در علم اقتصاد تعاریف مختلفی از قانون تقاضا وجود دارد. رایج ترین تعریف، که برای تناسب با مدل های اقتصاد کلان اقتباس شده است، یک همبستگی معکوس بین قیمت و مقدار تقاضای یک کالا را نشان می دهد. برخی استثناهای دنیای واقعی برای تعریف مبتنی بر مدل وجود دارد، اما همین استثناها برای قانون تقاضای خاص تر و منطقی قیاسی اعمال نمی شود.

استثناها

نمودار عرضه و تقاضای پایه در اقتصاد خرد قیمت را در محور عمودی، مقدار تقاضا در محور افقی و منحنی تقاضای شیب دار رو به پایین را نشان می دهد. منحنی عرضه دارای شیب رو به بالا است و منحنی تقاضا را در حالت تعادل قطع می کند. با این حال، همه بازارها با این مدل در واقعیت مناسب نیستند. برخی از کالاها افزایش و کاهش تقاضا را با قیمت در یک رابطه همبستگی مثبت مشاهده می کنند. این معمولاً در مورد کالاهایی رخ می دهد که هیچ جایگزین نزدیکی ندارند. اقتصاددانان برخی از این کالاهای گیفن و برخی دیگر را کالاهای وبلن می نامند.

کالاهای گیفن حاکی از یک منحنی تقاضای شیبدار رو به بالا در یک مدل هستند. از لحاظ تاریخی، اقتصاددانان تنها توانسته‌اند به یک یا دو مورد از کالاهایی اشاره کنند که مانند کالاهای گیفن رفتار می‌کردند، مانند برنج در استان‌های خاصی در چین یا سیب‌زمینی در ایرلند قرن نوزدهم. حتی اینها هم بحث برانگیز تلقی می شوند.

بیشتر نمونه های محاوره ای کالاهای گیفن در واقع کالاهای Veblen هستند که ناشی از تغییر ذائقه مصرف کننده است. کالاهای Veblen در واقع دارای منحنی های تقاضای نزولی هستند. منحنی تقاضا به سمت راست تغییر می کند. با این حال، همه اقتصاددانان این را به عنوان نقض قانون تقاضا تعریف نمی کنند.

گروه دیگری از کالاهای پرت نامیده می شوند که به نام اقتصاددان تورشتاین وبلن نامگذاری شده اند. یک کالای veblen کالایی است که تقاضا برای آن با افزایش قیمت افزایش می‌یابد، زیرا ماهیت انحصاری و جذابیت آن به عنوان  نماد وضعیت است. یک کالای Veblen دارای منحنی تقاضای رو به بالا است که برخلاف منحنی معمولی شیب دار رو به پایین است. با این حال، یک کالای Veblen عموماً یک محصول با کیفیت بالا و مورد علاقه است، برخلاف کالای Giffen، که اغلب یک محصول پایین‌تر است که جایگزین‌های آسانی در دسترس ندارد.

قانون قیاسی تقاضا

نسخه گسترده تر قانون تقاضا را نمی توان در نمودار قیمت اقتصاد خرد ترسیم کرد. هیچ استثنایی برای این قانون تقاضا وجود ندارد. قواعد آن از قیاس ها یا منطق قیاسی مبتنی بر کنش انسانی ناشی می شود. توضیح ساده شده این قانون این است: با افزایش هزینه واقعی خرید کالا، مصرف کنندگان تمایل دارند کمتر از آن چیزی که در غیر این صورت خریداری می کردند، خریداری کنند.

هزینه واقعی خرید کالا شامل هزینه فرصت نیز می شود. حتی اگر تقاضا برای کالایی مانند طلا با افزایش هزینه افزایش یابد، هزینه فرصت نسبی آن در واقع کاهش می یابد.