌کنند فکر کنند که به دلیل تأثیرات سیاسی و اقتصادی، قیمت جهانی طلا افزایش پیدا خواهد کرد، و هم‌زمان به خاطر پایین آمدن قیمت نفت و در نتیجه کاهش درآمدهای ارزی کشور، انتظار داشته باشند که قیمت دلار هم بیشتر از نرخ فعلی بالا برود، در این صورت قیمت خرید و فروش سکه احتمالاً با قیمتی که به‌صورت تئوری محاسبه می‌شود، متفاوت خواهد بود. به این تفاوت که بر اساس انتظارات افراد از آینده بازار شکل می‌گیرد، “ارزش ذاتی” می‌گویند.

برای محاسبه ارزش ذاتی سکه، می‌توان از فرمول زیر استفاده کرد:

ارزش ذاتی سکه = ( قیمت تئوریک سکه بر اساس پیش‌بینی نرخ دلار و قیمت طلا ) + 1 / (نرخ سود مورد انتظار × دوره سرمایه‌گذاری / 12)

از آنجا که تعیین ارزش ذاتی به عوامل ذهنی و پیش‌بینی‌هایی مانند قیمت آینده طلا در جهان، نرخ دلار در آینده و همچنین سود مورد انتظار بستگی دارد، ممکن است هر شخص به نتیجه متفاوتی برسد. حتی ممکن است به تعداد افراد فعال در بازار، ارزش ذاتی‌های متفاوتی وجود داشته باشد. این تفاوت باعث می‌شود که معاملات سکه و سهام انجام شود. زیرا اگر همه سرمایه‌گذاران به یک نتیجه واحد درباره ارزش ذاتی می‌رسیدند، همگی تصمیمات مشابهی می‌گرفتند و دیگر معامله‌ای انجام نمی‌شد.

نحوه  محاسبه ارزش ذاتی سکه امامی (بهار آزادی)

ارزش ذاتی سکه امامی یا سکه بهار آزادی نشان‌دهنده ارزش طلای موجود در آن است. قیمت جهانی طلا که به دلار به ازای هر اونس اعلام می‌شود، پایه‌ای برای تعیین قیمت طلا در بازار داخلی است. برای مثال، اگر قیمت جهانی طلا 1700 دلار به ازای هر اونس باشد، یعنی هر اونس طلا با عیار 999.99 در بازار جهانی 1700 دلار قیمت دارد.

برای محاسبه ارزش سکه امامی، باید قیمت هر گرم طلا را محاسبه کنیم چون در کشور ما وزن طلا به گرم اندازه‌گیری می‌شود. هر اونس طلا معادل 31.1035 گرم است، پس با تقسیم قیمت جهانی طلا بر این عدد، قیمت هر گرم طلا به دلار به دست می‌آید. سپس برای تبدیل قیمت به ریال، قیمت هر گرم طلا را در نرخ برابری دلار به ریال ضرب می‌کنیم و این مقدار را در عیار سکه امامی (0.9) و وزن سکه (8.133 گرم) ضرب می‌کنیم.

به طور ساده، ارزش ذاتی سکه امامی با فرمول زیر محاسبه می‌شود: